Ιωάννης Φούλιας: Maurice Ravel: Menuet antique

Maurice Ravel (1875-1937): Menuet antique

Το Menuet antique (Αρχαίο μενουέττο) θεωρείται το πρώτο αντιπροσωπευτικό δείγμα γραφής του γάλλου συνθέτη Maurice Ravel, καθώς η πρωτότυπη εκδοχή του για πιάνο γράφηκε το 1895, κατά την περίοδο των σπουδών του στο Ωδείο του Παρισιού. Αν και το ύφος της σύνθεσης αποτίει σε μεγάλο βαθμό φόρο τιμής στην τέχνη του Emmanuel Chabrier, ο οποίος είχε πεθάνει τον αμέσως προηγούμενο χρόνο, έχοντας όμως προλάβει να αναγνωρίσει το ταλέντο του νεαρού Ravel και να τον υποστηρίξει θερμά στα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα, το Menuet antique αφιερώθηκε τελικά στον ισπανό πιανίστα και συμφοιτητή του συνθέτη Ricardo Viñes, ο οποίος και το παρουσίασε για πρώτη φορά στο παρισινό κοινό στις 18 Απρίλιου 1898. Η ενορχήστρωση του κομματιού αυτού, αντιθέτως, πραγματοποιήθηκε από τον Ravel μόλις το 1929, προκειμένου να εκτελεσθεί σε συμφωνική συναυλία που δόθηκε στο Παρίσι, στις 11 Ιανουαρίου του 1930, υπό την διεύθυνση του συνθέτη. Πρόκειται για ένα νεοκλασσικιστικό έργο, που συνδυάζει το καθιερωμένο δομικό πρότυπο του μενουέττου του 18ου αιώνος με την χαριτωμένη και λεπτή μελωδική έμπνευση του Ravel αλλά και με μιαν ιδιαίτερη έμφαση στους μετρικούς αντιχρονισμούς που θέτει οπωσδήποτε εν αμφιβόλω την “παλαιομοδίτικη” υφολογική του εκφραστική. Επιπροσθέτως, η μελαγχολική βασική ιδέα του μενουέττου σε φα-δίεση-ελάσσονα εισάγεται μιμητικά στο πρώτο δομικό τμήμα και εξυφαίνεται προοδευτικά, ενώ στο πολύ εκτενέστερο δεύτερο τμήμα το υλικό της εξακολουθεί να αναπτύσσεται συστηματικά μέχρι την τελική της επαναφορά. Το ενδιάμεσο “τρίο”, από την άλλη πλευρά, είναι γραμμένο στην ομώνυμη Φα-δίεση-μείζονα και διαθέτει την δική του μελωδική ιδέα, η οποία χαρακτηρίζεται από ήρεμη διάθεση και απλότητα, ενώ το υλικό της επιδέχεται ελάχιστη περαιτέρω ανάπτυξη, όπως περίτρανα αποδεικνύεται στο αντιθετικό δεύτερο τμήμα του “τρίο”. Παρ’ όλα αυτά, ο συνθέτης ανανεώνει αριστοτεχνικά το ενδιαφέρον της εν λόγω ιδέας κατά την μετέπειτα επαναφορά της, συνδυάζοντάς την αντιστικτικά με την έναρξη του θέματος του μενουέττου, λίγο πριν το τελευταίο επαναληφθεί – όπως είναι αναμενόμενο – στην ολότητά του.

30.09.2008