Ιωάννης Φούλιας: Wolfgang Amadeus Mozart: Εισαγωγή της όπερας «Οι γάμοι του Φίγκαρο», KV 492

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791): Εισαγωγή της όπερας Οι γάμοι του Φίγκαρο, KV 492

Η τετράπρακτη κωμική όπερα Οι γάμοι του Φίγκαρο, μια από τις περιφημότερες του είδους της, απασχόλησε τον Mozart από τα μέσα Οκτωβρίου του 1785 έως τα τέλη Απριλίου του 1786. Μάλιστα, η πρώτη παράσταση είχε προγραμματισθεί να δοθεί στο Burgtheater της Βιέννης στις 28 Απριλίου, αλλά την τελευταία στιγμή μετατέθηκε για την 1η Μαΐου του 1786, επειδή ο συνθέτης δεν είχε προλάβει να ολοκληρώσει την… ορχηστρική εισαγωγή! Η τελευταία έχει μείνει στην ιστορία της μουσικής ως ένα πολύ γνωστό δείγμα οπερατικής εισαγωγής που, παρά την απουσία οιασδήποτε αναφοράς στα καθ’ εαυτά περιεχόμενα της όπερας, επιτελεί θαυμάσια την προπαρασκευαστική της λειτουργία χάρη στην εύθυμη και ζωηρή διάθεσή της που ταιριάζει με την υπόθεση του σκηνικού έργου.

Η έναρξη της κύριας θεματικής ομάδος της εκθέσεως στην Ρε-μείζονα διαθέτει πολλή ενέργεια, η οποία σύντομα εκδηλώνεται σε ένα λαμπρό πέρασμα για πλήρη ορχήστρα. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται και ακολουθείται από σταδιακή κλιμάκωση, η οποία φθάνει σε μια τρίτη δυναμική κορύφωση που καταλήγει σε πτώση στην δεσπόζουσα. Η πλάγια θεματική ομάδα στην Λα-μείζονα ξεκινά με μια πρώτη ιδέα γεμάτη σπιρτάδα, στην συνέχεια καθίσταται περισσότερο δυναμική με ένα ορμητικό μοτίβο ανιούσας βηματικής κίνησης και τελικά παρουσιάζει την καταληκτική ιδέα με χαρακτήρα περισσότερο μελωδικό και παιχνιδιάρικο. Αμέσως μετά συντελείται η μετάβαση προς την επαναφορά της αρχικής τονικότητος: στο σημείο αυτό, ο Mozart σκόπευε αρχικά να παρεμβάλει ένα τμήμα σε αργή χρονική αγωγή (σύμφωνα με το πρότυπο της παρακμάζουσας πλέον τριμερούς οπερατικής εισαγωγής ή sinfonia), αλλά τελικά διέγραψε ό,τι είχε προλάβει να καταγράψει – κατά πάσαν πιθανότητα λόγω της στενότητας χρόνου – και συνέχισε απ’ ευθείας με την ενότητα της επανεκθέσεως της μορφής σονάτας (χωρίς επεξεργασία). Σε αυτήν λοιπόν, η κύρια θεματική ομάδα περικόπτεται σε σημαντικό βαθμό, ενώ η πλάγια μεταφέρεται χωρίς σημαντικές αλλαγές στην Ρε-μείζονα· επιπροσθέτως δε, το σημείο της τρίτης και ισχυρότερης κλιμάκωσης της κύριας θεματικής ομάδος της εκθέσεως επανεμφανίζεται τελικά μόνο στην coda, οδηγώντας την σε ένα πολύ ζωηρό και μεγαλοπρεπές κλείσιμο.

30.10.2003