Αρχική σελίδα / Συνέδρια – ημερίδες – διαλέξεις

Ιωάννης Φούλιας, “Παράδοση και καινοτομία στα Δύο καπρίτσια υπό μορφήν σονατών για πιάνο, opus 47, του Muzio Clementi”, Κέρκυρα, Ιόνιος Ακαδημία, 26 Οκτωβρίου 2018.

Παρά το γεγονός ότι τα Δύο καπρίτσια, opus 47, του Muzio Clementi ανήκουν στα ωριμότερα και αξιολογότερα δείγματα της πλούσιας πιανιστικής του δημιουργίας, παραμένουν παραγνωρισμένα και δη ολότελα “αινιγματικά” για την σύγχρονη μουσικολογική έρευνα, αφού οι λιγοστές και επιδερμικές μέχρι τούδε προσεγγίσεις τους δεν συγκλίνουν ούτε ως προς τα πλέον στοιχειώδη χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα: από πόσα μέρη αποτελούνται τα δύο αυτά έργα, ποιά είναι η τονικότητα αναφοράς του δεύτερου εξ αυτών και ποιά, άραγε, η σχέση αμφοτέρων προς τα είδη της φαντασίας και της σονάτας για πιάνο των αρχών του 19ου αιώνος; Προκειμένου να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα, τα δύο αυτά καπρίτσια εξετάζονται σε βάθος αλλά και σε συνάφεια προς το ευρύτερο έργο του συνθέτη, το οποίο εμπεριέχει εξίσου συμβατικές όσο και εξόχως πρωτοποριακές όψεις (όπως τις “εκθέσεις” και “επανεκθέσεις τριών τονικοτήτων” που βρίσκουν συχνή εφαρμογή μεταξύ των σονατών σε ελάσσονα τρόπο ή κάποιες ιδιαίτερα αποδομητικές περιπτώσεις μορφής σονάτας – σαν κι αυτή που εμφανίζεται π.χ. στο δεύτερο μέρος της σονάτας για πιάνο opus 40 αρ. 2). Κατ’ αυτόν τον τρόπο και αποκωδικοποιώντας συνάμα το περιεχόμενο του πολυσήμαντου όρου “καπρίτσιο” στο μεταίχμιο του μουσικού κλασσικισμού και ρομαντισμού, τα δύο έργα της συλλογής opus 47 του Clementi ερμηνεύονται ως “σονάτες χαρακτήρος” και υπογραμμίζονται τα μοναδικά τους χαρακτηριστικά, όπως η τεραστίων διαστάσεων αργή εισαγωγή αλλά και η “διπλή έκθεση” στην μορφή σονάτας του πρώτου μέρους του πρώτου καπρίτσιου, η ιδιωματική εφαρμογή της μορφής των διπλών παραλλαγών στο τελικό μέρος του ιδίου έργου, καθώς και η οργάνωση ολόκληρου σχεδόν του δεύτερου καπρίτσιου στην βάση της – εν γένει θεωρούμενης ως πολύ μεταγενέστερης στο ενόργανο ρεπερτόριο – συνθετικής πρακτικής της “προοδευτικής τονικότητος”.

© Ιωάννης Φούλιας