Ιωάννης Φούλιας: Johann Strauss II: Βαλς «Ρόδα από τον Νότο», opus 388

Johann Strauss II (1825-1899): Βαλς “Ρόδα από τον Νότο”, opus 388

Ο “βασιλιάς του βαλς” και πρωτότοκος υιός του Johann Strauss I υπήρξε ο πλέον επιτυχημένος από την γνωστή “δυναστεία” των βιεννέζων μουσικών. Ένα από τα δημοφιλέστερα έως και σήμερα βαλς του φέρει τον τίτλο Rosen aus dem Süden, ενώ στον υπότιτλο επισημαίνεται ότι βασίζεται σε μοτίβα από την οπερέττα Das Spitzentuch der Königin (Το δαντελωτό μαντήλι της βασίλισσας)· αμφότερα, οπερέττα και βαλς, γράφηκαν στο Αμβούργο το 1880.

Τα μεγάλης διάρκειας βαλς του Johann Strauss II αποτελούνται στην πραγματικότητα από μια σειρά χορών, σε παρατακτική μορφή που πλαισιώνεται από εισαγωγή και επίλογο (coda). Το opus 388 συνιστά ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής που περιλαμβάνει τέσσερα επιμέρους βαλς. Ανοίγει με μια εισαγωγή, η οποία από την μια πλευρά προαναγγέλλει κατά σειρά τα αρχικά θέματα του δεύτερου, του πρώτου και του τρίτου βαλς, ενώ από την άλλη φροντίζει να επιταχύνει τον αρχικά αργό ρυθμό, ούτως ώστε να δώσει το έναυσμα για το κυρίως χορευτικό περιεχόμενο που ακολουθεί. Το πρώτο βαλς παραμένει στην αρχική τονικότητα της Φα-μείζονος και εξελίσσεται σε δύο τμήματα. Αντιθέτως, το δεύτερο βαλς τίθεται στην Σι-ύφεση-μείζονα και είναι τριμερές στην δομή του. Τόσο το τρίτο βαλς (στην Σολ-μείζονα) όσο και το τέταρτο (στην Μι-ύφεση-μείζονα) είναι διμερή, ενώ όλες οι μετατροπίες πραγματοποιούνται στην διάρκεια σύντομων συνδετικών περασμάτων ανάμεσα στους χορούς. Η coda συνιστά το επιστέγασμα της σύνθεσης: ξεκινά με μιαν επίφαση ανάπτυξης μιας νέας μελωδικής ιδέας στην ντο-ελάσσονα και την Μι-ύφεση-μείζονα, την οποία όμως σύντομα διαδέχεται μια ανάμνηση της αρχικής ιδέας του τρίτου βαλς στην Σολ-μείζονα· από εκεί και ύστερα, στην Φα-μείζονα πλέον, ενώνονται το πρώτο τμήμα του πρώτου βαλς με το δεύτερο τμήμα του τετάρτου, ενώ η αρχική ιδέα του πρώτου τμήματος του τελευταίου χορού συγκροτεί στην συνέχεια την βραχύτατη και ενεργητική κατακλείδα ολόκληρου του έργου.

08.03.2003