Αρχική σελίδα / Επιλογή κειμένων
Johann
Sebastian Bach (1685-1750): Δύο χορικά πρελούδια (Allein Gott in der
Höh sei Ehr, BWV 715, και Erbarm dich mein, o Herre Gott, BWV
721)
Τα χορικά πρελούδια Allein Gott in der Höh sei Ehr (Δόξα εν υψίστοις Θεώ), BWV 715, και Erbarm dich mein, o Herre Gott (Ελέησόν με, ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου), BWV 721, είναι κατά πάσα πιθανότητα συνθέσεις νεανικές, γραμμένες μάλλον στο Arnstadt (μεταξύ των ετών 1703-1707) ή στην Βαϊμάρη (1708-1717). Στο πρώτο από αυτά (BWV 715), οι πέντε φράσεις της μελωδίας του χορικού (εκ των οποίων οι δύο πρώτες επαναλαμβάνονται) αντιμετωπίζονται εν πολλοίς κατά τρόπον αντίστοιχο μιας εναρμόνισης χορικού για τετράφωνη χορωδία, πλην όμως ανάμεσά τους μεσολαβούν επίσης σύντομοι “πρελουδισμοί” (δηλαδή δεξιοτεχνικά περάσματα σε ύφος ενόργανης φαντασίας)· η τακτική αυτή έχει τελικά ως αποτέλεσμα την ενδιαφέρουσα εναλλαγή τμημάτων φωνητικής και οργανικής τεχνοτροπίας. Αξίζει ακόμη να υποδειχθεί η αρκετά εξεζητημένη αναζήτηση αρμονικής πρωτοτυπίας, όπως αυτή διαφαίνεται τόσο στην εντελώς διαφορετική εναρμόνιση που εφαρμόζεται κατά την επανάληψη των δύο πρώτων φράσεων του χορικού, όσο και στις συχνές χρωματικές διαδοχές συγχορδιών, με αποκορύφωμα βέβαια μιαν εκπληκτική ακολουθία τεσσάρων συγχορδιών ελαττωμένης εβδόμης!
Το δεύτερο δείγμα γραφής (BWV 721), τουναντίον, συνιστά σαφέστατα μια πιο λιτή επεξεργασία χορικού μέλους, το οποίο εν προκειμένω αποτελείται από έξι φράσεις με επανάληψη των δύο πρώτων. Οι χαμηλότερες φωνές συγκροτούν εδώ ένα συνεχές πλέγμα τρίφωνων ή τετράφωνων συγχορδιών με σταθερό ρυθμικό παλμό ογδόου αλλά αρμονικό ρυθμό που μεταβάλλεται ανά τέταρτο, ενώ η βασική μελωδία υπερτίθεται σε αξίες ημίσεων και οι φράσεις της διακρίνονται μεταξύ τους μέσω παύσεων. Η ίδια η αρμονική πορεία, τέλος, χαρακτηρίζεται από ομαλές ως επί το πλείστον διαδοχές χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις, ανταποκρινόμενη έτσι και στις επιταγές του εξωμουσικού περιεχομένου.
22.09.2003
© Ιωάννης Φούλιας