Ιωάννης Φούλιας: Ottorino Respighi: «Il tramonto» («Το ηλιοβασίλεμα»)

Ottorino Respighi (1879-1937): Il tramonto (Το ηλιοβασίλεμα)

Ο Respighi υπήρξε ένας από τους ελάχιστους ιταλούς συνθέτες που δεν έθεσαν στο επίκεντρο της δραστηριότητός τους την όπερα. Στις περισσότερο γνωστές δημιουργίες του (κυρίως ορχηστρικά έργα), διακρίνονται έντονες ιμπρεσσιονιστικές τάσεις και σε μικρότερο βαθμό νεοκλασσικές· εντούτοις, το συγκεκριμένο έργο τεκμηριώνει τις υστερορομαντικές καταβολές του συνθέτη, χάρη σε μια μουσική γλώσσα που εντυπωσιάζει εν τέλει με την ειλικρίνειά της, παρά το παρωχημένο του ύφους της εν έτει 1918. Βάση της συνθέσεως αυτής αποτέλεσε το ποίημα του άγγλου ρομαντικού Percy Shelley The Sunset, σε ιταλική μετάφραση του Roberto Ascoli: το περιεχόμενο του ποιήματος – το οποίο έγκειται στα ζοφερά συναισθήματα που ο ποιητής φαντάζεται ότι προκλήθηκαν στην αγαπημένη του, έπειτα από μια επικίνδυνη περιπέτεια της υγείας του – μελοποιήθηκε από τον Respighi υπό μορφήν καντάτας για μια μεσαίας εκτάσεως ανδρική ή γυναικεία φωνή και συνοδεία κουαρτέττου είτε ορχήστρας εγχόρδων. Οι πλατιές, γεμάτες λυρισμό, μελωδικές γραμμές του φωνητικού ρόλου αποδεικνύονται ικανές να σκιαγραφήσουν με επάρκεια το ποιητικό περιεχόμενο, ενώ σε ορισμένα σημεία επιβάλλεται ένα ύφος μουσικής απαγγελίας (recitativo) που προσδίδει μετριασμένη δραματικότητα στην εκφορά των στίχων. Από την άλλη πλευρά, η οργανική συνοδεία είναι μάλλον λιτή, αλλά η πληθωρική αρμονική της γλώσσα και η λεπταίσθητη μελωδική της ποιότητα συμβάλλουν αποφασιστικά στην συναισθηματική φόρτιση που αποπνέει το έργο αυτό στο σύνολό του, γεγονός που σίγουρα πρέπει να συνετέλεσε στην θερμή αποδοχή που επιφυλάχθηκε στο Tramonto ήδη κατά την πρώτη του δημόσια παρουσίαση, που πραγματοποιήθηκε επίσης το 1918 στην Ρώμη.

01.07.2001