| Εὖγε, Τύχη, με ποεῖς ἀπραγμοσύνῃ μ᾿ Ἐπικούρου ἡδίστη κομέουσα καὶ ἡσυχίῃ τέρπουσα. Τίπτε δέ μοι χρέος ἀσχολίης πολυκηδέος ἀνδρῶν; Οὐκ ἐθέλω πλοῦτον, τυφλὸν φίλον, ἀλλοπρόσαλλον, Οὐ τιμάς· τιμαὶ δὲ βροτῶν ἀμενητὸς ὄνειρος· ἔρρε μοι, ὦ Κίρκης δνοφερὸν σπέος· αἰδέομαι γὰρ οὐράνιος γεγαὼς βαλάνους ἅτε θηρίον ἔσθειν· μισῶ Λωτοφάγων γλυκερὴν λιποόπατριν ἐδωδήν, Σειρήνων τε μέλος καταγωγὸν ἀναίνομαι ἐχθρῶν· ἀλλὰ λαβεῖν θεόθεν ψυχοσσόον εὔχομαι ἄνθος, μῶλυ, κακῶν δοξῶν ἀλκτήριον· ὦτα δὲ κηρῷ ἀσφαλέως κλείσας προσφυγὴν γενετήσιον ὁρμήν. Ταῦτα λέγων τε γράφων τε πέρας βιότοιο κιχείην. |
Τύχη, κάνεις πολύ καλά που με στολίζεις με την ευχάριστη απραξία του Επίκουρου και μου προσφέρεις ν᾿ απολαύσω τη γαλήνη. Τι μου χρειάζεται η ασχολία των ανθρώπων με τις τόσες έγνοιες; Τον πλούτο δεν επιθυμώ, φίλο τυφλό και αλλοπρόσαλλο, ούτε και τις τιμές, που ῾ναι για τους θνητούς ξεθωριασμένο όνειρο. Φύγε μακριά μου, σκοτεινή σπηλιά της Κίρκης. Ντρέπομαι, ενώ κατάγομαι από τον ουρανό, να τρέφομαι σα ζώο με τα βελανίδια. Μισώ των Λωτοφάγων τη γλυκειά τροφή που την πατρίδα σου ν᾿ απαρνηθείς σε κάνει. Και των Σειρήνων την πλανεύτρα μουσική την αποδιώχνω σαν εχθρό μου. Αλλά προσεύχομαι να μου χαρίσει ο Θεός το Μώλυ, το λουλούδι που μας σώζει την ψυχή και προστατεύει απ᾿ τις κακογνωμιές. Και κλείνοντας καλά τ᾿ αυτιά μου με κερί τη γεννετήσια μου εύχομαι ορμή να γαληνέψω. Μακάρι, λέγοντας και γράφοντας αυτά, να φτάσω ώς το τέλος της ζωής μου |
| Ψυχρὸν τὸ γῆρας, ἥ τ᾿ ἐμὴ κρᾶσις φύσει (φεῦ) φλεγματώδης· μὴν δ᾿ ὁ Φεβρουάριος ψυχρὸς μάλιστα, ζώδιον δ᾿ Ὑδροχόου τὸ νῦν πολεῦον καὶ συνὸν μεθ᾿ ἡλίου πήγνυσι καὶ τὸν οἶνον ἔν τισιν τόποις τούς τ᾿ ἀμφορεῖς ῥήγνυσιν ἐκ τῆς ψύξεως. ὁ δ᾿ οἶκος ἔνθα νῦν κατασκηνῶ πάλιν ἀγάννιφός τε και λίαν δυσχείμερος. ὁ θρασκίας δὲ δριμὴς ἐστι καὶ πικρός, ὀξύς, δυσαής, Ταρτάρου πνοὰς ἔχων. ὁ γὰρ νότος λέλοιπεν ἡμῶν τὸ κλίμα. πῶς οὖν, τοσούτων ψυχροτήτων ἐν μέσῳ ὁρῶν με συσχεθέντα τὸν ταλάντατον, ὕδωρ κελεύεις προσφέρεσθαι φίλτατε; Εἰ γὰρ με πείσεις, ἢ χιὼν γενήσομαι ἢ καὶ χάλαζα, καὶ θανὼν νεκροστόλοις ἄψαυστος ὡς κρύσταλλος ὢν φανήσομαι τῇ σῇ πεποιθὼς ψυκτικῇ παραινέσει. ἄπελθε τοίνυν εἰς τόπους τῆς Ἰνδίας εἴς τ᾿ Ἀγησύμβων εἴς τε Βλεμύων πόλεις, ὅπου λέγουσιν ἀμπέλους μὴ βλαστάνειν· ἐκεῖσε δεῖξον σὴν ἰατρικήν, σοφέ. ἡμῖν γὰρ οὐκ ἔνεστι χρεία τῆς τέχνης. εἰ ζῆν θέλοιμεν καὶ τὸν ἥλιον βλέπειν. |
