Αρχική σελίδα / Δημοσιεύσεις / Άρθρα σε επιστημονικές εκδόσεις
Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Οι διαφορετικοί τύποι σονάτας – Θεωρητικοί του 18ου αιώνος (Α΄)”, Πολυφωνία 8, Κουλτούρα, Αθήνα 2006, σ. 36-57.
Το πρώτο αυτό τμήμα μιας εκτενούς επισκόπησης της θεωρητικής εξέλιξης των μορφών σονάτας από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα ανοίγει με μια σύντομη συστηματοποίηση των κύριων δομικών τύπων σονάτας, οι οποίοι συνίστανται στην τριμερή μορφή σονάτας, στην διμερή μορφή σονάτας, στην μορφή σονάτας χωρίς επεξεργασία, στην μορφή σονάτας-ρόντο και στην μορφή σονάτας κοντσέρτου που διαιρείται περαιτέρω σε τρία υποείδη (στην τριμερή, στην διμερή και σε εκείνη χωρίς επεξεργασία). Ορισμένες μαρτυρίες των μέσων του 18ου αιώνος, όπως αυτές των J. A. Scheibe και J. J. Quantz, μοιάζουν να αναφέρονται αποκλειστικά στον διμερή τύπο σονάτας, σκιαγραφώντας πρωτίστως το αρμονικό περίγραμμα ενός κομματιού και προσφέροντας δευτερευόντως νύξεις όσον αφορά στα θεματικά του περιεχόμενα. Σαφέστερη είναι η συμβολή του J. Riepel, ο πρακτικός προσανατολισμός του οποίου επιβεβαιώνει και εμπλουτίζει σημαντικά τις γνώσεις μας για την διμερή μορφή σονάτας της εποχής του, ενώ ο ίδιος θεωρητικός μνημονεύει για πρώτη φορά και την τριμερή μορφή σονάτας. Έως περί το 1790, εντούτοις, λιγοστές νέες πληροφορίες για θεματικές και τονικές δυνατότητες των μορφών σονάτας προστίθενται από θεωρητικούς όπως οι G. J. Vogler και J. G. Portmann.
© Ιωάννης Φούλιας