Ιωάννης Φούλιας: Georg Boehm: Χορικό πρελούδιο «Christ lag in Todesbanden»

Georg Böhm (1661-1733): Χορικό πρελούδιο “Christ lag in Todesbanden”

Το πασχαλινό χορικό άσμα “Christ lag in Todesbanden” («Ο Χριστός τέθηκε υπό τα δεσμά του θανάτου»), μια λουθηρανική διασκευή της περίφημης μεσαιωνικής σεκουέντσας “Victimae paschali laudes”, απετέλεσε την βάση δύο (αχρονολόγητων) έργων για όργανο του Georg Böhm: το πρώτο είναι μια χορική φαντασία, ενώ το δεύτερο συνιστά ένα εξαίρετο δείγμα χορικού πρελουδίου. Πρόκειται, ειδικότερα, για μια επεξεργασία χορικού μέλους που συνδυάζει δύο σημαντικές τεχνικές δυνατότητες: αυτές της μιμητικής ανάπτυξης και του μελωδικού καλλωπισμού. Το χορικό αυτό πρελούδιο ξεκινά λοιπόν με ένα “αυστηρών προδιαγραφών” τετράφωνο φουγκάτο πάνω στην πρώτη φράση του χορικού μέλους, δομή που χαλαρώνει κάπως μόνον όταν η υψηλότερη φωνή, η οποία εισάγεται πάντοτε τελευταία και σε διαφορετικό μανουάλι (προκειμένου να διαφοροποιηθεί ηχοχρωματικά από τις υπόλοιπες), παραλλάσσει ποικιλματικά το μέχρι τούδε απέριττο “θέμα” του φουγκάτο. Τουναντίον, η δεύτερη φράση εκφέρεται απαράλλακτη από την υψηλότερη φωνή, έχοντας προετοιμασθεί από την σταδιακή είσοδο των τριών άλλων φωνών με πιο ελεύθερες – αλλά παράλληλα πιο πυκνές και συνάμα πιο ζωηρές – μιμήσεις επί των εναρκτήριων μόνο φθόγγων της. Έπειτα δε από την επανάληψη των δύο πρώτων σταδίων επεξεργασίας (των ισάριθμων πρώτων φράσεων) του χορικού μέλους, το κομμάτι καθίσταται ακόμη πιο ενεργητικό με την μιμητική εξύφανση ενός νέου μοτίβου, το οποίο δεν προαναγγέλλει μονάχα την έναρξη του παραλλάγματος της τρίτης φράσεως του μέλους στην υψηλότερη φωνή, αλλά παραμένει από εκεί και ύστερα ενεργό τόσο στις συνοδευτικές φωνές όσο και στο δίφωνο μιμητικό “επεισόδιο” που οδηγεί από την τέταρτη στην πέμπτη φράση του χορικού. Εν τω μεταξύ, ο Böhm εμπλουτίζει διαρκώς την επεξεργασία του χορικού μέλους με νέες επινοήσεις: η τέταρτη φράση, για παράδειγμα, παρουσιάζεται απ’ ευθείας στην υψηλότερη φωνή (άμεσα συνδεόμενη με την τρίτη φράση), ενώ οι υπόλοιπες φωνές σπεύδουν στο σημείο αυτό να επανεισαχθούν μιμητικά έπειτα από την πρωτοφανή αυτή “ολιγωρία” τους! Επίσης, η πλήρης εκφορά της πέμπτης και τελευταίας φράσεως του χορικού άσματος γίνεται “κατ’ αντιφωνίαν” ανάμεσα στην υψηλότερη φωνή και την ομοφωνικότερη πλέον συνοδεία της, ενώ το χορικό αυτό πρελούδιο ολοκληρώνεται αναπάντεχα με ένα σχετικά εκτενές σολιστικό πέρασμα εν είδει καντέντσας.

02.02.2008