Ιωάννης Φούλιας: Cesar Franck: Κουϊντέττο με πιάνο σε φα-ελάσσονα

César Franck (1822-1890): Κουϊντέττο με πιάνο σε φα-ελάσσονα

Ανάμεσα στα ωραιότερα δείγματα γραφής του ώριμου έργου του Franck συγκαταλέγεται το εκτενές κουϊντέττο για πιάνο και έγχορδα, μια σύνθεση των ετών 1878-1879. Σε αυτό το γνήσιο “τέκνο” του μεγάλου αυτού γάλλου δασκάλου διακρίνεται ο συνδυασμός της ποιότητος του συναισθήματος με μια βαθιά θεμελιωμένη διαίσθηση τεχνικής αρτιότητος και δομικής συνοχής, που εδώ αντικατοπτρίζεται συγκεκριμένα στην παρηλλαγμένη εμφάνιση κοινού θεματικού υλικού και στα τρία μέρη του έργου. Στο Παρίσι, στις 17 Ιανουαρίου 1880, το έργο παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά σε κοινό από το κουαρτέττο Marsick και τον Camille Saint-Saëns στο πιάνο· όπως μάλιστα μαρτυρείται, στο τέλος της εκδήλωσης ο Franck επιχείρησε να τιμήσει τον σημαντικό ομότεχνό του Saint-Saëns, αφιερώνοντάς του την παρτιτούρα, εκείνος όμως αποχώρησε από την αίθουσα αρνούμενος επιδεικτικά την προσφορά!

Το πρώτο μέρος του κουϊντέττου αρχίζει με μια εκτεταμένη εισαγωγική ενότητα (Molto moderato quasi lento), όπου λαμβάνει χώραν ένας διάλογος μεταξύ των εγχόρδων και του πιάνου στοχαστικής και πονεμένης διαθέσεως, αλλά με παρηγορητική κατάληξη· το επερχόμενο Allegro διαθέτει κατ’ αρχάς δραματικότητα και ελεγειακή ποιότητα που κινείται προς περισσότερο ενθαρρυντικά συναισθηματικά περιεχόμενα, ενώ στην συνέχεια (στην ενότητα της επεξεργασίας της μορφής σονάτας) λαμβάνει χώραν μια σειρά μεταπτώσεων ανάμεσα σε λυρικές στιγμές ηρεμίας και σε δραματικές κορυφώσεις, προτού πραγματοποιηθεί κατά τρόπον χαμηλόφωνο και πιο εσωτερικευμένο η επανέκθεση των βασικών θεματικών ιδεών, που ακολουθείται από την πολύ ηχηρή και αποφασιστική κατακλείδα και έναν ύστατο απόηχο της ιδίας. Ευρισκόμενο σε μεγάλη αντίθεση από το πρώτο μέρος, το Lento, con molto sentimento αναπτύσσει το μελωδικό του περιεχόμενο χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις, αν και στην πορεία του ανακτά τέτοια εσωτερική θέρμη, που μοιραία γυρεύει να εκτονωθεί σε ένα σύντομο, σκοτεινό και προοδευτικά δραματικότερο πέρασμα. Το τελικό Allegro non troppo ma con fuoco ξεκινά μέσα σε ατμόσφαιρα μυστηρίου, αλλά εξελίσσεται κατά τρόπον εξωτερικευμένο και υμνητικό· το ενδιαφέρον του ακροατή συντηρούν αμείωτο οι εναλλαγές ανάμεσα σε τμήματα εναργούς και στοχαστικής διαθέσεως, ενώ το κλείσιμο του έργου είναι ιδιαιτέρως μεγαλοπρεπές και υποβλητικό.

01.07.2001