Χρόνοι εκλείψεων και διαγράμματα O-C

Έχω πραγματοποιήσει πολλές παρατηρήσεις επισκόπησης διπλών εκλειπτικών συστημάτων και παλλόμενων αστέρων, με σκοπό τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου που συμβαίνει μια έκλειψη (χρόνος ελαχίστου φωτός) ή του χρόνου που ένας παλλόμενος αστέρας γίνεται φωτεινότερος (χρόνος μεγίστου φωτός). Αυτές οι χρονικές στιγμές δίνουν την απαραίτητη πληροφορία για τον προσδιορισμό της τροχιακής συμπεριφοράς των διπλών αστρικων συστημάτων, μέσω των διαγραμμάτων O-C (Observed time – Calculated time). Εξειδικευμένα προγράμματα παρατήρησης και μελέτης των διαγραμμάτων O-C αποσκοπούν στην εξαγωγή πληροφοριών για το φαινόμενο Light-Time effect (LITE), το οποίο οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη ενός τρίτου σώματος που περιφέρεται γύρω από το διπλό σύστημα ή ενός δεύτερου σώματος, το οποίο περιφέρεται γύρω από έναν μεμονωμένο παλλόμενο αστέρα.

Παραδειγματα διαγραμμάτων O-C των αστρικών συστημάτων XZ Aql και AT Peg. Τα διαγράμματα αυτά συνετέλεσαν στην ανίχνευση ενός αόρατου συνοδού, που περιφέρεται γύρω από τα διπλά εκλειπτικά συστήματα.

Η παρακολούθηση του παλλόμενου αστέρα V1162 Ori

Η διεθνής εκστρατεία παρατήρησης του παλλόμενου αστέρα V1162 Ori ξεκίνησε το 1999 από τον Chris Sterken και ο σκοπός της ήταν η παρακολούθηση παλλόμενων αστέρων με μεγάλο πλάτος ανάπαλσης (HADS) για την ανίχνευση πολλαπλών περιοδικοτήτων. Ο αστέρας αυτός αποδείχτηκε ότι έχει πολλές συχνότητες ανάπαλσης και ένα πολύ ενδιαφέρον διάγραμμα O-C, το οποίο δείχνει την πιθανή ύπαρξη ενός δεύτερου αστέρα, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από αυτόν.

Ο παλλόμενος αστέρας V1162 Ori ανήκει στην κατηγορία των παλλόμενων αστέρων με μεγάλο πλάτος ανάπαλσης (HADS) και είναι ο πρώτος στόχος που παρατηρήθηκε από το Γεροσταθοπούλειο Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών στις 29 Νοεμβίου 1999.

Η δυαδική φύση του παλλόμενου αστέρα SZ Lyn

Ο παλλόμενος αστέρα SZ Lyn είναι ένα τέλειο παράδειγμα παλλόμενου αστέρα της κατηγορίας HADS, το οποίο είναι μέλος ενός διπλού συστήματος Ο αστέρας αυτός παρατηρείται για πολλά χρόνια (2001-2021) και το διάγραμμα O-C που προέκυψε ανέδειξε την ύπαρξη ενός δεύτερου αστέρα, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον παλλόμενο αστέρα (Gazeas et al., 2004, CoAst, Vol. 145, 49 and Gazeas et al., 2004, CoAst, Vol. 144, 26).

Ο παλλόμενος αστέρας SZ Lyn είναι μέλος ενός διπλού αστρικού συστήματος. Το διάγραμμα O-C που προέκυψε ανέδειξε την ύπαρξη ενός δεύτερου αστέρα, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον παλλόμενο αστέρα με περίοδο ∼1180 days.

Συνεργάτες σε προγράμματα παρατήρησης και μελέτης των διαγραμμάτων O-C είναι:

Kosmas Gazeas, Panagiotis Niarchos - University of Athens, Greece

Alexios Liakos, Nikolaos Nanouris - National Observatory of Athens, Greece

Stazsek Zola - Jagiellonian University, Krakow, Poland

Marek Wolf, Pavel Mayer, Petr Zasche - Charles University, Prague, Czech Republic

Drahomir Chochol - Astronomical Institute, Slovak Academy of Sciences, Slovakia

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις σε θέματα που αφορούν τη μελέτη των διαγραμμάτων O-C και υπολογισμό χρόνων ελαχίστου:

Petropoulou M., Gazeas K., Tzouganatos L., Karampotsiou E., "110 minima timings of eclipsing binaries", 2015, IBVS, 6153, 1

Liakos A., Gazeas K., Nanouris N., "105 minima timings of eclipsing binaries", 2014, IBVS, 6095, 1

Chochol, D.; Pribulla, T.; Vanko, M.; Mayer, P.; Wolf, M.; Niarchos, P. G.; Gazeas, K. D.; Manimanis, V. N.; Brát, L.; Zejda, M., "Light-Time Effect in the Eclipsing Binaries GO Cyg, GW Cep, AR Aur and V505 Sgr", 2006, Ap&SS, 304, 93

Mayer, Pavel; Wolf, Marek; Niarchos, P. G.; Gazeas, K. D.; Manimanis, V. N.; Chochol, Drahomír, "Investigation of Times of Minima of Selected Early-Type Eclipsing Binaries", 2006, Ap&SS, 304, 39

Gazeas, K.D., Niarchos, P.G., "The Light-Time Effect in SZ Lyn", 2005, ASPC, 335, 297

Gazeas, K.D., Niarchos, P.G., Boutsia, K.A., "SZ Lyn: New pulsational and orbital elements based on old and recent photometric observations", 2004, CoAst, Vol. 145, 49

Gazeas, K.D., Niarchos, P.G., Boutsia, K.A., "SZ Lyn: New BVRI CCD observations and improved pulsational and orbital elements", 2004, CoAst, Vol. 144, 26