Ιωάννης Φούλιας: Johann Gottfried Walther: Κοντσέρτο σε σι-ελάσσονα για όργανο (Vivaldi, RV 275)

Αρχική σελίδα / Επιλογή κειμένων

Johann Gottfried Walther (1684-1748): Κοντσέρτο σε σι-ελάσσονα για όργανο (μεταγραφή του κοντσέρτου για βιολί σε μι-ελάσσονα, RV 275, του Vivaldi)

Στα 1713-1714 ο νεαρός πρίγκηπας Johann Ernst της Σαξωνίας-Βαϊμάρης, όντας λάτρης του ιταλικού μπαρόκ και αντιμετωπίζοντας σημαντικά προσκόμματα στην επαφή του με το αγαπημένο του ρεπερτόριο, παρήγγειλε στους επιφανείς μουσικούς της αυλής J. S. Bach και J. G. Walther να μεταγράψουν σε πληκτροφόρα όργανα μια σειρά κοντσέρτων ιταλικής τεχνοτροπίας. Αμφότεροι ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερη επιμέλεια στο αίτημα αυτό: ο Bach διασκεύασε 6 κοντσέρτα για όργανο και 16 για τσέμπαλο, ο δε Walther ετοίμασε τουλάχιστον 14 τέτοιες μεταγραφές για όργανο. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγεται το κοντσέρτο για βιολί σε μι-ελάσσονα, RV 275, του Antonio Vivaldi, το οποίο είχε σίγουρα γραφεί πολλά χρόνια πριν την πρώτη του έκδοση στο Άμστερνταμ το 1717 (χωρίς αριθμό opus, σε συλλογικό τόμο κοντσέρτων ιταλών συνθετών). Ο Walther προσάρμοσε εύκολα τις φωνές βιολιών και βιολών στα μανουάλια του οργάνου και ανέθεσε την γραμμή του μπάσσου στα ποδόπληκτρα, ενώ παράλληλα μετέφερε το έργο συνολικά κατά μία τετάρτη χαμηλότερα, στην σι-ελάσσονα, προκειμένου να μην αλλοιώσει την πορεία της σολιστικής γραμμής στα σημεία όπου αυτή εκμεταλλεύεται την υψηλότερη ηχητική της περιοχή. Τα δύο γρήγορα εξωτερικά μέρη του έργου (αμφότερα φέρουν την ένδειξη Allegro) οργανώνονται κατά τις επιταγές της μορφής ritornello του κοντσέρτου του μπαρόκ: το εναρκτήριο ορχηστρικό tutti επαναλαμβάνεται ελαφρώς παρηλλαγμένο ή αυτούσιο στο τέλος του εκάστοτε μέρους, ενώ το μοτιβικό του υλικό εξυφαίνεται περαιτέρω σε δύο βραχύτερα ενδιάμεσα tutti με επίκεντρο την σχετική Ρε-μείζονα· επιπλέον, και στα δύο αυτά μέρη υφίσταται από ένα ακόμη ενδιάμεσο tutti που δανείζεται υλικό από τα σολιστικά τμήματα, τα οποία ως επί το πλείστον συνίστανται σε φιγούρες δεκάτων-έκτων και αλυσιδωτή μετατροπική κίνηση. Αντιθέτως, το αργό μεσαίο μέρος του κοντσέρτου (Adagio), παρ’ ότι διατηρεί την τονικότητα της σι-ελάσσονος ως βασική, αφιερώνεται εξ ολοκλήρου στην ελεύθερη εξύφανση της σολιστικής γραμμής στο πλαίσιο ενός διμερούς μακροδομικού σχεδιασμού.

21.12.2004