ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

home page

ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

Χαρακτηριστικό των ευκαρυωτικών κυττάρων είναι η ύπαρξη της πυρηνικής μεμβράνης που διαχωρίζει τον πυρήνα από το κυτταρόπλασμα. Η μεμβράνη που περικλείει τον πυρήνα ονομάζεται πυρηνικός φάκελος ή πυρηνική μεμβράνη και αποτελεί τμήμα του ενδομεμβρανικού συστήματος. Αποτελείται στην πραγματικότητα, από δύο μεμβράνες: την εσωτερική και την εξωτερική. Η εσωτερική μεμβράνη συνδέεται με το γενετικό υλικό και με πρωτεϊνες, ενώ η εξωτερική έχει σε πολλά σημεία ριβοσώματα και συνδέεται άμεσα με το αδρό ενδομεμβρανικό σύστημα. Τα σημεία που ενώνεται η εσωτερική με την εξωτερική μεμβράνη του πυρήνα, ονομάζονται πόροι του πυρηνικού φακέλου. Οι πυρηνικοί πόροι αποτελούν σημεία άμεσης επικοινωνίας του κυτταροπλάσματος με το πυρηνόπλασμα, καθώς ανταλλάσουν μόρια και συστατικά διαμέσω αυτών. Ο πυρηνικός φάκελος φέρει οπές οι οποίες ονομάζονται πυρηνικοί πόροι. Η λειτουργία των πόρων είναι σημαντική αφού επιτρέπει την επικοινωνία κυτταροπλάσματος με τον πυρήνα.

Τα μόρια που διακινούνται διαμέσω των πυρηνικών πόρων είναι τα εξής:
• Τα μόρια RNA (mRΝΑ), που δημιουργούνται στο εσωτερικό του πυρήνα εξέρχονται στο κυτταρόπλασμα όπου θα χρησιμοποιηθούν. Η poly-Α ουρά των mRNA πιστεύεται πως αποτελεί σινιάλο για την έξοδό του προς το κυτταρόπλασμα (Σε αντίθεση με τα πρόδρομα πυρηνικά hn RΝΑ που δεν εγκαταλείπουν ποτέ τον πυρήνα. )
• Τα μόρια των πρωτεϊνών που συντίθενται στο κυτταρόπλασμα εισέρχονται στον πυρήνα, για παράδειγμα ιστόνες και ρυθμιστικές πρωτεϊνες αντιγραφής και μεταγραφής.
• Επίσης ορισμένα νουκλεοτίδια που δημιουργούνται στο κυτταρόπλασμα μεταφέρονται στον πυρήνα.

O πυρηνικός φάκελος αποτελεί το σημείο ελέχου για όλα τα μόρια που κινούνται μεταξύ του πυρήνα και του κυτταροπλάσματος διαμέσω των πόρων και η μετακίνηση συστατικών προς και από τον πυρήνα είναι μια απόλυτα ελεγχόμενη και εκλεκτική διαδικασία, καθώς ο πυρήνας περιέχει το γενετικό υλικό, το σύνολο δηλαδή των πληροφοριών για τη δομή και τη λειτουργία του κυττάρου. Ένας τρόπος ελέγχου της διαδικασίας αυτής αποτελούν τα σινιάλα μετατόπισης πρωτεϊνών και νουκλεικών οξέων. Για παράδειγμα μια συγκεκριμένη αλληλουχία αμινοξέων λυσίνης Lys στην πρωτοταγή δομή των πρωτεϊνών αποτελεί πυρηνικό σινιάλο και επιτρέπει την είσοδο της πρωτεϊνης στον πυρήνα.

πίσω μπροστά