Πληροφορίες για φοιτητές του ΜΙΘΕ

Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα μαθήματα «γνωσιακή επιστήμη» και «στατιστική»;

Στο e-class και συγκεκριμένα στις διευθύνσεις των δύο μαθημάτων: Γνωσιακή Επιστήμη (PHS195) και Στατιστική (PHS174).

Μου αρέσει η γνωσιακή επιστήμη. Τι να κάνω;

Πρώτο και κυριότερο, να παρακολουθήσεις συστηματικά το μάθημα. «Παρακολουθείς» δεν σημαίνει περνάς από τις αίθουσες 2-3 φορές το εξάμηνο όταν δεν έχεις κάτι καλύτερο να κάνεις. Σημαίνει ότι βρίσκεσαι μέσα στην αίθουσα με το σώμα και το πνεύμα για δεκατρία τρίωρα, ακούς, σκέφτεσαι, συμμετέχεις ενεργά, λες τη γνώμη σου, και προσπαθείς να ανταποκριθείς όσο μπορείς καλύτερα στις δραστηριότητες. Παρακολουθώντας ενεργά και συστηματικά θα μπεις στο σκεπτικό και θα καταλάβεις καλύτερα ποιο είναι το αντικείμενο της γνωσιακής επιστήμης. Θα εξοικειωθείς με ορισμένες έννοιες. Με τη συμμετοχή σου στην πειραματική διαδικασία αφενός θα βιώσεις τι εννοούμε «ψυχολογικό πείραμα» και αφετέρου θα αποκτήσεις μια πιο ρεαλιστική αίσθηση της σχέσης μεταξύ δεδομένων (παρατηρήσεων) και θεωριών. Αν μετά από όλα αυτά εξακολουθείς να ενδιαφέρεσαι για το χώρο της γνωσιακής επιστήμης μπορούμε να συζητήσουμε για πτυχιακή εργασία.

Πώς μπορώ να κάνω πτυχιακή εργασία στη γνωσιακή επιστήμη;

Η γνωσιακή επιστήμη είναι επιστημονικό πεδίο που βασίζεται σε πειραματικά δεδομένα για τον έλεγχο των θεωριών της νοητικής λειτουργίας. Οι εργασίες των φοιτητών είναι και αυτές πειραματικές, και περιλαμβάνουν ενεργή συμμετοχή και συμβολή σε μια πειραματική διερεύνηση, δηλαδή σε μελέτη που εκπονείται από το διδάσκοντα, υποψήφιους διδάκτορες ή μεταπτυχιακούς φοιτητές. Έτσι θα αποκτήσεις μια πρώτη εικόνα από πραγματική επιστημονική έρευνα και θα έρθεις σε επαφή με την ερευνητική μας ομάδα («ομάδα γλώσσας και μάθησης») και με τα ερωτήματα που μας απασχολούν (βλ. ερευνητικά θέματα).

Για να μπορέσεις να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις μιας τέτοιας εργασίας είναι απαραίτητο να ξέρεις πολύ καλά αγγλικά, διότι όλη η επιστημονική βιβλιογραφία όλων των θεμάτων που μας απασχολούν είναι στην αγγλική γλώσσα. Επίσης θα πρέπει να έχεις προηγουμένως εξοικειωθεί με κάποιες βασικές έννοιες από τα μαθήματα της γνωσιακής επιστήμης και της στατιστικής και να έχεις βαθμολογηθεί με πολύ υψηλό βαθμό και στα δύο (κατά προτίμηση 9 ή 10). Αν έχεις βαθμολογηθεί με λιγότερο από 8 (οκτώ) σε κάποιο από αυτά μαθήματα αυτά τότε δεν είναι ρεαλιστικό να επιχειρήσεις πτυχιακή εργασία στην ομάδα μας.

Γιατί πρέπει να μάθουμε στατιστική;

Η στατιστική είναι ένα εργαλείο διαχείρισης της αβεβαιότητας. Τα πάντα στην πραγματική ζωή και στην πραγματική επιστήμη είναι αβέβαια: οι παρατηρήσεις, οι μετρήσεις, οι προβλέψεις, οι εκτιμήσεις, οι θεωρίες και οι προσδοκίες. Με τη στατιστική αξιοποιούμε ένα μαθηματικό κλάδο που λέγεται θεωρία πιθανοτήτων έτσι ώστε να ξέρουμε πόσο έξω μπορεί να πέσουμε στις εκτιμήσεις μας. Αυτό μας επιτρέπει να στηρίζουμε τις επιστημονικές θεωρίες και τις καθημερινές πράξεις μας σε αξιόπιστες εκτιμήσεις, όσο καλύτερα γίνεται. Στο ΜΙΘΕ δεν είμαστε μαθηματικοί και δεν ασχολούμαστε με το μαθηματικό σκέλος των πιθανοτήτων. Μας αφορά το σκεπτικό και η αξιοποίηση των βασικών τεχνικών με τις οποίες κάνουμε μια εκτίμηση και με τις οποίες μπορούμε να εξετάζουμε αν μια πρόβλεψη, μια υπόσχεση, μια επιλογή ή μια προφύλαξη κάνει διαφορά ή είναι ασήμαντη. Δύσκολα μπορεί να σκεφτεί κανείς ένα πιο χρήσιμο διανοητικό εργαλείο για τη «μετά το ΜΙΘΕ» φάση της ζωής.

