Ιωάννης Φούλιας: Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη

Αρχική σελίδα / Δημοσιεύσεις / Άρθρα σε επιστημονικές εκδόσεις

Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Θεωρητικοί του 19ου αιώνος (Β΄)”, Πολυφωνία 12, Κουλτούρα, Αθήνα 2008, σ. 8-37.

Στο πέμπτο τμήμα της παρούσας εκτενούς επισκόπησης της θεωρητικής εξέλιξης των μορφών σονάτας από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα επιχειρείται, κατ’ αρχάς, να αποσαφηνισθεί η ιδιαίτερη συνεισφορά του Carl Czerny επί του εν λόγω ζητήματος. Βασιζόμενος σε μεγάλο βαθμό στην θεωρία του Reicha, ο Czerny καταθέτει ενδιαφέρουσες αισθητικές απόψεις για την μορφή σονάτας και εξαιρετικά πρωτότυπες ερμηνείες ως προς ορισμένες τεχνικές επιλογές για την κατασκευή της κατά την μεταβατική εκείνη περίοδο από την κλασσική προς την ρομαντική εποχή. Εντούτοις, το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου αυτού αφιερώνεται δικαιωματικά σε μια κριτική επισκόπηση της εξόχως σημαίνουσας θεωρίας του Adolf Bernhard Marx για την μορφή σονάτας (και την “μορφή σονατίνας”, επίσης), με ιδιαίτερη έμφαση στα “δυναμικά” της στοιχεία και σε ζητήματα σχετικά με μεταγενέστερες παρανοήσεις γύρω από αυτήν. Μεταξύ των λιγότερο σημαντικών θεωρητικών των μέσων του 19ου αιώνος είναι κυρίως ο Johann Christian Lobe εκείνος που δίνει αφορμές για ουσιώδεις περαιτέρω παρατηρήσεις, ενώ άλλα κείμενα της ιδίας περιόδου (των Hippolyte-Raymond Colet, Gabriel Gauthier, Peter Singer, Ernst Friedrich Richter, Benedict Widmann και Arrey von Dommer) θίγουν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα ζητήματα ορολογίας. Με την βοήθεια, τέλος, του Ebenezer Prout, παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της “σχολικής μορφής σονάτας” του ύστερου 19ου αιώνος, στο οποίο μάλιστα περιγράφονται όλοι οι (απλοί) τύποι σονάτας.