Ιωάννης Φούλιας: Johann Sebastian Bach: Χορικό πρελούδιο «Nun komm der Heiden Heiland», BWV 659

Johann Sebastian Bach (1685-1750): Χορικό πρελούδιο “Nun komm der Heiden Heiland”, BWV 659

Ένας από τους γνωστότερους ύμνους της προτεσταντικής εκκλησίας είναι το χορικό Nun komm der Heiden Heiland (Ιδού έρχεται ο σωτήρας των εθνικών [= απίστων]), το οποίο πάντως ανάγεται στην μεσαιωνική παράδοση του αμβροσιανού μέλους και συγκεκριμένα στο Veni redemptor gentium που αποδόθηκε στα γερμανικά από τον Λούθηρο το 1524. Ο Bach χρησιμοποίησε το χορικό αυτό, μεταξύ άλλων έργων του, και σε τρία χορικά πρελούδια της συλλογής των “18 χορικών της Λειψίας”, τα οποία τελειοποιήθηκαν κατά την δεκαετία του 1740, αλλά σχεδόν στο σύνολό τους βασίζονται σε προγενέστερες συνθέσεις της περιόδου της Βαϊμάρης. Η πρώτη από τις προαναφερόμενες επεξεργασίες του Nun komm der Heiden Heiland, BWV 659, συνδυάζει την τεχνοτροπία της τρίο-σονάτας με την εξύφανση μιας πλούσια καλλωπισμένης παραλλαγής του χορικού μέλους. Συγκεκριμένα, το μπάσσο στα ποδόπληκτρα υποστηρίζει τις δύο αλληλομιμούμενες φωνές στο αριστερό χέρι, οι οποίες τίθενται μεν στο επίκεντρο της προσοχής όταν απουσιάζει η κύρια μελωδική γραμμή, αλλά μετατρέπονται σε συνοδευτικές όποτε το δεξί χέρι εκθέτει σε διαφορετικό μανουάλι την – ηχοχρωματικά διαφοροποιημένη – μελωδία του ύμνου ή, ακριβέστερα, ένα μελωδικό ανάπτυγμα που προκύπτει ελεύθερα μετά τους πρώτους φθόγγους κάθε μιας από τις τέσσερεις φράσεις της! Αυτές οι μελωδικές προεκτάσεις δίνουν συγχρόνως το έναυσμα για βαθιά εκφραστικές αρμονικές αναζητήσεις. Η μελωδική ταυτοσημία της πρώτης και της τελευταίας φράσεως του χορικού οδήγησε εξ άλλου τον συνθέτη σε μια σαφή δομική αντιστοίχιση της αρχής και του τέλους του κομματιού, το οποίο εντούτοις ολοκληρώνεται με μία ακόμη, αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρος, μελωδική παρέκβαση από την πρωτότυπη χορική μελωδία.

13.10.2003