Ιωάννης Φούλιας: Wolfgang Amadeus Mozart: Ave verum corpus, KV 618

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791): Ave verum corpus, KV 618

Το μοτέττο αυτό επέχει ιδιαίτερη θέση στην συνολική εργογραφία του συνθέτη. Η θρησκευτική μουσική του Mozart αποτελεί ένα καθόλου ευκαταφρόνητο κομμάτι της παραγωγής του και περιλαμβάνει περί τις 20 λειτουργίες καθώς και αρκετούς ύμνους, αντίφωνα, λιτανείες, μοτέττα κ.ά. Ωστόσο, τα έργα αυτά εκτείνονται χρονικώς μέχρι το 1780-1781, δηλαδή αντιπροσωπεύουν την περίοδο κατά την οποίαν ο Mozart υπηρετούσε στην αρχιεπισκοπική αυλή του Salzburg, ενώ μετά την επιλογή της Βιέννης ως έδρας της δραστηριότητός του τρία μόλις νέα έργα αυτής της κατηγορίας προσετέθησαν στον κατάλογο των συνθέσεών του. Έτσι, ύστερα από την μεγάλη αλλά ημιτελή Λειτουργία KV 417a / 427 των ετών 1782-1783, μεσολαβεί ένα τεράστιο – τηρουμένων των αναλογιών – χρονικό χάσμα έως τον τελευταίο χρόνο της ζωής του (1791), οπότε γράφηκαν τόσο το συγκεκριμένο μοτέττο όσο και το ημιτελές Requiem KV 626. Συνεπώς, πρόκειται για ένα μεμονωμένο δείγμα γραφής μεταξύ των ουκ ολίγων σύντομων εκκλησιαστικών κομματιών του Mozart, προερχόμενο μάλιστα από την ωριμότερη δημιουργική του περίοδο.

Η χειρόγραφη παρτιτούρα αναφέρει ως τόπο συνθέσεως την λουτρόπολη του Baden, κοντά στην Βιέννη, με ημερομηνία την 17η Ιουνίου του 1791. Κατά πάσαν πιθανότητα πρόκειται για εκτέλεση μιας παραγγελίας του αρχιμουσικού του παρεκκλησιού της τοπικής αυλής Anton Stoll, ο οποίος υπήρξε θαυμαστής και παράλληλα ερμηνευτής έργων εκκλησιαστικής μουσικής του Mozart. Ο ύμνος αυτός προς την Παρθένο Μαρία απαιτεί για την εκτέλεσή του τετράφωνη μεικτή χορωδία και συνοδεία εγχόρδων, με προαιρετική συμμετοχή εκκλησιαστικού οργάνου. Σε έκταση 46 μόλις μέτρων, ο συνθέτης παρουσιάζει ένα έργο στο οποίο η ισορροπία μεταξύ των παραδοσιακών μέσων γραφής (π.χ. η οργανική υποστήριξη των φωνητικών γραμμών που δεν επιτρέπει κάποια αυτονομία στον ρόλο των εγχόρδων) και των προσταγών μιας τολμηρής αρμονικής γλώσσας οδηγεί σε ένα μεστό ηχητικό αποτέλεσμα, που παράλληλα καλύπτει άριστα και τον λειτουργικό στόχο του κομματιού, στο πλαίσιο του εξωμουσικού του περιεχομένου, με την επιβολή ενός κατ’ εξοχήν “ευλαβικού” ύφους. Πρόκειται εν τέλει για ένα από τα δείγματα εκείνα της μουσικής του Mozart, στα οποία οι όποιες δυσκολίες στην ερμηνευτική τους προσέγγιση δεν εκδηλώνονται στο προσκήνιο, αλλά αντιθέτως η φαινομενική απλότητα της γραφής υποκρύπτει την τελειότητα στην οποία έχει φθάσει πλέον ο δημιουργός, στον βαθμό που αυτός έχει πλέον την δυνατότητα να προσαρμόζει το σύνολο της μακράς καλλιτεχνικής του εμπειρίας στα δεδομένα της εκάστοτε περιστάσεως· διαφορετικώς διατυπωμένο, τα μουσικά μέσα εδώ δεν καθίστανται αυτοσκοπός, αλλά υπηρετούν την έκφραση και τον στόχο που σε κάθε περίπτωση τίθεται κατά την δημιουργία ενός έργου, όσο μικρό και “ασήμαντο” και αν μοιάζει αυτό.

17.05.2000