Κρύα τα γηρατειά κι η κράση μου, αλοίμονο, από τη φύση της φλεγματική. Κι ο μήνας Φεβρουάριος ο πιο ψυχρός, μα και το ζώδιο του Υδροχόου που επικρατεί και συναντιέται με τον ήλιο παγώνει σ᾿ ορισμένους τόπους ως και το κρασί και σπάζει απ᾿ τη παγωνιά τους αμφορείς. Μα και το σπίτι όπου τώρα κάθομαι κουκουλωμένο από χιόνια, απροστάτευτο και παγερό. Κι ο βορεινός Θρακιάς σκληρός και ανελέητος φυσάει τσουχτερός και δυνατός φέρνοντας τον αέρα μεσ᾿ από τα Τάρταρα. Γιατί ο Νοτιάς λείπει τελείως από το κλίμα μας. Πώς, το λοιπόν, αφού με βλέπεις μες στην τόση παγωνιά να χω σουρώσει ο ταλαίπωρος μου δίνεις εντολή, αγαπητέ μου, να ριχτώ μες το νερό; Αμα με πείσεις ή θα γίνω χιόνι, ή χαλάζι και μετά το θάνατο μες στα νεκροστολίδια μου αλύγιστος σα κρύσταλλο θα φαίνομαι, υπάκουος στην ψυκτική σου εντολή. Φύγε λοιπόν στους τόπους της Ινδίας ή και στις πόλες των Βλεμύων και των Αγησύμβων που λένε πως το αμπέλι δε βλασταίνει. Εκεί, σοφέ, να δείξεις την ιατρική σου, γιατί εμείς αυτή την τέχνη δεν τη χρειαζόμαστε, αν θέλουμε να ζούμε και να βλέπουμε τον ήλιο. |
| Μῆτερ ἐμὴ δύσμητερ, ἀπηνέα θυμὸν ἔχουσα, λίην ἄχθομαι ἑλκος, ὅ με βροτὸς οὔτασεν ἀνὴρ νύκτα δ᾿ ὀρφναίην, ὅτε δ᾿ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι, γυμνὸς ἄτερ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος, οὐδ᾿ ἔχειν ἔγχος· πᾶν δ᾿ ὑπερθερμάνθη ξίφος αἵματι· αὐτὰρ ἔπειτα οὐρόν τε προέηκεν ἀπήμονά τε λιαρόν τε. |
Μητέρα μου, κακή μητέρα και σκληρόκαρδη, πόνο βαρύ μου φέρνει η πληγή που μού ‘κανε τη νύχτα στο πυκνό σκοτάδι ένας θνητός γυμνός, χωρίς ασπίδα, περικεφαλαία και κοντάρι. Όλο το ξίφος του ζεστάθηκε μες στο καυτό μου αίμα. Μα ύστερα με φύσηξε ένα απαλό θερμό αεράκι. |
Επιτάφιο επίγραμμα προς το δάσκαλό του, Λέοντα Φιλόσοφο
| Θεωρίας ὕψωμα, γνώσεως βάθος, πλάτος λόγων, φρόνησις, ἁπλότης, πόνος, θρηνοῦσιν, οἰμώζουσιν· οὐ γὰρ ἐν βίῳ, Λέοντα νῦν βλέπουσιν, ὦ τῆς ζημίας! |
«Καρκινική» επιγραφή του Αυτοκράτορα ΛΕΟΝΤΑ ΣΤ᾿:
| ὦ γένος ἐμόν, ἐν ᾧ μένω ἐγώ |
| Γλυκοτόρνευτοι τάφοι, σκότους μεστοί τε καὶ γνόφου, μυχὸς ἀπύθμαντος ἄλλος καὶ ἀντρονύχιος χάσμη, ἐν ἀποκρύφοις τηροῦνται, πᾶσι λυγρῶς τοῖς βιοῦσι, δεινῶς ἐκεῖσε κοιτάζων, ὁ ἄγριος αἱμοπότης. |
| ἀπὸ τοὺς «χρησμούς» Τὸ δεύτερόν τι καινὸν ἄλλο θηρίον, |
| Ἔρρε μοι, ὦ τριτάλαινα Πολυμνία· ἔρρετε, Μοῦσαι αὐτάρ ἐγών ἀπὸ νῦν ῥητορικῆς ἔραμαι Φώτιον ἀρχιερῆα γεροντοδιδάσκαλον εὑρὼν ὃς μὲ γάλακτι ἔτρεφεν θειοτέρων μαθέων. |
Εἰς τὸν ὀψοποιόν
| Τὸν ὀψοποιὸν τίς σε, τέκνον, οὐ στέφει; πολὺν φέροντα τὸν κόπον καθημέραν; δουλευτικόν σοι χρῆμα, μισθὸς δ᾿ οὖν μέγας. χρῆσις ῥυπώδης, ἀλλὰ πλυτρὶς πταισμάτων. φλέγει σε νῦν πῦρ, οὐ τὸ μέλλον δὲ κρίνει· προσβὰς σταθηρὸς λοιπὸν εἰς τὴν ἑψίαν, ἕωθεν εὐθὺς κλῶν δαλούς, χύτρας κλύε, βρώσεις προεσψῶν, ὡς Θεοῦ, τὰ τῶν τέκνων. εὐχαῖς ἁλίζοις ταῦτα ὥσπερ ἀρτύσεις, ἳν᾿ εὐλογηθῇς ὡς Ἰακὼβ τῷ πάλαι, καὶ χαῖρε τούτοις ἐκτελῶν σου τὸν δρόμον. |
Σένα, τον μάγειρα, παιδί μου, ποιος δε στεφανώνει με τόσο κόπο που υποφέρεις κάθε μέρα· βαριά η δουλειά σου, μα ο μισθός μεγάλος παλεύεις με μουτζούρες και τα κρίματά σου καθαρίζεις, σε κατακαίει η φωτιά, μα όχι η φωτιά της Κρίσης· λοιπόν προχώρα, βήμα σταθερό, στο μαγειρείο σου κι από τη μαύρη νύχτα κόβε ξύλα και πλένε κατσαρόλες, χύτρες και τηγάνια· έργο Θεού είναι να μαγειρεύεις για τους αδελφούς σου κι αλάτι και πιπέρι να ῾ναι οι προσευχές σου· σαν τον Ιακώβ ευλογημένος να᾿ σαι, χαρούμενος που έτσι περνά η ζωή σου. |
Ἴαμβος, Εἰς τὸν ἅγιον Γρηγόριον τὸν Θαυματουργόν
| Ὡς ἥλιός τις ἐν βίῳ λάμψας μέγας διασκεδάζεις νύκτα τῆς μοχθηρίας· καὶ θαυματουργῶν τῶν προσευχῶν τῷ φάει ἀπεκδιώκεις δαιμόνων τὰ σμήνη, πάτερ. |
Εις τον εαυτού πατέρα
| Ὃς καὶ νοσοῦντα χερσὶν ἠγκαλιζόμην· ὃς καὶ θανόντα σὰς περιστείλας κόρας, ἔλουσα λουτροῖς ἐσχάτοις, τὰ θρεπτά σοι, καὶ φόρτον ἡδὺν μῆνα βαστάσας ὅλον, μακρᾶς σε γῆς ἤνεγκα μυρίοις πόνοις· καὶ συζήγῳ δέδωκα, καὶ τῇ πατρίδι, ἔκρυψα καὶ τύμβῳ δὲ καὶ τῇ καρδίᾳ, Ἰωάννης, σῶν φιλτάτων νεώτατος· ἔγραψα καὶ νῦν τῷδε τῷ τύπῳ, πάτερ· πάτερ γλυκεῖα κλῆσις, ὄψις ἡδίων· μικρὸν παρηγόρημα τοῦ πολλοῦ πόθου. |
