Ιωάννης Φούλιας: Wolfgang Amadeus Mozart: Κουαρτέττο με φλάουτο αρ. 2, σε Σολ-μείζονα, KV 285a

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791): Κουαρτέττο με φλάουτο αρ. 2, σε Σολ-μείζονα, KV 285a

Το Κουαρτέττο με φλάουτο σε Σολ-μείζονα, KV 285a, είναι το δεύτερο από τα έργα αυτού του είδους που ο Mozart συνέθεσε στο Mannheim, στο διάστημα που μεσολάβησε από τις 25 Δεκεμβρίου 1777 έως τις 14 Φεβρουαρίου 1778. Μέχρι την τέταρτη δεκαετία του 20ού αιώνος, ωστόσο, τα δύο μέρη που το απαρτίζουν ήταν γνωστά μονάχα ως – αμφιβόλου γνησιότητος – υποκατάστατα των δύο τελευταίων μερών του Κουαρτέττου KV 285, εξαιτίας της πρόδηλης αυθαιρεσίας των (μεταθανάτιων) πρώτων εκδόσεων αλλά και της αδυναμίας αντιπαραβολής τους με τις χαμένες πρωτότυπες παρτιτούρες του συνθέτη.

Το δεύτερο αυτό κουαρτέττο ανοίγει με ένα αργό μέρος (Andante) σε μορφή σονάτας. Εν αντιθέσει, πάντως, προς την ομοφωνική γραφή του ήπιου κυρίου θέματος στην Σολ-μείζονα, όλα τα υπόλοιπα τμήματα της εκθέσεως (και δη η μετάβαση και η κατακλείδα) εκμεταλλεύονται πρωτίστως την αντιφωνική και ενίοτε μιμητική αντιπαράθεση του φλάουτου προς τα έγχορδα, ενώ η παρέκκλιση στον αντίθετο (ελάσσονα) τρόπο αλλά και ο μετέπειτα χρωματικός εμπλουτισμός της βασικής μελωδικής γραμμής προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην πορεία του πλαγίου θέματος προς την πτωτική επικύρωση της δευτερεύουσας τονικότητος της Ρε-μείζονος. Η επεξεργασία είναι αρκετά σύντομη και βασίζεται σε μια νέα κατ’ ουσίαν θεματική ιδέα, η οποία εμπεριέχει πολύ αμυδρές μοτιβικές αναφορές στα περιεχόμενα της εκθέσεως. Η “αντικατοπτρική” επανέκθεση, τέλος, η οποία ξεκινά με μιαν ανάπλαση της μεταβάσεως, για να συνεχισθεί με την επαναφορά της πλάγιας και της καταληκτικής θεματικής ιδέας στην Σολ-μείζονα και να ολοκληρωθεί με μιαν ευσύνοπτη αλλά ιδιαίτερα εμφαντική αναδρομή στο κύριο θέμα, τεκμηριώνει την γόνιμη – αν και βραχύβια – επίδραση που άσκησαν στον Mozart ορισμένες από τις συνθετικές τεχνικές της “Σχολής του Mannheim”.

Ούτε το δεύτερο και τελευταίο μέρος του έργου είναι γοργής χρονικής αγωγής, καθώς βασίζεται στον συγκρατημένο παλμό ενός μενουέττου (Tempo di menuetto). Το αβρού ύφους βασικό του θέμα ολοκληρώνεται στην Σολ-μείζονα αναδεικνύοντας ελάχιστα το φλάουτο ως σολιστικό όργανο, πράγμα που ισχύει και για την ελαφρώς παρηλλαγμένη επαναφορά του θέματος αυτού στην τρίτη ενότητα μιας σχετικά απλής τριμερούς μορφής. Αξιοπαρατήρητο είναι επίσης το ότι η παρατακτικότητα της συγκεκριμένης κατασκευής υπονομεύεται έως έναν βαθμό από μια σύντομη αρμονική μετάβαση που προηγείται της παρουσίασης της κατ’ εξοχήν ενδιάμεσης θεματικής ιδέας στην Ρε-μείζονα, ενώ στο τέλος του κομματιού το βασικό θέμα προεκτείνεται με δύο επιπρόσθετες καταληκτικές φράσεις εν είδει coda.

31.10.2008