Ιωάννης Φούλιας: Johann Sebastian Bach: Δύο άριες από το Ορατόριο των Χριστουγέννων

Johann Sebastian Bach (1685-1750): Δύο άριες για σοπράνο από το Ορατόριο των Χριστουγέννων, BWV 248 / 39 & 57

Το Ορατόριο για την περίοδο της γεννήσεως του Χριστού, όπως είναι ο πλήρης τίτλος του έργου, αποτέλεσε την συνεισφορά του κάντορος του Αγίου Θωμά της Λειψίας για τις εορτές της περιόδου 1734-1735. Αποτελείται από 6 επιμέρους καντάτες (για κάθε μία από τις οποίες προβλέπεται διαφορετικό φωνητικό και ορχηστρικό δυναμικό), προορισμένες για εκτέλεση κατά τις τρεις πρώτες ημέρες των Χριστουγέννων (25, 26 και 27 Δεκεμβρίου), την εορτή της περιτομής του Ιησού (1 Ιανουαρίου), την εκάστοτε πρώτη Κυριακή του νέου έτους καθώς και την εορτή των Θεοφανείων (6 Ιανουαρίου). Κορμός του έργου είναι η βιβλική εξιστόρηση (σε τεχνική ρετσιτατίβου) της γεννήσεως του Ιησού, όπως μαρτυρείται από τους Ευαγγελιστές Λουκά και Ματθαίο, η οποία πλαισιώνεται από φωνητικά μέρη για σολίστες είτε χορωδία σε ελεύθερη ποίηση και εκκλησιαστικά άσματα που είναι ευρύτερα γνωστά ως “χορικά”.

Πολλά από τα 64 συνολικά μέρη του ορατορίου προέρχονται από παραφράσεις παλαιοτέρων έργων του Bach, ακόμη δε και από τρεις κοσμικές καντάτες! Τέτοια είναι η περίπτωση της άριας “Flößt mein Heiland” (BWV 248 / 39, από την 4η καντάτα), η οποία συναντάται με διαφορετικό κείμενο στην δραματική σκηνή (dramma per musica) Hercules auf dem Scheidewege (Ο Ηρακλής στο τρίστρατο), BWV 213, του 1733. Η γαλήνια αυτή άρια είναι γραμμένη για σοπράνο, ένα όμποε και συνεχές βάσιμο και βασίζεται στην χρήση της τεχνικής της ηχούς, που κορυφώνεται με την αξιοποίηση – πέραν του όμποε – και μιας δεύτερης σοπράνο, η οποία απαντά στα ερωτήματα που θέτει η πρώτη στο τέλος κάθε ενότητος του τριμερούς δομικού σκελετού.

Η συνοδεία της άριας “Nur ein Wink von seinen Händen” (BWV 248 / 57, από την 6η καντάτα) είναι περισσότερο συμπαγής, καθώς προβλέπει την συμμετοχή ενός όμποε d’amore και πλήρους σώματος εγχόρδων συν το συνεχές βάσιμο. Ο χαρακτήρας στην παρούσα περίπτωση είναι λυτρωτικός, καθώς ο ευλαβής χριστιανός αναλογίζεται την ισχύ του σωτήρος του· ρυθμικώς ισχυρές και αποφασιστικές χειρονομίες αντισταθμίζονται από ανάλαφρες και συνεχείς μελωδικές γραμμές, ενώ ο τελευταίος λόγος ανήκει στα όργανα.

17.12.2002