Ιωάννης Φούλιας: Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη

Αρχική σελίδα / Δημοσιεύσεις / Άρθρα σε επιστημονικές εκδόσεις

Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Θεωρητικοί του 20ού αιώνος (Α΄)”, Πολυφωνία 13, Κουλτούρα, Αθήνα 2008, σ. 61-101.

Το έκτο τμήμα της παρούσας εκτενούς επισκόπησης της θεωρητικής εξέλιξης των μορφών σονάτας από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο σε έναν αριθμό σημαντικών θεωρητικών συμβολών του 20ού αιώνος που εξετάζουν τις μορφές σονάτας πρωτίστως από θεματική σκοπιά, διατηρώντας έτσι τα βασικά κριτήρια της θεωρίας του 19ου αιώνος για την σονάτα. Ο Hugo Riemann προσδίδει ιδεολογικές αποχρώσεις στην μορφή σονάτας, ενώ οι Hugo Leichtentritt και Percy Goetschius εξελίσσουν περαιτέρω τις “σχολικές μορφές σονάτας” του Prout. Παράλληλα, μια νέα τάση κάνει την εμφάνισή της σε ευάριθμες μουσικολογικές μελέτες των Wilhelm Fischer και Rudolf von Tobel, όπου η εξέταση συγκεκριμένων έργων των Haydn, Mozart και Beethoven αποφέρει μια λεπτομερέστερη περιγραφή και ερμηνεία των χαρακτηριστικών της σονάτας της κλασσικής περιόδου. Στην συνέχεια, δια της αντιπαραβολής πέντε αντιπροσωπευτικών βιβλίων των Arnold Schönberg, Wolfgang Stockmeier, Wallace Berry, Ellis Bonoff Kohs και Clemens Kühn, συνοψίζονται οι βασικές προδιαγραφές για τις μορφές σονάτας που παρέχουν τα πολυάριθμα εγχειρίδια μουσικής ανάλυσης και σύνθεσης από τα μέσα του 20ού αιώνος και έπειτα. Το παρόν κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια σύντομη αναφορά στον Erwin Ratz, καθώς και μιαν εκτενέστερη στον William Earl Caplin, η μελέτη του οποίου Classical Form συνδυάζει την κυρίαρχη θεωρητική παράδοση του 19ου και του 20ού αιώνος με την ανακατασκευή ορισμένων στοιχείων της θεωρίας για την σονάτα του όψιμου 18ου αιώνος.