Έρευνα στην Αστεροσεισμολογία

'Εχω εργαστεί στο πεδίο της αστεροσεισμολογίας, παρατηρώντας αρκετούς παλλόμενους αστέρες των τύπων RR Lyr και δ Scuti. Οι παρατηρήσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο διεθνών συνεργασιών με άλλα ερευνητικά κέντρα, σε συγκεκριμένους αστέρες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Το διεθνές πρόγραμμα παρατηρήσεων του παλλόμενου αστέρα V1162 Ori ξεκίνησε το 1999 από τον Chris Sterken με σκοπό τις συνεχόμενες παρατηρήσεις του παλλόμενου αστέρα με μεγάλο πλάτος (HADS) και τον προσδιορισμό των συχνοτήτων ανάπαλσής του. Όπως αποδείχτηκε, ο παρατηρούμενος στόχος είχε πολλές συχνότητες ανάπαλσης, όπως ήταν αναμενόμενο από τα θεωρητικά μοντέλα.

Ο V1162 Ori είναι ένας παλλόμενος αστέρας τύπου δ Scuti με μεγάλο πλάτος ανάπαλσης (HADS), ο οποίος είναι ο πρώτος στόχος που παρατηρήθηκε ερευνητικά από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών (εικόνες από την εργασία των Arentoft et al. 2001). Σύγκριση των παρατηρήσεων που έχουν ληφθεί ταυτόχρονα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (0.4 m telescope) και το South African Astronomical Observatory - SAAO (1-m telescope) αποδεικνύει ότι φωτομετρικές παρατηρήσεις υψηλής ακρίβειας μπορούν να επιτευχθούν από μια περιοχή με σχετικά μεγάλη φωτορρύπανση.

Οι αναπάλσεις του ιδιόμορφου υπονάνου αστέρα φασματικού τύπου Β, KPD 2109+4401 μελετήθηκαν από τους Zhou et al., 2006, MNRAS, 367, 179 και τους Reed et al., 2006, MmSAI, 77, 476. Οι παρατηρήσεις μας ανέδειξαν τις βασικές αρμονικές συνιστώσες της ανάπαλσης του αστέρα αυτού.

Η ιδιάζουσα φωτομετρική συμπεριφορά του αστέρα KPD 2109+4401.

Παρόμοια περίπτωση μελέτης ενός παλλόμενου αστέρα με μεγάλο πλάτος ανάπαλσης (HADS) είναι ο GSC 0144:3031 (Poretti et al., 2005, A&A, 440, 1097). Νέες παρατηρήσεις μας έδειξαν ότι ο αστέρας πάλλεται ακτινικά με δύο διακριτές συχνότητες. Λεπτομερή μοντέλα μελέτησαν τις συχνότητες αυτές και τις συνέκριναν με τα φυσικά χαρακτηριστικά του αστέρα, τα οποία προέκυψαν από την πολυχρωματική φωτομετρία. Τα μοντέλα μας υποδεικνύουν ότι οι αστέρες με διπλή ανάπαλση αποτελούν μια διακριτή ομάδα μεταβλητών αστέρων.

Ο αστέρας GSC 0144:3031 μελετήθηκε εκτενώς από το Αστεροσκοπείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο παλλόμενος αστέρας SZ Lyn είναι ένα τέλειο παράδειγμα παλλόμενου αστέρα (HADS), ο οποίος είναι μέλος διπλού αστρικού συστήματος. Ο αστέρας αυτός μελετήθηκε για πολλά χρόνια από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (2001-2015) και το διάγραμμα O-C αποκάλυψε τη δυαδική φύση του συστήματος (Gazeas et al., 2004, CoAst, Vol. 145, 49 και Gazeas et al., 2004, CoAst, Vol. 144, 26).

Ο αστέρας SZ Lyn είναι μέλος ενός διπλού αστρικού συστήματος. Το διάγραμμα O-C αποκάλυψε την ύπαρξη του αόρατου συνοδού, ο οποίος έχει τροχιακή περίοδο ~1180 ημέρες.

Ο πρότυπος παλλόμενος αστέρας RR Lyr και ο πολύ όμοιός του XZ Cyg, παρατηρήθηκαν εκτενώς κατά την περίοδο 2004-2006 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με σκοπό τη μελέτη του φαινομένου Blazhko. Το πρόγραμμα παρατήρησης παλλόμενων αστέρων που εμφανίζουν το φαινόμενο αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη, καθοδηγούμενο από τη συνάδελφο K. Kolenberg από το 2004. Κάποια από τα πρώτα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού φαίνονται στην εργασία των Kolenberg et al., 2006, A&A, 459, 577, όπου γίνεται εμφανές ότι η περίοδος Blazhko στους αστέρες του τύπου RR Lyr αλλάζει με την παροδο του χρόνου, αλλάζει μορφή, πλάτος και φάση.

