Μελανές Οπές και σχετικά θέματα

Οι μελανές οπές βρίσκονται σε διάφορα μέρη στο Σύμπαν. Το Αστεροσκοπείο του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιεί συστηματικές παρατηρήσεις σε συγκεκριμένους στόχους, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όπου η φωτομετρία διαφόρων μηκών κύματος σε ολόκληρο το Η/Μ φάσμα αποσκοπεί στην κατανόηση της φύσης των μελανών οπών.

Το αντικείμενο OJ287 είναι ένας ενεργός γαλαξίας του τύπου BL Lac (blazar) με redshift z = 0.306 και το οποίο κατά τα τελευταία ~40 χρόνια δείχνει φωτομετρικές εξάρσεις με δύο μέγιστα κάθε ~12 χρόνια. Πολωσιμετρικές παρατηρήσεις κατά την περίοδο 2005-2009 έγιναν με σκοπό τη μελέτη σταθερών μοτίβων στη μεταβολή του φωτός και της πόλωσης. Με τη μελέτη αυτή βρέθηκε ότι υπάρχει μια προτιμητέα γωνία πόλωσης, γεγονός που μπορεί να εξηγηθεί χωρίζοντας την έκλυση ενέργειας από τον πίδακα εκτίναξης μάζας της μελανής οπής σε δύο συνιστώσες: τον πυρήνα της οπτικής πόλωσης και την χαοτική εκπομπή του πίδακα. Αυτό το σενάριο πιθανόν να σημαίνει ότι οι φωτομετρικές και πολωσιμετρικές μεταβολές μπορεί να αποδοθούν στο φαινόμενο του 'magnetic breathing' του δίσκου προσαύξησης.

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του Blazar ΟJ287 και μια σύνθεση εικόνων στις ακτίνες-Χ (Chandra) και στα ραδιοφωνικά μήκη κύματος (VLA).

Η μελέτη της διπλής μελανής οπής OJ287 βρίσκεται σε εξέλιξη και μέχρι σήμερα κατέληξε στις παρακάτω δημοσιεύσεις:

Villforth et al. 'Variability and stability in blazar jets on time-scales of years: optical polarization monitoring of OJ 287 in 2005-2009', 2010, MNRAS, 402, 2087

Valtonen et al. 'Tidally Induced Outbursts in OJ 287 during 2005-2008', 2009, ApJ, 698, 781

Φωτομετρική επισκόπηση της ενεργής μελανής οπής V404 Cyg στα οπτικά μήκη κύματος ξεκίνησε στις 15 Ιουνίου 2015, έπειτα από την ειδοποίηση από τον δορυφόρο SWIFT για πιθανή πηγή ακτίνων-γ. Η παρακολούθηση σε αυτήν τη μελανή οπή συνεχίστηκε για τις επόμενες 75 ημέρες στο φίλτρο R, χρησιμοποιώντας το ρομποτικό και τηλεχειριζόμενο τηλεσκόπιο 0.4 m f/8 στο Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπειο Αθηνών.

Η μελανή οπή V404 Cyg έδωσε μια μεγάλη έκλαμψη στις 15 Ιουνίου 2015. Μια καλλιτεχνική αναπαράσταση του διπλού συστήματος, στο οποίο βρίσκεται, φαίνεται στην πάνω-αριστερά εικόνα, ενώ ένα δείγμα της ενεργού φωτομετρικής μεταβολής της φαίνεται στην πάνω-δεξιά εικόνα. Συνεχόμενη παρακολούθηση του στόχου από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπειο Αθηνών κατέληξε σε μια φωτομετρική καμπύλη διάρκειας 75 ημερών, τμήμα της οποίας φαίνεται στο κάτω διάγραμμα.

Η μελέτη του V404 Cyg κατέληξε μέχρι σήμερα στις παρακάτω ανακοινώσεις/δημοσιεύσεις:

Gazeas, K.; Vasilopoulos, G.; Petropoulou, M.; Sapountzis, K., 2015, ATel, 7650, 1

Vasilopoulos G, Gazeas, K., Petropoulou M., Sapountzis K., 2015, 12th HEL.AS. Conference, Thessaloniki, Greece

Συνεργάτες

Η συνεργασία του Πανεπιστημίου Αθηνών με άλλα Ινστιτούτα στον κόσμο, έχει δημιουργήσει την παρακάω ερευνητική ομάδα:

Kosmas Gazeas, Apostolos Mastichiadis, Konstantinos Sapountzis

University of Athens, GR 15784 Zografos, Athens, Greece

Maria Petropoulou

Purdue University, West Lafayette, Indiana, IN 47907-2036, USA

George Vasilopoulos

Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik, Garching bei Muenchen, D-85741, Germany

Stazsek Zola, Gopal Bhatta, Arti Goyal

Astronomical Observatory of the Jagiellonian University, Krakow, ul. Orla, 30-244, Poland

Alexios Liakos

National Observatory of Athens, Greece