Ιωάννης Φούλιας: Jacques Ibert: Τρίο για βιολί, τσέλλο και άρπα

Jacques Ibert (1890-1962): Τρίο για βιολί, τσέλλο και άρπα

Το έργο αυτό, γραμμένο την δύσκολη περίοδο του 1943-1944 στο Saint Gervais, διαθέτει έναν τόνο ανάλαφρο, αναβιώνοντας έτσι στο πλαίσιο της νεοκλασσικιστικής αισθητικής το είδος του divertimento. Σε αυτό συνεισφέρουν επίσης τόσο η ελάφρυνση του κλασσικού τρίο με πιάνο (δια της αντικαταστάσεως του πιάνου από άρπα), όσο και η δομική απλότητα που μάλιστα συμβαδίζει με την αποφυγή δημιουργίας οποιασδήποτε αίσθησης κυκλικότητος: είναι άλλωστε ενδεικτικό το ότι κανένα από τα τρία μέρη του τρίο δεν βασίζεται στην φορτισμένη από την παράδοση μορφή σονάτας, ενώ καθένα από αυτά εμφανίζεται και σε διαφορετική τονικότητα.

Στο πρώτο μέρος (Allegro tranquillo), που είναι γραμμένο σε τριμερή ασματική μορφή όπως και τα υπόλοιπα, προβάλλονται ως επί το πλείστον το βιολί και το τσέλλο, ενώ η άρπα περιορίζεται σε συνοδευτικό ρόλο. Η παρουσίαση ενός ζωηρού πρώτου τμήματος στην Σολ-μείζονα επαναλαμβάνεται με επουσιώδεις τροποποιήσεις στο τέλος, περιβάλλοντας την ανάπτυξη μιας λυρικότερης ενότητος στην Μι-ύφεση-μείζονα, όπου μιμήσεις μεταξύ βιολιού και τσέλλου οδηγούν σε πρόσκαιρη κλιμάκωση της έντασης. Το μεσαίο Andante sostenuto ξεκινά με μια ελεγεία του τσέλλου στην σι-ελάσσονα και συνεχίζεται με διάλογο μεταξύ των δύο τοξωτών εγχόρδων, ενώ η άρπα αναλαμβάνει ενεργότερο ρόλο στο μεσαίο τμήμα στην Σι-μείζονα, συνδυαζόμενη πρώτα με το βιολί, έπειτα με το τσέλλο και στο τέλος με αμφότερα τα προαναφερόμενα όργανα. Στην επαναφορά της πρώτης ενότητος, εξ άλλου, η ελεγειακή μελωδία τίθεται πλέον στο βιολί, ενόσω το τσέλλο αντιπαραθέτει σε αυτήν νέο μελωδικό υλικό· κατά την επανεμφάνιση, επίσης, του διαλόγου ανάμεσα στο βιολί και το τσέλλο, οι ρόλοι και τα περιεχόμενα των δύο αυτών οργάνων αντιστρέφονται. Το τελευταίο μέρος (Scherzando con moto) στην Ντο-μείζονα διαθέτει πολύ ενέργεια, που στο πρώτο τμήμα εκδηλώνεται ως συνεχής ροή δεκάτων-έκτων, κατά την διάρκεια της οποίας το βιολί και το τσέλλο υποχωρούν κάποια στιγμή για την ανάδειξη ενός σολιστικού περάσματος της άρπας και έπειτα συμπράττουν πάλι με αυτήν. Η μεσαία ενότητα του μέρους είναι αρκετά μετατροπική και διαθέτει πλατύτερες μελωδικές γραμμές, ενώ η ελάχιστα παρηλλαγμένη επαναφορά του πρώτου τμήματος οδηγείται σε μιαν εντυπωσιακή κατάληξη με σταδιακή επιτάχυνση της χρονικής αγωγής.

08.10.2002