Ιωάννης Φούλιας: Σεργκέι Προκόφιεφ: Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 2 σε Ρε-μείζονα, opus 94bis

Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953): Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 2 σε Ρε-μείζονα, opus 94bis

Όταν τον Δεκέμβριο του 1943 παρουσιάσθηκε με επιτυχία σε πρώτη εκτέλεση στο Ωδείο της Μόσχας η σονάτα για φλάουτο και πιάνο, opus 94, του Προκόφιεφ, ο βιολονίστας David Oistrach δεν δίστασε να προτείνει στον συνθέτη μια μεταγραφή του έργου αυτού για βιολί. Ο Προκόφιεφ έλαβε πράγματι σοβαρά υπ’ όψιν του την φιλική αυτή συμβουλή και ετοίμασε κατά την διάρκεια του 1944 την παρούσα εκδοχή, φροντίζοντας βέβαια να προσαρμόσει κατάλληλα τα μουσικά περιεχόμενα της σονάτας για φλάουτο στην διαφορετική ηχοχρωματική ποιότητα και τις ιδιαίτερες εκτελεστικές τεχνικές του βιολιού.

Το εναρκτήριο Moderato διακατέχεται από ήρεμη διάθεση και ηχητική διαύγεια· εξ άλλου, παρά την αναστάτωση που παροδικώς προκαλείται από την εμφάνιση μοτίβων εμβατηριακού χαρακτήρος προς το μέσον του μέρους, η αρχική κατάσταση δεν ανατρέπεται συνολικά και έτσι το μέρος ολοκληρώνεται μέσα σε απόλυτη ηρεμία. Τελείως διαφορετικής αισθητικής είναι το ακόλουθο Scherzo: presto, που μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εξαιρετικά πνευματώδες, σπινθηροβόλο και – γιατί όχι; – κάπως ειρωνικό· η σκωπτικότητα υποβόσκει ακόμη και στην λυρικώτατη μεσαία ενότητα, δημιουργώντας παράλληλα μιαν ενδιαφέρουσα διαλεκτική σχέση χαρακτήρων. Παρ’ όλα αυτά, η συνθετική έμπνευση του τρίτου μέρους (Andante) οδηγεί στο αντίθετο εκφραστικό άκρο, αυτό δηλαδή μιας μεστής μελωδικότητος. Τέλος, στο Allegro con brio, με το οποίο ολοκληρώνεται η σονάτα, κυριαρχεί το γεμάτο ενεργητικότητα και παιχνιδιάρικο αρχικό θέμα, το οποίο εναλλάσσεται στην εξέλιξη του τελικού αυτού μέρους με τμήματα κάπως σκοτεινότερης διαθέσεως αλλά και με στιγμές λυρισμού, ενώ το κλείσιμο του έργου διακατέχεται από χειρονομίες ηρωικής ποιότητος.

01.07.2001