Ιωάννης Φούλιας: Georg Boehm: Πρελούδιο σε ρε-ελάσσονα

Georg Böhm (1661-1733): Πρελούδιο σε ρε-ελάσσονα

Τα λίγα σωζόμενα έργα για πληκτροφόρο του Böhm, οργανίστα του ναού του Αγίου Ιωάννη του Lüneburg, είναι αντιπροσωπευτικά της βορειογερμανικής “σχολής” οργάνου περί το 1700. Μεταξύ αυτών μάλιστα, το συντεθειμένο έως το 1707 περίπου πρελούδιο σε ρε-ελάσσονα συνιστά ένα από τα ευάριθμα δείγματα γραφής που απαιτούν την χρήση ποδοπλήκτρων. Το κομμάτι αυτό ακολουθεί το σύνθετο δομικό πρότυπο της εναλλαγής ελεύθερων και “αυστηρών” (υπό μορφήν φούγκας) τμημάτων και φανερώνει από την πρώτη κιόλας στιγμή τον ιδιαίτερα επιβλητικό του χαρακτήρα, εκκινώντας με ένα απαιτητικό σολιστικό πέρασμα στα ποδόπληκτρα. Η ομοφωνική εξέλιξη του εισαγωγικού τμήματος προκαταλαμβάνει ως έναν βαθμό την μοτιβική φυσιογνωμία του θέματος της πρώτης τετράφωνης φούγκας, το οποίο αφού παρατεθεί από δύο φορές σε κάθε φωνή αναπτύσσεται ελεύθερα και τελικά επανεμφανίζεται παρηλλαγμένο για τελευταία φορά στην υψηλότερη φωνή οδηγώντας σε μια πτώση στην δεσπόζουσα. Στο σημείο αυτό παρεμβάλλεται ένα δεύτερο τμήμα ελεύθερης σύνθεσης, με περάσματα και μια συγχορδιακή ακολουθία που καταλήγει εκ νέου σε μισή πτώση. Το θέμα της δεύτερης φούγκας που ακολουθεί άμεσα είναι ένα παράλλαγμα εκείνου της πρώτης, που από τετράσημο μέτρο προσαρμόζεται τώρα σε τρίσημο (η μετρική αυτή μετάλλαξη του ιδίου θεματικού υλικού είναι τυπική για την “canzona” της ιδίας περιόδου)· και σε αυτήν την περίπτωση πάντως, το θέμα εκτίθεται κατ’ αρχάς από τις διαδοχικά εισερχόμενες φωνές, κατόπιν παρατίθεται περαιτέρω χωρίς ενδιάμεσα “επεισόδια”, ενώ έπειτα από εξύφανση του υλικού του πάνω από έναν ισοκράτη επί της διπλής δεσπόζουσας αλλά και σύντομη ανακατεύθυνση προς μια τέλεια πτώση, οι μετέπειτα εμφανίσεις του θέματος περιορίζονται στην κεφαλή του και οδηγούν σε δύο ομοφωνικές επικυρώσεις της αρχικής τονικότητος. Έτσι, η αντιστικτική υφή έχει πλέον ολότελα εξαλειφθεί, όταν κάνει την εμφάνισή του ένας σύντομος επίλογος που ενσωματώνει μιαν ύστατη δεξιοτεχνική χειρονομία.

21.12.2004