ΑΥΧΕΝΙΚΗ ΟΔΟΝΤΙΝΙΚΗ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
(cervical hypersensitivity)

1. Ορισμός
Ως αυχενική υπερευαισθησία χαρακτηρίζεται η κατάσταση που συνοδεύεται από οξύ πόνο, συνήθως βραχείας διάρκειας, ο οποίος εκλύεται από εκτεθειμένη οδοντίνη, στην αυχενική περιοχή του δοντιού, ως αποτέλεσμα αντίδρασης σε θερμικά, μηχανικά, οσμωτικά ή και χημικά ερεθίσματα

2. Συχνότητα
Η αυχενική υπερευαισθησία είναι ένα συχνό κλινικό πρόβλημα (στο 3-30% των ενηλίκων), που βρίσκεται σε συνοδεύει συνήθως τις αυχενικές μη τερηδονικές βλάβες αλλά και τις εκτεθειμένες επιφάνειες ρίζας λόγω υφίζησης των ούλων.

3. Σχετιζόμενοι παράγοντες
Είναι αποδεκτό, σήμερα, ότι η αυχενική υπερευαισθησία είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας.
Εκτός από την έκθεση της οδοντίνης, άλλοι παράγοντες όπως, διαιτητικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχολογικοί, ποιότητα της οδοντίνης, επίπεδο στοματικής υγιεινής καθορίζουν την εμφάνιση ή μη της υπερευαισθησίας.

4. Μηχανισμός εκδήλωσης
Όταν ανοικτά οδοντινοσωληνάρια εκτεθούν σε κάποιο εξωτερικό ερέθισμα, αυτό μέσω μετακίνησης του υγρού των οδοντινοσωληναρίων θα μεταδοθεί στους νευρικούς υποδοχείς του συμπλέγματος οδοντίνης-πολφού, προκαλώντας το αίσθημα του πόνου (υδροδυναμική θεωρία του Brannstrom).
Σε επιβεβαίωση της υδροδυναμικής θεωρίας έρχεται η παρατήρηση ότι ασθενείς με αυχενική οδοντινική υπερευαισθησία εμφανίζουν μεγαλύτερο αριθμό ανοικτών οδοντινοσωληναρίων στην ευαίσθητη περιοχή καθώς και οδοντινοσωληναρίων με μεγαλύτερη διάμετρο στομίου σε σχέση με ασθενείς που δεν πάσχουν.

5. Διάγνωση-Κλινική εξέταση
Η εκτεθειμένη οδοντίνη στην περιοχή του αυχένα αλλά και οι απογυμνωμένες επιφάνειες ριζών είναι καταστάσεις που δίνουν κλινικά σημεία υπερευαισθησίας, και συνιστούν ένα διαγνωστικό στοιχείο.
Η διάγνωση της αυχενικής υπερευαισθησία – στο αν υπάρχει και ποίου βαθμού είναι – στηρίζεται, επίσης, στην υποκειμενική αντίδραση του ίδιου του ασθενή σε εξωτερικά ερεθίσματα που του προκαλεί ο οδοντίατρος στην περιοχή ενόχλησης.
Αυτά είναι α) η άσκηση ελαφριάς πίεσης, με ανιχνευτήρα (tactile stimulus), ο οποίος σύρεται στην περιοχή συνήθως της αδαμαντινοοστεϊνικής ένωσης και β) ψυχρό ερέθισμα (cold stimulus), το οποίο δημιουργείται με το φύσημα ρεύματος αέρος από αεροσύριγγα, για 1 δευτερόλεπτο, σε απόσταση ~2 mm από την περιοχή του δοντιού, με κάθετη φορά και αφού έχουν μονωθεί τα παρακείμενα δόντια για να μην επηρεάσουν το αποτέλεσμα.
Η δοκιμασία στην πίεση θα πρέπει να προηγείται εκείνης του ψυχρού ερεθίσματος.
Αυτό που αξιολογείται στη συνέχεια και στο ένα και στο άλλο ερέθισμα είναι η αντίδραση του ασθενή στον πόνο που εγείρεται, σε μία κλίμακα από 0 έως 3 (verbal rating scale – VRS).
0= καμία ενόχληση
1= ήπια ενόχληση
2=έντονη ενόχληση
3= πολύ έντονη ενόχληση η οποία διαρκεί περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα από την άρση του ερεθίσματος

6. Μέθοδοι αντιμετώπισης
Δύο είναι οι στρατηγικές που ακολουθούνται, η πρώτη το κλείσιμο των ανοικτών οδοντινοσωληναρίων για τη μείωση της διαπερατότητας της οδοντίνης και η δεύτερη ο αποκλεισμός της ενεργότητας των πολφικών νευρικών ινών.
Προς τούτο χρησιμοποιούνται:
Διάφορες χημικές ουσίες σε τοπική εφαρμογή
Συγκολλητικοί παράγοντες
Η τεχνική της ιοντοφόρεσης αν και είναι μέσα στις προτεινόμενες μεθόδους, ρεαλιστικά σήμερα, δεν χρησιμοποιείται.
Η τεχνική των Laser έχει δοκιμαστεί και δοκιμάζεται και σήμερα με τους καινούριους τύπους των Laser, χωρίς όμως πρακτικά να χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη.