Ιωάννης Φούλιας: Johann Sebastian Bach: Χορικό πρελούδιο «O Mensch, bewein dein Suende gross», BWV 622

Johann Sebastian Bach (1685-1750): Χορικό πρελούδιο “O Mensch, bewein dein Sünde groß”, BWV 622

Ευρισκόμενος στην Βαϊμάρη, ο Bach συνέλαβε ένα αρκετά μεγαλεπήβολο συνθετικό σχέδιο: την επεξεργασία 164 χορικών ασμάτων της λουθηρανικής εκκλησίας, τα οποία αναφέρονταν σε διάφορους εορταστικούς κύκλους και άλλες περιστάσεις του θρησκευτικού βίου. Έτσι, από το 1713 έως το 1716 ξεκίνησε πράγματι να υλοποιεί κατά διαστήματα ό,τι τελικά έμελλε να καταστεί γνωστό ως το Μικρό βιβλίο για όργανο (Orgelbüchlein), μια συλλογή 46 σύντομων χορικών πρελουδίων (BWV 599-644), η οποία βέβαια ουδέποτε ολοκληρώθηκε, αφού ο Bach ελάχιστα ασχολήθηκε έκτοτε με αυτήν (κατά την δεκαετία του 1730 στην Λειψία).

Η επεξεργασία του χορικού άσματος “O Mensch, bewein dein Sünde groß” («Άνθρωπε, θρήνησε το μεγάλο σου αμάρτημα»), BWV 622, είναι του 1714 και βασίζεται σε μελωδία των αρχών του 16ου αιώνος, η οποία εν προκειμένω επενδύει ένα κείμενο που αναφέρεται στα Πάθη του Χριστού. Η συγκεκριμένη επεξεργασία διακρίνεται εμφανώς από τον περίγυρό της: παρ’ όλο που οι μελωδικές φράσεις του χορικού διαδέχονται άμεσα η μία την άλλη, δίχως ενδιάμεσα περάσματα ή ιντερλούδια, η αργή χρονική αγωγή (adagio assai), ο πληθωρικός μελικός καλλωπισμός και η πλούσια αρμονική υποστήριξή του διαμορφώνουν ένα χορικό πρελούδιο ιδιαίτερα αναστοχαστικό στην έκφρασή του και επιπλέον το εκτενέστερο σε διάρκεια όλης της συλλογής. Η περίτεχνα διακοσμημένη μελωδία του προβάλλεται σολιστικά, καθώς ερμηνεύεται με το δεξί χέρι σε διαφορετικό μανουάλι από τις δύο εσωτερικές φωνές του αριστερού χεριού, οι οποίες κινούνται κάπως πιο αργά και με την μιμητική και ρυθμικά αλληλοσυμπληρωματική τους σχέση παραπέμπουν στις δύο “μελωδικές” φωνές μιας τρίο-σονάτας, της οποίας το ακόμη πιο αργά αλλά σταθερά εξελισσόμενο βάσιμο παρουσιάζεται όντως στα ποδόπληκτρα. Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι η προβλεπόμενη επανάληψη των τριών πρώτων φράσεων του χορικού μέλους λαμβάνεται εδώ ως αφορμή για την διαμόρφωση νέων παραλλαγμάτων, ενώ προς το τέλος του χορικού αυτού πρελουδίου η αρμονική πορεία καθίσταται ολοένα και πιο χρωματική, οδηγώντας το κομμάτι σε μια σχεδόν υπερβατική πτωτική ολοκλήρωση.

02.02.2008