Ιωάννης Φούλιας: Orlando di Lasso: «Matona mia cara»

Orlando di Lasso [Roland de Lassus] (1532-1594): “Matona mia cara”

O Orlando di Lasso αποτελεί τον τελευταίο και μεγαλύτερο εκπρόσωπο των φλαμανδών συνθετών της αναγεννησιακής περιόδου. Γεννημένος στην Mons το 1532, εργάσθηκε σε αριστοκρατικές και εκκλησιαστικές αυλές της Ιταλίας, της Γαλλίας, των Κάτω Χωρών και της Γερμανίας, όπου και πέθανε το 1594, στο Μόναχο. Πολυταξιδεμένος και προικισμένος με εξαιρετική ευρυμάθεια, είχε την δυνατότητα να συνθέτει σε οιαδήποτε τεχνοτροπία της εποχής του. Η παραγωγή του είναι τεράστια σε όγκο και αναγνωρισμένη ήδη από τους συγχρόνους του ως αξεπέραστη κορύφωση της αναγεννησιακής πολυφωνικής μουσικής τέχνης· σε αυτήν περιλαμβάνονται έργα αφ’ ενός μεν θρησκευτικής μουσικής (74 λειτουργίες, περί τα 780 μοτέττα, 100 Magnificat, ύμνοι, θρήνοι, λιτανείες, πάθη κ.ά.), αφ’ ετέρου δε κοσμικής μουσικής (286 μαδριγάλια, 31 villanesche, 170 chansons – τραγούδια με γαλλικό κείμενο – και 151 Lieder – σε γερμανικούς στίχους).

Η τετράφωνη todescha “Matona mia cara” προέρχεται από την συλλογή Libro de Villanelle, Moresche ed altre Canzoni, η οποία εξεδόθη το 1581 στο Παρίσι. Todesc(h)a ονομαζόταν ένα είδος τραγουδιού, το κείμενο του οποίου εμιμείτο μιαν ιδιόμορφη διάλεκτο, αποτελούμενη από ανάμειξη γερμανικών και ιταλικών λέξεων και η οποία ήταν σε χρήση στην Ιταλία από γερμανούς μισθοφόρους. Πρόκειται για ένα εύθυμο και ελαφρύ τραγουδάκι, ομοφωνικής υφής και σε μορφή γαλλικού rondeau: ως couplet μελοποιούνται 5 τετράστιχες ομοιοκατάληκτες στροφές, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο, αλλά ταυτόσημο τριμερές ασματικό δομικό πρότυπο (Α Α Β – το οποίο είναι ευρύτερα γνωστό ως “μορφή Bar”), ενώ ως refrain αξιοποιούνται άσημες συλλαβές που μιμούνται ήχους καμπάνας.

21.03.2000