Αρχική σελίδα / Συνέδρια – ημερίδες – διαλέξεις

Ιωάννης Φούλιας, “Προς μιαν επαναξιολόγηση των τρόπων συγκρότησης και λειτουργικής ενσωμάτωσης του δεύτερου ritornello στις μορφές σονάτας κοντσέρτου της κλασσικής περιόδου, με αναφορά στον Carl Philipp Emanuel Bach”, Αθήνα, Φιλοσοφική Σχολή Ε.Κ.Π.Α., 9 Νοεμβρίου 2023.

Στο επίκεντρο της παρούσας μελέτης τίθενται οι συνθετικές μέθοδοι που ο Carl Philipp Emanuel Bach εφαρμόζει σε όλα τα (εκατό) μέρη των 52 κοντσέρτων του που ακολουθούν τις προδιαγραφές οιασδήποτε μορφής σονάτας κοντσέρτου προκειμένου, ειδικότερα, να διαμορφώσει το δεύτερο ritornello (R2) με αναφορά στα θεματικά περιεχόμενα που έχουν νωρίτερα παρουσιασθεί στο εναρκτήριο ritornello του μέρους (R1). Διαπιστώνεται ότι τόσο η απαρέγκλιτη επαναφορά του επικεφαλής ορχηστρικού θέματος στην έναρξη του δεύτερου ritornello όσο και οι εναλλακτικοί τρόποι με τους οποίους το ορχηστρικό αυτό τμήμα επιτυγχάνει να αφομοιωθεί λειτουργικά στην συνολική μορφή (αποπερατώνοντας συνήθως την ευρύτερη έκθεση, αλλά και σηματοδοτώντας απευθείας – σε πολλές άλλες περιπτώσεις – την αφετηρία της επόμενης μακροδομικής ενότητος μετά την έκθεση) θέτουν υπό σοβαρή αμφισβήτηση τα επικρατέστερα στις μέρες μας ερευνητικά πορίσματα επί των συγκεκριμένων ζητημάτων, ήτοι τις θεωρητικές θέσεις του W. Caplin (1998), των J. Hepokoski & W. Darcy (2006) ή του Ch. Rosen (1988), οι οποίες, παρ’ όλες τις μεταξύ τους διαφοροποιήσεις, αντιμετωπίζουν τον ρόλο του δεύτερου ritornello στις μορφές σονάτας κοντσέρτου του ύστερου 18ου αιώνος κατά τρόπον μάλλον μονοδιάστατο ή ακόμη και ολότελα αφοριστικό, που κάθε άλλο παρά συνάδει με την ευελιξία αλλά και την δομική αποτελεσματικότητα που χαρακτηρίζει τις οφειλόμενες και στην παλαιότερη παράδοση πρακτικές του C. Ph. E. Bach.

© Ιωάννης Φούλιας