Τι να διαβάσω για να μάθω περισσότερα για τη γνωσιακή επιστήμη;

Για τη γνωσιακή επιστήμη δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλά βιβλία στα ελληνικά. Όμως η κατάσταση βελτιώνεται σταδιακά, καθώς σιγά σιγά μεταφράζονται και εκδίδονται νέα βιβλία. Ο παρακάτω κατάλογος περιλαμβάνει βιβλία που προτείνονται για φοιτητές και άλλους αναγνώστες με ανήσυχο πνεύμα που δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία ή ειδικές γνώσεις στο αντικείμενο. Τα προτείνω αφού τα έχω διαβάσει και τα βρίσκω ενδιαφέροντα και κατανοητά. (Προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Δεν έχω κανένα οικονομικό όφελος από τις πωλήσεις των βιβλίων αυτών!)

Το εγχειρίδιο του μαθήματος είναι το βιβλίο «νους» του Paul Thagard (εκδόσεις Πολύτροπον). Είναι καλογραμμένο και κατανοητό, και επίσης καλομεταφρασμένο από απόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος «Βασική και Εφαρμοσμένη Γνωσιακή Επιστήμη» του ΜΙΘΕ. Έχει καλή οργάνωση του περιεχομένου, σχεδιασμένη με έξυπνο τρόπο ώστε να περιστρέφεται γύρω από το βασικό ερώτημα της νοητικής αρχιτεκτονικής. Είναι κάπως επιφανειακό, γι' αυτό και στο μάθημα επιλέγουμε να εστιάσουμε σε μερικές μόνο από τις πληροφορίες που δίνει, αλλά εξετάζοντας και αναλύοντάς τες σε μεγαλύτερη έκταση και μεγαλύτερο βάθος, ώστε να γίνουν κατανοητές ως έννοιες και όχι μόνο γνωστές ως πληροφορίες.

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο είναι «Ο αόρατος γορίλλας» των Christopher Chabris και Daniel Simons (εκδόσεις Αρμός). Οι συγγραφείς μας αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές των νοητικών μας διεργασιών με διασκεδαστικό και διδακτικό τρόπο, παρουσιάζοντας τα απρόσμενα και μερικές φορές σχεδόν απίστευτα ευρήματα μελετών της προσοχής και της αντίληψής μας. Λαμβάνοντας υπόψη ένα μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων και ιδεών, από τη χρήση του κινητού μας τηλεφώνου μέχρι την άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας, μας δείχνουν ότι τα επιστημονικά συμπεράσματα για τη νοητική μας λειτουργία δεν είναι αυτά που θα φανταζόμασταν.

To βιβλίο «Σκέψη, αργή και γρήγορη» του νομπελίστα Daniel Kahneman (εκδόσεις Κάτοπτρο) είναι πολύ ενδιαφέρον και πολύ ενημερωτικό για τις διαδικασίες της σκέψης και κυρίως για πτυχές και διαφορές των νοητικών διαδικασιών που δεν γνωρίζουμε και δεν αντιλαμβανόμαστε. Ο Kahneman μας εξηγεί ότι ο νους μας μπορεί να λειτουργεί με διαφορετικούς τρόπους, άλλους πιο εύκολους και άλλους πιο δύσκολους, και ότι συνήθως επιλέγει τους λιγότερο κοπιαστικούς, με αποτέλεσμα η νοητική λειτουργία να είναι πιο αποδοτική αλλά όχι πάντοτε ακριβής. Έτσι εξηγούνται πολλές παρατηρήσεις για τη συμπεριφορά μας, τις επιλογές και τις συνήθειές μας, καλές και κακές.

Το βιβλίο «Γνωσιακή επιστήμη: Η νέα επιστήμη του νου» που επιμελήθηκε η Στέλλα Βοσνιάδου (εκδόσεις Gutenberg) περιλαμβάνει κεφάλαια γραμμένα από Έλληνες ειδικούς σε διάφορους τομείς των γνωσιακών επιστημών, καθώς και κεφάλαια μεταφρασμένα από σημαντικά βιβλία ξένων ερευνητών. Είναι χρήσιμο και κατατοπιστικό για ορισμένα επιμέρους ζητήματα αλλά όχι εύκολα κατανοητό από κάποιον που δεν έχει καμία προηγούμενη γνώση του αντικειμένου. Συστήνεται για εμβάθυνση σε όσους έχουν ήδη ξεκινήσει από πιο εισαγωγικά αναγνώσματα και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα συγκεκριμένα θέματα που περιλαμβάνει.

Το βιβλίο «Ψυχολογία της γλώσσας» του Patrick Bonin (εκδόσεις Gutenberg) αποτελεί μια σύγχρονη και κατανοητή εισαγωγή στο αντικείμενο της ψυχογλωσσολογίας, που αποτελεί βασικό πεδίο δραστηριοποίησης της «ομάδας γλώσσας και μάθησης». Εστιάζοντας στην παραγωγή των λέξεων, το βιβλίο αυτό μας εισάγει στα μέρη που απαρτίζουν τις λέξεις, δηλαδή τα φωνήματα (για τις προφορικές λέξεις) και τα γραφήματα (για τις γραπτές), καθώς και στις μεθόδους μελέτης της λεξικής επεξεργασίας. Έτσι, δίνει ένα πρώτο υπόβαθρο για όσους θα ήθελαν να γνωρίσουν καλύτερα το ερευνητικό μας αντικείμενο.