Ιωάννης Φούλιας: Maurice Ravel: Παβάνα για μια νεκρή ινφάντα

Maurice Ravel (1875-1937): Παβάνα για μια νεκρή ινφάντα

Η Παβάνα για μια νεκρή ινφάντα, ένα από τα γνωστότερα έργα του γάλλου συνθέτη Maurice Ravel, συνιστά παραδόξως και ένα πρώιμο δείγμα της ιμπρεσσιονιστικής του γραφής, καθώς ανάγεται στην περίοδο της μαθητείας του στο Ωδείο του Παρισιού. Στην πρωτότυπη πιανιστική εκδοχή του 1899, το σύντομο αυτό κομμάτι παρουσιάσθηκε σε πρώτη δημόσια εκτέλεση στις 5 Απριλίου του 1902 από τον διάσημο ισπανό πιανίστα και συμφοιτητή του συνθέτη Ricardo Viñes, ενώ η λεπταίσθητη ενορχήστρωσή του υλοποιήθηκε από τον Ravel πολλά χρόνια αργότερα, το 1910. Ο αξιοπερίεργος τίτλος του έργου ελάχιστα σχετίζεται με τα περιεχόμενα ενός απλούστατου πενταμερούς ρόντο σαν και αυτό, το βασικό θέμα του οποίου εμφανίζεται τρεις φορές στην Σολ-μείζονα διατηρώντας απαράλλακτη την νοσταλγική μελωδία του, ενώ και τα δύο επεισόδια που εναλλάσσονται με αυτό – στην Ρε-μείζονα και την σολ-ελάσσονα, αντιστοίχως – χαρακτηρίζονται από ήπιο λυρισμό μάλλον παρά ελεγειακή διάθεση. Ο ίδιος ο Ravel, άλλωστε, υποστήριζε ότι είχε επιλέξει τον συγκεκριμένο τίτλο πρωτίστως διότι του άρεσε ο ήχος των λέξεων σε αυτήν την φράση και δευτερευόντως επειδή θα μπορούσε ίσως να φαντασθεί μια μικρή ισπανίδα πριγκήπισσα να χορεύει μιαν αργή παβάνα της αναγεννησιακής περιόδου! Αρκετά συναφής δε προς αυτά είναι και η σκωπτική παρατήρηση που έκανε κάποτε σε έναν πιανίστα, ο οποίος έπαιζε το κομμάτι αυτό κατά τρόπον υπερβολικά αργόσυρτο: «Την επόμενη φορά ελπίζω να θυμηθείτε ότι έγραψα μία παβάνα για μια νεκρή πριγκήπισσα, όχι μία νεκρή παβάνα για μια πριγκήπισσα…». Παρ’ όλα αυτά, στην όλη ιστορία ενεπλέχθη τελικά και μία (ζωντανή) πριγκήπισσα, αφού ο συνθέτης αφιέρωσε την μικρή αυτή Παβάνα στην πριγκήπισσα de Polignac, μια σημαντική προστάτιδα των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών στο Παρίσι των αρχών του 20ού αιώνος.

08.09.2008