Ιωάννης Φούλιας: Felix Mendelssohn-Bartholdy: Εισαγωγή σε Ντο-μείζονα, opus 101, «των τρομπετών»

Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847): Εισαγωγή σε Ντο-μείζονα, opus 101, «των τρομπετών»

Η αρχική εκδοχή της “Εισαγωγής των τρομπετών”, όπως καθ’ υπερβολήν έχει επικρατήσει να ονομάζεται η νεανική αυτή ορχηστρική σύνθεση του Felix Mendelssohn-Bartholdy (ελλείψει οιουδήποτε άλλου χαρακτηριστικού γνωρίσματος ή εξωμουσικού περιεχομένου), ολοκληρώθηκε στις 4 Μαΐου του 1826 και παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά σε κάποια από τις ιδιωτικές συναυλίες που διοργανώνονταν τακτικά στην οικογενειακή έπαυλη του χαρισματικού αυτού παιδιού-θαύματος. Παρά το γεγονός όμως ότι η εν λόγω Εισαγωγή σε Ντο-μείζονα άρεσε ιδιαίτερα στους οικείους του, ο ίδιος ο Mendelssohn διατηρούσε τις επιφυλάξεις του και εξακολουθούσε να την συγκαταλέγει στις αποτυχημένες του συνθέσεις ακόμη και μετά την αναθεώρησή της το 1833, για τις ανάγκες μιας δημόσιας εκτέλεσής της στην Αγγλία· έτσι, η παρτιτούρα της παρέμεινε για αρκετές δεκαετίες στην αφάνεια, μέχρι την “μεταθανάτια” πρώτη έκδοσή της, ως opus 101, που την κατέστησε αρκετά δημοφιλή.

Από τις δύο κύριες θεματικές ιδέες που εκτίθενται στην Ντο-μείζονα, η μεν πρώτη ανοίγει με στόμφο και διαπνέεται από έκδηλα πανηγυρικό χαρακτήρα, ενώ η δεύτερη διαθέτει πιο χαρακτηριστική μελωδική γραμμή αλλά και ιδιαίτερο δυναμισμό, ο οποίος δικαιώνεται περαιτέρω κατά την αστείρευτα ενεργητική αντιστικτική εξύφανση του βασικού μοτίβου της ακόλουθης μεταβάσεως. Η πλάγια θεματική ομάδα της εκθέσεως παρουσιάζει με την σειρά της δύο διακριτές μελωδικές ιδέες στην Σολ-μείζονα – μια πρώτη, πολύ χαριτωμένη και ανάλαφρη, και κατόπιν μια δεύτερη, σαφώς πιο ήσυχη και λυρικότερης διαθέσεως – ενώ η μετέπειτα αναδρομή στην δεύτερη κύρια θεματική ιδέα σηματοδοτεί την έναρξη μιας καταληκτικής περιοχής της εκθέσεως, η οποία επιστεγάζεται με νέες ζωηρές φιγούρες και πτωτικές χειρονομίες σε μάλλον μοτσάρτιο ύφος. Αντιθέτως, η τονική περιπλάνηση του μοτίβου της μεταβάσεως πάνω από ένα “μουρμουρητό” των εγχόρδων προσδίδει έναν πιο ρομαντικό τόνο στην έναρξη της επεξεργασίας, η οποία συνεχίζεται από εκεί και ύστερα με την ενδελεχή ανάπτυξη του ιδίου αυτού υλικού και προσλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη δραματικότητα, έως ότου μια σειρά ηχηρών υπομνήσεων της πρώτης κύριας ιδέας οδηγήσει στην κορύφωση της συνολικής αυτής διαδικασίας, προσεγγίζοντας παράλληλα το περιβάλλον της σχετικής λα-ελάσσονος. Στην συνέχεια, πάντως, η μουσική καταλαγιάζει, ανατρέχοντας και πάλι στα εναρκτήρια περιεχόμενα της κεντρικής αυτής ενότητος, προκειμένου να διαμορφωθεί τώρα ένα συνδετικό πέρασμα προς την επανέκθεση που ενσωματώνει και νέες αναφορές στο βασικό μοτίβο της πρώτης κύριας ιδέας. Ίσως όμως ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, η επανέκθεση της κύριας θεματικής ομάδος αρκείται τελικά σε μια συνοπτική επαναφορά μόνον της δεύτερης από τις ιδέες της, την οποία διαδέχονται φυσιολογικά η (αναδομημένη) μετάβαση καθώς και ολόκληρη η πλάγια θεματική ομάδα σε μεταφορά στην Ντο-μείζονα. Εντύπωση, προσέτι, προκαλεί η ανανέωση των περιεχομένων της καταληκτικής περιοχής με μιαν ύστατη αλλά εναργή ανάμνηση του αρχικού τμήματος της επεξεργασίας, προτού η Εισαγωγή περατωθεί θριαμβικά, με την όψιμη αποκατάσταση της πρώτης κύριας θεματικής της ιδέας εν είδει coda.

07.10.2008