Ο πρότυπος παλλόμενος αστέρας RR Lyr δείχνει τέλεια το φαινόμενο Blazhko. Κάθε ανάπαλση του αστέρα αυτού είναι ελαφρώς διαφορετική από την προηγούμενη.

Δημοσιεύσεις

Δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις που έχουν προκύψει από την έρευνα στο πεδίο της αστεροσεισμολογίας περιλαμβάνουν:

Arentoft, T.; Sterken, C.; Knudsen, M. R.; Handler, G.; Niarchos, P.; Gazeas, K.; Manimanis, V.; Moalusi, M. B.; Vuthela, F. F.; Van Cauteren, P., "Irregular amplitude variations and another abrupt period change in the δ Scuti star V 1162 Ori", 2001, A&A, 378, 33

Arentoft, T.; Sterken, C.; Handler, G.; Freyhammer, L. M.; Bruch, A.; Niarchos, P.; Gazeas, K.; Manimanis, V.; van Cauteren, P.; Poretti, E.; Dawson, D. W.; Liu, Z. L.; Zhou, A. Y.; Du, B. T.; Shobbrook, R. R.; Garrido, R.; Fried, R.; Akan, M. C.; Ibanoglu, C.; Evren, S.; Tas, G.; Johnson, D.; Blake, C.; Kurtz, D. W., "V 1162 Ori: A multiperiodic delta Scuti star with variable period and amplitude", 2001, A&A 374, 1056

Zhou, A.-Y.; Reed, M. D.; Harms, S.; Terndrup, D. M.; An, D.; Zola, S.; Gazeas, K. D.; Niarchos, P. G.; Ogloza, W.; Baran, A.; Wolf, G. W., “Resolving the pulsations of the subdwarf B star KPD 2109 + 4401”, 2006, MNRAS, 367, 179

Reed, M. D.; Zhou, A.-Y.; Harms, S. L.; Wolf, G. W.; Terndrup, D. M.; An, D.; Kilkenny, D.; Chen, C.-W.; Chen, W.-P.; Lin, H.-C.; Zola, S.; Baran, A.; Ogloza, W.; Siwak, M.; Gazeas, K. D.; Niarchos, P. G.. “Follow-up observations of pulsating subdwarf B stars”, 2006, MmSAI, 77, 476

Poretti, E.; Suárez, J. C.; Niarchos, P. G.; Gazeas, K. D.; Manimanis, V. N.; van Cauteren, P.; Lampens, P.; Wils, P.; Alonso, R.; Amado, P. J.; Belmonte, J. A.; Butterworth, N. D.; Martignoni, M.; Martín-Ruiz, S.; Moskalik, P.; Robertson, C. W., “The double-mode nature of the HADS star GSC 00144-03031 and the Petersen diagram of the class”, 2005, A&A, 440, 1097

Gazeas, K.D., Niarchos, P.G., Boutsia, K.A., “SZ Lyn: New BVRI CCD observations and improved pulsational and orbital elements”, 2004, CoAst, Vol. 144, 26

Gazeas, K.D., Niarchos, P.G., Boutsia, K.A., “SZ Lyn: New pulsational and orbital elements based on old and recent photometric observations”, 2004, CoAst, Vol. 145, 49

Kolenberg, K., Smith, H. A., Gazeas, K. D., Elmaslı, A., Breger, M., Guggenberger, E., van Cauteren, P., Lampens, P., Reegen, P., Niarchos, P. G., Albayrak, B., Selam, S. O., Özavci, I., Aksu, O., “The Blazhko effect of RR Lyrae in 2003-2004”, 2006, A&A, 459, 577

Pigulski, A., Handler, G., Michalska, G., Kołaczkowski, Z., Kopacki, G., Narwid, A., Vanhollebeke, E., Steślicki, M., Lefever, K., Gazeas, K. D., de Meester, W., Vanautgaerden, J., Leitner, A., de Ridder, J., van Helshoecht, V., Gielen, C., Vandenbussche, B., Saesen, S., Reed, M. D., Eggen, J. R., Gelven, G. A., Desmet, M., Puga Antolín, E., Aerts, C., Schmidt, E., Huygen, R., Lorenz, D., Vučković, M., Broeders, E., Bauwens, E., Verhoelst, T., Deroo, P., Lenz, P., Dehaes, S., Ladjal, D., Steininger, B., Davignon, G., Beck, P., Yakut, K., Drummond, R., Fu, J.-N., Jiang, X.-J., Zhang, C., Provencal, J., Decin, L., “The ongoing 2005 - 2006 campaign on β Cephei stars in NGC 6910 and χ Persei (NGC 884)”, 2007, CoAst, 150, 191