| Τὴν ἀρετὴν χθὲς εἶδον ἐν μέσῃ πόλει, μελαμφοροῦσαν καὶ κατηφείας ὅλην· τί δ᾿, ἠρόμην, πέπονθας; ἡ δέ· νῦν ἔγνως, τόλμα, φρόνησις, γνῶσις, ἐν ταῖς γωνίαις, ἄγνοια δ᾿ ἄρχει καὶ μέθη καὶ δειλία. |
| Κρίσιν κριταὶ κρίνουσιν ἐν κριτηρίῳ ἀεὶ τὸ ῥῶ λέγοντες ἠκριβωμένως. Κριτὴς δ᾿ ὁ μὴ γνοὺς ἀσφαλῶς τὸ ῥῶ λέγειν ὀρθῶς προσειπεῖν οὐκ ἂν ἰσχύσῃ λόγον, ἀλλὰ κλιτὴν μὲν τὸν κριτήν, τὴν δὲ κρίσιν κλίσιν προσείποι· πάντα λοξὰ καὶ νόθα. |
| Τρεῖς σοφίης πολυΐστορος ἔκκριτοι ἀστέρες οἷοι, ἐνθέμενοι βίβλοις ὄλβον ἀπειρέστον, Ἀρχύτας ἦρξε, Πλάτων πλάτυνε, τέλος δ᾿ ἐπὶ πᾶσιν ὡς ἔτυχε κληθείς, θῆκεν Ἀριστοτέλης. |
| ψυχὴν ἀνειπὼν ἀθάνατον ὁ Πλάτων ἀφῆκε δόξαν ἀθάνατον ἐν βίῳ. |
| ὁ συγχορευτὴς οὐρανοῦ τῶν ἀγγέλων καὶ γῆθεν ᾄδει τὰς ἐκεῖ μελωδίας. |
| Ζητῶν ἀπεῖπον τὴν νοητὴν οὐσίαν Τίς ἐστιν αὕτη, πῶς δὲ τέμνει τὰς δύο, ἀσώματον καὶ σῶμα; πῶς δ᾿ ἄμφω μόνη ἔχουσα τῶν δυοῖν δὲ μηδὲν τυγχάνει πῶς πάντα δ᾿ ἐστὶν ἔστι πάντων δ᾿ οὐκέτι; |
| Ὥρια πάντα τέθηλε καὶ ἄμπελος ἐς τόκον ὀργᾷ, σμήνεα δ᾿ ἄρτι μέλι χλωρὸν ὑπεκπρορρέει. Οὔθατα δὲ σφαραγεῦσι, καὶ ἄρνες ἀεὶ σκαίροντες, αἶγες δ᾿ εὐγλαγέες, λήια κεκλημένα· ὄρνεα δ᾿ εὐφωνοῦσι, καὶ ἄλσεα εὔσκια, δένδρα· ὕδασι δὲ κρυεροῖς ἀμφιγέγηθε πέτρα. Τέττιξ σύντονον ἠχεῖ, ναυτίλος ἥδιον ᾄδει, ᾆσον Ἰωάννη, καὶ σύ τι κἂν μογέης. |
Όλα καρπίζουν και τ᾿ αμπέλι θέλει να γεννήσει, ξέχειλες οι κερήθρες από φρέσκο μέλι. Σφύζουν τα μαστάρια, χαρά για τ᾿ αρνάκια, βαριές απ᾿ το γάλα οι κατσίκες, τα στάχυα το θεριστή κιόλας προσμένουν. Στα δέντρα κελαϊδούνε τα πουλιά, σκιά δροσερή σκορπούνε τα άλση. Το γάργαρο νερό παίζει με την πέτρα. Συναυλία σωστή δίνουν τα τζιτζίκια, χαρούμενα ο ναύτης τραγουδεί. Τραγούδα κι εσύ, Ιωάννη, κι ας πονάς! |
| 1 5 10 15 |
Αἲ αἲ Θεέ μου, κύριε, παντοκράτορ· τίς χορτασθῇ σου τοῦ ἀοράτου κάλλους; τίς ἐμπλησθῇ σου τῆς ἀκαταληψίας; τίς ἀξίως πορευθῇ τῶν ἐντολῶν σου καὶ τὸ φῶς θεάσεται τοῦ σοῦ προσώπου μέγα, θαυμαστόν, μὴ χωρούμενον ὅλως ἐν τούτῳ τῷ βαρεῖ καὶ σκοτεινώδει κόσμῳ, τὸ τὸν ὁρῶντα ἀφαιρούμενον κόσμου μετὰ σώματος; ὢ μυστηρίου ξένου· τίς ὁ τὸ τεῖχος παρελθὼν τῆς σαρκὸς αὐτοῦ; τίς ὁ διαβὰς τῆς φθορᾶς τὸ γνοφῶδες καὶ κόσμον πάντα καταλείψας ἐκρύβη; βαβαὶ γνώσεως καὶ λόγων εὐτελείας· ποῦ γὰρ ἐκρύβη ὁ τὸν κόσμον περάσας καὶ πάντων ἔξω γενόμενος, ὧν βλέπει; |