Αρχική σελίδα / Συνέδρια – ημερίδες – διαλέξεις

Ιωάννης Φούλιας, “Μια διαλεκτική ανάγνωση της σχέσης μουσικής μορφής και εξωμουσικού περιεχομένου στα συμφωνικά ποιήματα του κύκλου Η πατρίδα μου του Bedřich Smetana”, Θεσσαλονίκη, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 8 Νοεμβρίου 2024.

Η σχέση μουσικής μορφής και εξωμουσικού περιεχομένου υπήρξε ανέκαθεν πολυδιάστατη και δυναμική στο ρεπερτόριο της προγραμματικής μουσικής, όπως φανερώνουν πολυάριθμα αντιπροσωπευτικά έργα από τα τέλη του 17ου έως τις αρχές του 20ού αιώνος. Μεταξύ αυτών, εξαίρετο παράδειγμα συνιστά ο κύκλος των έξι συμφωνικών ποιημάτων που ο Βοημός Bedřich Smetana αφιέρωσε στην πατρίδα του (Má vlast, 1872-1875 και 1878-1879), απαθανατίζοντας τοποθεσίες-ορόσημα, μυθικά πρόσωπα, την φύση και τον λαϊκό πολιτισμό, προτού τελικά αξιοποιήσει την τοπική ιστορία και τον θρύλο ως εναύσματα για την υμνητική διακήρυξη του πατριωτικού του οράματος. Η παρούσα διαλεκτική ανάγνωση του συνολικού κύκλου της Πατρίδος ξεκινά από το Vyšehrad και το Tábor, τα οποία οργανώνονται στην βάση καθιερωμένων μουσικών μορφών, περιορίζοντας τις εξωμουσικές συνδηλώσεις τους στο επίπεδο του γενικού χαρακτήρος καθώς και σε μεμονωμένες μονάχα στιγμές της εξέλιξής τους, τοποθετεί στον αντίποδα το Blaník και την Šárka, όπου η ηχητική αναπαράσταση της εξωμουσικής πλοκής αποδεσμεύεται από κάθε μορφολογική σύμβαση, και καταλήγει στον Μολδάβα (Vltava) και το Z českých luhů a hájů (Από τα λιβάδια και τα άλση της Βοημίας) ως παραδείγματα σύνθεσης των δύο παραπάνω διαμετρικά αντίθετων προοπτικών, στον βαθμό που η αλληλεπίδραση μορφής και περιεχομένου δημιουργεί εν προκειμένω μοναδικά αμαλγάματα, φέρνοντας σε ιδανική ισορροπία τις δύο αυτές συνιστώσες.

© Ιωάννης Φούλιας