Αρχική σελίδα / Συνέδρια – ημερίδες – διαλέξεις
Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές του μενουέττου και του scherzo στο συνολικό πιανιστικό ρεπερτόριο του Haydn”, Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αμφιθέατρο Τμήματος Ε.Μ.Μ.Ε.), 28 Νοεμβρίου 2009.
Στόχος της παρούσας εισηγήσεως είναι η πραγμάτευση τριών ζητημάτων, για τα οποία η έως τώρα επιστημονική συζήτηση μπορεί να χαρακτηρισθεί από επιδερμική έως ανύπαρκτη. Πρόκειται, συγκεκριμένα, α) για την παρουσία του μενουέττου και του scherzo στο συνολικό πιανιστικό ρεπερτόριο (τουτέστιν, όχι μόνο στις σονάτες για πληκτροφόρο, αλλά και στα τρίο, τα κουαρτέττα και το κουϊντέττο με πληκτροφόρο) του Joseph Haydn, β) για μια συστηματική τυπολογία των μορφών του μενουέττου, καθώς και γ) για την δυνατότητα μιας δομικής – και όχι υφολογικής – διάκρισης του scherzo από το μενουέττο. Ως εκ τούτου, σε ό,τι αφορά τις μορφές μενουέττου, διακρίνονται εδώ οκτώ διαφορετικοί τύποι, τέσσερεις τριμερείς και ισάριθμοι διμερείς, των οποίων η πρώτη ενότητα ολοκληρώνεται με τέλεια ή μισή πτώση, ειδάλλως μετατρέπει σε κάποια δευτερεύουσα τονικότητα και – σε αυτήν την περίπτωση – η “αρχή της σονάτας” όντως βρίσκει ή δεν βρίσκει εφαρμογή στην εκάστοτε τελευταία ενότητα. Περαιτέρω, η μορφή scherzo μπορεί να περιγραφεί ως μια τριμερής σονατοειδής δομή, η (σχετικώς τεράστια) τρίτη ενότητα της οποίας – σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην τριμερή σονατοειδή μορφή μενουέττου – είτε επανεκθέτει τα θεματικά περιεχόμενα της (εξαιρετικά σύντομης) πρώτης ενότητος παρεμβάλλοντας μιαν εκτενή “δευτερεύουσα ανάπτυξη”, είτε ανακατασκευάζει εκ βάθρων το αρχικό θεματικό υλικό.
© Ιωάννης Φούλιας