Ιωάννης Φούλιας: Claude Debussy: «Images» («Εικόνες»), δεύτερο βιβλίο

Claude Debussy (1862-1918): Images (Εικόνες), δεύτερο βιβλίο

Η δεύτερη σειρά των πιανιστικών κομματιών του Debussy υπό τον γενικό τίτλο Εικόνες γράφηκε το 1907. Μια περιγραφή του Louis Laloy, φίλου του συνθέτη, σχετικά με μια αγροτική παράδοση, να χτυπούν πένθιμα οι καμπάνες την ημέρα των Αγίων Πάντων από τον εσπερινό μέχρι την νεκρώσιμο ακολουθία, ενέπνευσε τον τίτλο του πρώτου κομματιού, Cloches à travers les feuilles (Καμπάνες ανάμεσα στα φύλλα), που αφιερώθηκε στον Alexandre Charpentier. Η πρώτη ιδέα είναι στατική και χρωματίζεται με την χρήση της ανημιτονικής κλίμακας· ακολουθεί μια δεύτερη ιδέα που δίνει την εντύπωση ενός χορικού και συνδυάζεται με ρευστή συνοδεία, στην συνέχεια κάνει την εμφάνισή της μια τρίτη ιδέα συγχορδιακής υφής και με ιδιαίτερη κινητικότητα στην υψηλή περιοχή του πιάνου, ενώ το κομμάτι ολοκληρώνεται με σύντομες αναδρομές στις δύο πρώτες ιδέες.

Et la lune descend sur le temple qui fut (Και το φεγγάρι κατεβαίνει στον ναό που κάποτε υπήρξε)… Στην περίπτωση αυτή, η έμπνευση του Debussy προήλθε πιθανότατα από κάποια αναφορά στην Άπω Ανατολή του Laloy, στον οποίο και αφιερώθηκε το κομμάτι αυτό. Το ιδιαίτερο χρώμα της παρούσας σύνθεσης οφείλεται πρωτίστως στην αργή διαδοχή πληθωρικών συγχορδιών, που σε συνδυασμό με δύο σύντομα αποσπάσματα “λατρευτικών μελών” – τα οποία αρχικά παρατίθενται από κοινού, ενώ στην συνέχεια πλέκονται με δευτερεύουσες μελωδικές ιδέες – υποβάλλουν την εντύπωση μιας τελετουργικής σκηνής ενός μακρινού (φανταστικού) πολιτισμού υπό το λυκόφως.

Ένα μελανόχρυσο ιαπωνικό ταμπλώ, κρεμασμένο στην οικία του Debussy, υπήρξε η αφορμή δημιουργίας της τρίτης εικόνας, Poissons d’or (Χρυσόψαρα), η οποία αφιερώθηκε στον Ricardo Viñes, τον ισπανό δεξιοτέχνη του πιάνου που έδωσε την πρώτη επίσημη ερμηνεία και των τριών κομματιών της συλλογής το 1908. Το κύριο στοιχείο στην δεδομένη περίπτωση είναι η πολύ ζωηρή ρυθμική κινητικότητα, στο πλαίσιο της οποίας σύντομες μελωδικές ιδέες εμφανίζονται η μία μετά την άλλη, δίχως ο συνθέτης να αναπτύσσει ή να επανεκθέτει ποτέ το εύπλαστο υλικό τους. Αρκετά σημεία υπαινίσσονται μια χορευτική διάθεση, η οποία ωστόσο γρήγορα ξεθωριάζει μέσα στην συνεχή μεταβολή των δεξιοτεχνικών ρυθμικών φιγούρων.

05.09.2002