Ιωάννης Φούλιας: Arvo Paert: «Hymn to a Great City», για δύο πιάνα

Arvo Pärt (γεν. 1935): Hymn to a Great City, για δύο πιάνα

Ο σύγχρονος εσθονός συνθέτης Arvo Pärt είναι ένας από τους θεμελιωτές του μουσικού μινιμαλισμού και του ευρύτερου κινήματος της “νέας απλότητος”. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, μάλιστα, επινόησε και εφήρμοσε σε μια μακρά σειρά έργων του μια τελείως προσωπική συνθετική τεχνοτροπία, στην οποίαν έδωσε την χαρακτηριστική ονομασία “tintinnabuli” (δηλαδή “κουδουνισμοί”), δεδομένης της μυστηριακής είτε κατανυκτικής ατμόσφαιρας που δημιουργούν οι απομιμήσεις καμπανών, από κοινού με έναν περιορισμένο αριθμό τρίφωνων συγχορδιών και διατονικών φθογγικών διαδοχών. Τα στοιχεία αυτά διέπουν και το σύντομο κομμάτι Hymn to a Great City (Ύμνος σε μια μεγαλούπολη), για δύο πιάνα, το οποίο ο Pärt συνέθεσε το 1984 και αναθεώρησε το 2000, αφιερώνοντάς το στους Mirjam και William Miesse. Παρά δε το γεγονός ότι το εν λόγω έργο εκτελέσθηκε για πρώτη φορά το 1984 στην Νέα Υόρκη, ο τίτλος του δεν αναφέρεται απαραίτητα σε αυτήν την γνωστή μητρόπολη των Η.Π.Α., αλλά – πιο αφηρημένα – σε μιαν οποιαδήποτε “μεγάλη” πόλη, υπαρκτή είτε φανταστική. Εξ άλλου, η διάφανη υφή της σύνθεσης λαμβάνει ως τονικό υπόβαθρο την αιθέρια και απόμακρη τονικότητα της Ντο-δίεση-μείζονος για την στοιχειώδη συγχορδιακή διαδοχή τεσσάρων πτωτικών σχηματισμών, οι οποίοι με περιστασιακές μεταβολές εκτίθενται πέντε φορές διαδοχικά από το δεύτερο πιάνο στο ήσυχο πρώτο δομικό τμήμα, υπό την σταθερή συνοδεία ενός μονότονου “κουδουνιστού” μοτίβου στο πρώτο πιάνο. Αντιθέτως, στο αμέσως επόμενο τμήμα της σύνθεσης, οι ίδιες συγχορδιακές διαδοχές – από τις οποίες, εντούτοις, εξαλείφεται ο εκάστοτε δεύτερος από τους τέσσερεις πτωτικούς σχηματισμούς που απαρτίζουν κάθε “φράση” – εμφανίζονται πλέον πότε στο ένα και πότε στο άλλο πιάνο και με περισσότερο δυναμισμό, ενόσω στο μέρος της συνοδείας προστίθεται και μια απλή φιγούρα αρπισμού. Έτσι, στο τρίτο και τελευταίο δομικό τμήμα ανακαλείται μονάχα η πρώτη συγχορδιακή “φράση”, διακοπτόμενη όμως σε κάθε της βήμα από το “κουδουνιστό” μοτίβο (το οποίο τώρα επεκτείνεται στον χρόνο) και αργότερα και από την φιγούρα αρπισμού, η οποία έχει και τον τελευταίο “λόγο” σε ένα κομμάτι τόσο απέριττο, που είναι βέβαια απορίας άξιον γιατί δεν γράφηκε για ένα και μόνο πιάνο…

24.11.2008