Αναζήτηση νέων μεταβητών αστέρων - SeVaS Project
Η κύρια ερευνητική δραστηριότητα του Πανεπιστημιακού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι η φωτομετρία μεταβλητών αστέρων με μεγάλη ακρίβεια. Ανάμεσα σε μια μεγάλη ποικιλία μεταβλητών αστέρων, τα διπλά εκλειπτικά συστήματα είναι τα πιο συνήθη σε καθημερινή βάση. Σε πολλές περιπτώσεις αμυδρά αστέρια που βρίσκονται κοντά σε κάποια άλλα αντικείμενα που μελετώνται συστηματικά (γνωστοί μεταβλητοί αστέρες, αστεροειδείς κτλ), τυγχάνει να είναι και τα ίδια μεταβλητής φωτεινότητας. Κάποια από αυτά δεν είναι γνωστά στην επιστημονική κοινότητα, με αποτέλεσμα να τραβούν την προσοχή και να μελετώνται λίγο πιο συστηματικά για περεταίρω μελέτη.
Το πρόγραμμα Search for Variable Stars (SeVaS) Project είναι μια συστηματική αναζήτηση νέων μεταβλητών αστέρων, το οποίο προσφέρεται σαν θέμα διπλωματικής εργασίας στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ. Χάρη στη σημαντική συνεισφορά των φοιτητών που εργάζονται σε αυτό το πρόγραμμα και τις πολλές ώρες που απαιτούνται για την επεξεργασία των αστρονομικών δεδομένων που συλλέγονται από το τηλεσκόπιο, έχει γίνει δυνατή η ανακάλυψη πολλών μεταβλητών αστέρων, οι οποίοι δεν ήταν προηγουμένως γνωστοί. Ένα μικρό δείγμα νέων μεταβλητών αστέρων φαίνεται στις παρακάτω εικόνες.
Συνολικά έχουν βρεθεί περίπου 75 νέοι μεταβλητοί αστέρες από την αρχή της λειτουργίας του Πανεπιστημιακού Αστεροσκοπείου (1999) μέχρι σήμερα (2015), σαν αποτέλεσμα της συστηματικής αναζήτησης του προγράμματος SeVaS. Ο πρώτος νέος μεταβλητός αστέρας που ανακαλύφθηκε ήταν το διπλό εκλειπτικό σύστημα GSC 00830:00323 στον αστερισμό της Παρθένου (Gazeas & Niarchos, 2004, IBVS 5500, 15).
Δείγματα φωτομετρικών καμπυλών από νέους μεταβλητούς αστέρες (που φαίνονται στα αντίστοιχα πεδία στον ουρανό), και έχουν ανακαλυφθεί από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο πλαίσιο της αναζήτησης νέων μεταβήτών.
Τα διπλά εκλειπτικά συστήματα σε επαφή (τύπου W UMa-type - EW) ανακαλύπτονται πιο εύκολα για διάφορους λογους. Είναι πολύ συνήθη στον Γαλαξία μας και η φωτομετρική τους μεταβολή είναι γρήγορη και συνεχής. Έτσι μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και μετά παό λίγες ώρες παρατήρησης. Αντιθέτως, τα αποχωρισμένα και τα ημι-αποχωρισμένα διπλά συστήματα (τύπου EΑ και ΕΒ αντίστοιχα) έχουν μεγαλύτερες τροχιακές περιόδους και είναι πιο δύσκολο να ανιχνευθούν. Οι παλλόμενοι αστέρες είναι επίσης εύκολο να ανιχνευθούν, λόγω της ταχείας μεταβολής τους. Ωστόσο, ο πληθυσμός τους δεν είναι και τόσο μεγάλος στη γειτονιά του Γαλαξία μας, ενώ η φωτομετρική τους μεταβολή είναι μικρότερη και εξαρτάται από το μήκος κύματος παρατήρησης (φίλτρο). Στο ιστόγραμμα που παρατίθεται πιο κάτω φαίνεται η συχνότητα ανακάλυψης νέων μεταβλητών (σε ποσοστιαίες μονάδες) για κάθε τύπο μεταβλητότητας.
Επιστημονικές αναφορές και ανακοινώσεις, που έχουν προκύψει από το πρόγραμμα αναζήτησης νέων μεταβλητών:
Ερευνητές και συνάδελφοι που συνεργάστηκαν σε αυτό το πρόγραμμα είναι:
