του Γιάννη Ελαφρού, Καθημερινή της Κυριακής, 18-2-2001
Η συγκλονιστική ανακάλυψη της αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος γεννά
ελπίδες για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Χαρακτηρίστηκε ισοδύναμη με την ανακάλυψη του τροχού. Άλλοι την συνέκριναν με το πρώτο ανθρώπινο βήμα στο φεγγάρι. Κάποιοι πιο μετριοπαθείς, με την εφεύρεση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, ίσως είναι κάτι μεγαλύτερο απ' όλα αυτά· στον βαθμό βέβαια που αυτή... συμβεί! Στον βαθμό που ολοκληρωθεί.
Γιατί ακόμα, παρά τα ραγδαία βήματα των γενετιστών, δεν έχει ολοκληρωθεί καλά-καλά η καταγραφή των ανθρώπινων γονιδίων. Σύμφωνα με την ταυτόχρονη ανακοίνωση, την περασμένη Δευτέρα, από τα δύο ιδρύματα (το Δημόσιο Πρόγραμμα Ανθρώπινου Γονιδιώματος και την ιδιωτική Celera) αυτά υπολογίζονται από 26.000 έως και 40.000, χωρίς να έχουν συμφωνήσει σε κοινό αριθμό. Η Celera μάλιστα μόλις τον προηγούμενο Ιούνιο μιλούσε για 100.000 ή και 140.000 γονίδια!
Τότε είχαν ανακοινώσει την ανάγνωση του 95% του γονιδιώματος, τώρα σχεδόν την ολοκλήρωσή της. Σίγουρα μέσα στους λίγους μήνες που μεσολάβησαν έγιναν βήματα που άλλοτε θα απαιτούσαν δεκαετίες.
Αλλά όπως γίνεται σχεδόν πάντα με την ανακάλυψη της γνώσης, κάθε βήμα στον ανηφορικό της δρόμο απλώς εξασφαλίζει καλύτερη θέα στα ανεξερεύνητα πεδία, που προκαλούν σε νέα γοητευτικά ταξίδια.
Η συγκλονιστική είσοδος στο άδυτο των άδυτων της ύπαρξης είναι γεμάτη εκπλήξεις.
Οι αποκαλύψεις φέρνουν συνέχεια νέα ερωτήματα. Ο μικρός σχετικά αριθμός των γονιδίων του ανθρώπου, -μόλις μερικές εκατοντάδες παραπάνω από ένα ποντίκι-, δείχνει ότι η συνθετότερη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού δεν οφείλεται στα πολύ περισσότερα γονίδια, αλλά σε μια ανώτερη συνεργασία τους, η οποία μένει ακόμα να κατανοηθεί. Πολλοί επιστήμονες μίλησαν για «γονίδια-μάνατζερ(!)», δηλαδή γονίδια που αναλαμβάνουν συντονιστικό ρόλο.
Μάλιστα υπογράμμισαν ότι η ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους καταγράφεται και σε μεγάλο βαθμό οφείλεται, ακριβώς σε αυτά τα γονίδια πλέι-μέικερ.
Την ίδια στιγμή, άγνωστος παραμένει ο ακριβής ρόλος του 40% περίπου των καταγεγραμμένων γονιδίων. Αλλά κι αυτά ακόμα τα αναγνωρισμένα γονίδια δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος του συνολικού ανθρώπινου γονιδιώματος. Λιγότερο από το 1,5% των 3,2 δισεκατομμυρίων Α, C, G και Τ (των «γραμμάτων» του γονιδιακού αλφαβήτου) καταγράφονται στα γονίδια. Και το υπόλοιπο;
Οι επιστήμονες με έκπληξη ανακάλυψαν ότι σχεδόν το 95% του ανθρώπινου γονιδιώματος είναι... σκουπίδια! Παλαιότερα βιάστηκαν να το χαρακτηρίσουν άχρηστο DNA («junk DNA»), με όλη την αμετροέπεια του ημιμαθή. Σήμερα θεωρείται ότι αυτό το σκοτεινό τμήμα του DNA όχι μόνο καταγράφει την εξέλιξη του ανθρώπου, αλλά κρύβει και σημερινές λειτουργίες που πρέπει να εξιχνιαστούν. Τα μυστήρια πληθαίνουν· η αισιοδοξία επίσης. Η ανακοίνωση των δύο Ομίλων συνοδεύτηκε από καταιγισμό υποσχέσεων για νέα φάρμακα και για νέες μορφές θεραπείας που θα βασίζονται στην προσωπική γονιδιακή ανάλυση. Η προοπτική ενός ατομικού τσιπ DNA, που θα περιέχει ολόκληρο τον γενετικό κώδικα του κάθε ξεχωριστού ανθρώπου μέσα σε ένα... DVD -και θα είναι εξίσου εύχρηστο- εμφανίζεται ρεαλιστική.
Στην περίπτωση αυτή θα μπορεί ο γιατρός να ανακαλύψει συγκεκριμένα προβλήματα και αλλοιώσεις σε κάθε ασθενή και να παρέχει θεραπεία και φάρμακα «αλά καρτ». Η γονιδιακή ιατρική υπόσχεται ότι βαρύτατες (και εν πολλοίς ανίκητες) ασθένειες σήμερα, από τον καρκίνο μέχρι το Αλτσχάιμερ, θα μπορούν όχι μόνο να αντιμετωπιστούν στο μέλλον, αλλά και να αποτραπούν αφού ανιχνευθούν έγκαιρα.
Φυσικά, κανείς δεν μιλά για κάτι που μπορεί να γίνει αύριο. Οι πιο αισιόδοξοι, δηλαδή οι εκπρόσωποι των εταιρειών, υποστηρίζουν ότι οι πρώτες γονιδιακές θεραπείες θα εφαρμοστούν τα επόμενα δέκα χρόνια, ενώ η συνολική εμφάνιση αυτών των μεθόδων σε είκοσι.
Παρ' όλα αυτά το έργο που πρέπει να γίνει ακόμα είναι τεράστιο. Σε αντίθεση με ό,τι αρχικά είχε πιστευτεί, το κάθε γονίδιο αποτελεί μέρος μιας συμφωνικής ορχήστρας. Δεν εκτελεί ένα έργο μόνο του, αλλά σε μια συνδυαστική λειτουργία μαζί με άλλα γονίδια, που δεν έχει ακόμα κατανοηθεί. Τα γονίδια παράγουν πρωτεΐνες, οι οποίες καθορίζουν σε τελική ανάλυση την κυτταρική λειτουργία. Υπολογίζεται ότι τα περίπου 30.000 γονίδια του ανθρώπου δημιουργούν 250.000 πρωτεΐνες, των οποίων η καταγραφή και πάνω απ' όλα η κατανόηση της λειτουργίας τους αποτελεί τον επόμενο δύσκολο στόχο της επιστήμης. Χωρίς να είναι σίγουρο ότι πρόκειται και για το τελικό κλειδί για την ερμηνεία του μυστήριου της ζωής. Πάντως, χωρίς τις πρωτεΐνες, γονιδιακή θεραπεία και αποτελεσματικά φάρμακα, δεν μπορεί να υπάρξουν.
Χαρακτηριστικό απ' αυτή την άποψη είναι ότι μέχρι τώρα μόνο 1.778 γονίδια έχουν χαρακτηρισθεί ως πιθανά υπεύθυνα για την ανάπτυξη ή τη θεραπεία κάποιας ασθένειας. Ταυτόχρονα, οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν μόνο 483 «στόχους» στο ανθρώπινο σώμα για την παραγωγή φαρμάκων. Από αυτή την άποψη, είναι βάσιμες οι ανησυχίες επιστημόνων ότι τυχόν βιαστικές παρεμβάσεις σε ένα ξεχωριστό γονίδιο, χωρίς να έχει κατανοηθεί η συνολική ένταξή του στην ορχήστρα του DNA, μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα.
Το «Βιβλίο της Ζωής», εκεί όπου όλοι έχουμε χαραγμένο το αποτύπωμά μας, άνοιξε. Μπροστά στο θαυμαστό αυτό επίτευγμα της σύγχρονης επιστήμης, ορόσημο στην ιστορία αυτού του κόσμου, δεν μπορεί κανείς παρά να σταθεί με δέος. Μετά, έρχεται η σκέψη... Θα καταφέρουμε να διαχειριστούμε καλά αυτή τη γνώση; Θα γίνουμε όλοι κοινωνοί της;
Πρώτο μέλημα, η ανασυγκρότηση των ανά τον κόσμο Επιτροπών Βιοηθικής. «Είναι ανάγκη να εντατικοποιηθούν», τονίζει στην «Κ» ο καθηγητής Γενετικής του τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Βιολόγων, κ. Ζαχαρίας Σκούρας. «Οι θαυμαστές αυτές ανακαλύψεις πρέπει να μπουν σε ένα κανάλι, ώστε να είναι πράγματι προς όφελος του ανθρώπου». Ο προβληματισμός για τη μελλοντική χρήση των γενετικών δεδομένων εκφράστηκε και κατά την πρόσφατη συνάντηση του πρωθυπουργού, κ. Κ. Σημίτη, με τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, ο πρόεδρος της οποίας, ομότιμος καθηγητής του Αστικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Γ. Κουμάντος, είχε επισημάνει την ανάγκη να αποτελεί σημείο αναφοράς «ο σεβασμός της προσωπικότητας του ανθρώπου και της φύσης».
Ο βασικός κίνδυνος που ελλοχεύει στους νέους δρόμους που άνοιξε η αποκωδικοποίηση της γενετικής μας φύσης είναι, βεβαίως, η διάκριση των ανθρώπων βάσει αυτής. Ηδη έχει εκφραστεί ο φόβος ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι εργοδότες θα είναι σε θέση να επιλέγουν τους ασφαλισμένους και τους εργαζομένους τους, αντίστοιχα, με βάση την πιο... προσοδοφόρο γενετική τους σύσταση. Μιλώντας στην «Κ», ο καθηγητής Βιολογίας του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και αναπληρωτής πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, κ. Γεώργιος Μανιάτης -έχοντας ήδη επισημάνει ότι «τα γονίδιά μας δεν καθορίζουν την προσωπικότητά μας»- διευκρίνισε ότι δεν συμφωνεί με τις παραπάνω χρήσεις του DNA, αν και, όπως είπε, είναι ασύμφορο για τις ασφαλιστικές εταιρείες να λειτουργούν κατ' αυτόν τον τρόπο. Η λύση, ωστόσο, λέει ο κ. Μανιάτης, έχει βρεθεί στις ΗΠΑ, όπου απαγορεύεται διά νόμου η εξέταση του γενετικού υλικού των ασφαλισμένων από τις εταιρείες. Η νεοαποκτηθείσα γνώση μάς έφερε επίσης ένα βήμα πιο κοντά στην κλωνοποίηση του ανθρώπου. «Αυτή τη στιγμή», τονίζει ο κ. Μανιάτης, «οι γνώσεις μας είναι ατελείς γύρω από την αναπαραγωγική κλωνοποίηση. Σήμερα, όλοι συμφωνούν ότι δεν πρέπει να γίνει.» «Η κλωνοποίηση αφορά στην παραγωγή "καλών" απογόνων», εξηγεί ο κ. Σκούρας. «Ο καλός απόγονος, όμως, είναι καλός στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Και η κοινωνία μας δεν χρειάζεται έναν τύπο ανθρώπου.»
Υπενθυμίζεται ότι στις 3 Μαρτίου η Επιτροπή Βιοηθικής αναμένεται να πάρει θέση για το ζήτημα της χρήσης του DNA για εγκληματολογικούς σκοπούς. Ο κ. Μανιάτης, ενώ θεωρεί ότι η παραπάνω χρήση ίσως έχει νόημα, τονίζει ότι «δεν πρέπει να επιτραπεί στην Αστυνομία να κρατά και βιολογικό δείγμα των υπόπτων». Λίνα Γιάνναρου
Όταν ο νομπελίστας βιολόγος Τζέιμς Γουάτσον έγραφε πριν από μερικά χρόνια το βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο», έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την επίθεση του βιολογικού αναγωγισμού, δηλαδή της άποψης που υποστηρίζει ότι τελικά η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται από τα γονίδια. Τα προηγούμενα χρόνια οι σελίδες των εφημερίδων φιλοξενούσαν συχνά ανακοινώσεις, όπου ενοχοποιούνταν γονίδια για μια σειρά ασθένειες ή για διάφορες εξαρτήσεις, όπως ο αλκοολισμός και το κάπνισμα. Οι κοινωνικές συνθήκες ήταν φυσικά απούσες. Μέχρι και γονίδιο υπεύθυνο για τον... πνιγμό είχε «ανακαλυφθεί».
Οι έρευνες των ίδιων των γενετιστών, σύμφωνα και με τις πρόσφατες ανακοινώσεις, καταρρακώνουν αυτές τις αντιλήψεις. Η λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού αποκαλύπτεται εξαιρετικά πολύπλοκη και η συγκεκριμένη συμπεριφορά, αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του περιβάλλοντος (φυσικού και κοινωνικού) και των όποιων γενετικών τάσεων, με κυρίαρχο τον ρόλο του περιβάλλοντος.
Μάλιστα, η επίδραση του περιβάλλοντος εισέρχεται και αποτυπώνεται μακροπρόθεσμα και μέσα στο ίδιο το γονιδίωμα. Εκατοντάδες γονίδια, που συμμετέχουν στη δημιουργία τουλάχιστον 223 πρωτεϊνών, φαίνεται να έχουν εισαχθεί απευθείας από βακτήρια, ενώ χιλιάδες άλλα είναι παράγωγα πολλαπλών γονιμοποιήσεων. Το γονιδιακό υλικό του ανθρώπου δεν είναι αιώνιο και απαρασάλευτο. Εξελίσσεται. Το συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι η προσπάθεια βελτίωσης της ανθρώπινης ζωής περνά πρωτίστως μέσω της παρέμβασης και της αλλαγής του περιβάλλοντος.
Δεύτερο μεγάλο θύμα των πρόσφατων ανακοινώσεων είναι ο εγωισμός. Όταν ο χιμπατζής έχει κατά 98% όμοιο γονιδίωμα με τον άνθρωπο, όταν άλλες θεωρούμενες πολύ κατώτερες μορφές ζωής -όπως ένα σκουλήκι- έχουν αριθμό γονιδίων που φτάνει μέχρι και το 50% του ανθρώπου, όταν τελικά η ίδια η εξέλιξη του ανθρώπινου οργανισμού οφείλεται στην αλληλεπίδραση με τη φύση, τότε πώς μπορεί ο άνθρωπος να συμπεριφέρεται σαν θεός, αγνοώντας ακόμα και τις πιο άμεσες συνέπειες των πράξεών του; Κι ακόμα πώς μπορούν να μιλούν κάποιοι για τον υπεράνθρωπο που θα υψωθεί δήθεν πάνω από τις συνθήκες ζωής του, ζώντας σ' έναν εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο κόσμο;
Ιδιαίτερα άσχημα πρέπει να αισθάνθηκαν και οι πάσης φύσεως ρατσιστές. Όσοι αναζητούν διαφορές των ανθρώπων στη βάση της ράτσας, της φυλής, του χρώματος του δέρματος. Ολοι οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν κοινή γενετική ταυτότητα κατά 99,8%. Η χαρτογράφηση του γονιδιώματος από τη Celera έγινε με βάση το DNA που πρόσφεραν πέντε ενήλικες εθελοντές. «Χρησιμοποιήσαμε DNA από έναν Ασια-αμερικανό, έναν Αφρο-αμερικανό, έναν Ισπανο-αμερικανό και δύο άλλους και δεν μπορούμε να βγάλουμε άκρη ποιανού είναι το κάθε δείγμα», δήλωσε ο Γκρεγκ Βέντερ.
Οι σημερινές ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν τη βασική ιδέα της δαρβίνειας θεωρίας της εξέλιξης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για έναν άνθρωπο λιγότερο εγωιστή, καθόλου ρατσιστή, ενταγμένου στη φύση με αρμονία και μέτρο, κοινωνικά ανήσυχου, έλλογου και σοφού. Κι όμως την ίδια ώρα που ο Δαρβίνος θριαμβεύει, σε πολλές Πολιτείες των ΗΠΑ απαγορεύεται η διδασκαλία του στα σχολεία, γιατί δεν συνάδει με τη θρησκευτική άποψη της δημιουργίας του κόσμου!
Τέλος στον καρκίνο και στη νόσο του Αλτσχάιμερ. Πρώιμη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία με τις επαναστατικές μεθόδους της γονιδιακής Ιατρικής. Νέα γενιά «φαρμάκων αλά καρτ», προσαρμοσμένων στα ιδιαίτερα γενετικά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς. «Έξυπνα φάρμακα» που θα βελτιώνουν τη μνήμη, την ψυχολογική διάθεση ή τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας κατά βούληση. Όνειρα θερινής νυκτός μέχρι χθες, παρόμοιες επαγγελίες εμφανίζονται ως ρεαλιστικές υποσχέσεις, σε ορίζοντα τριών δεκαετιών, χάρη στα επιτεύγματα της Γενετικής και της Μοριακής Βιολογίας. Αλλά όχι για όλους...
Την περασμένη Δευτέρα, ακριβώς την ημέρα που κυκλοφορούσαν σε όλο τον κόσμο τα αισιόδοξα νέα για την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, ο βρετανικός «Γκάρντιαν» αφιέρωνε το πρώτο του θέμα σε μια λιγότερο χαρμόσυνη είδηση. Στην πρωτεύουσα της Νότιας Αφρικής, Πρετόρια, ξεκινούσε μια πολύκροτη δίκη που έφερε σε αντιπαράθεση 42 φαρμακευτικές εταιρείες της Δύσης με την κυβέρνηση της χώρας. Οι δυτικές εταιρείες θέλουν να εμποδίσουν δικαστικά την παραγωγή φτηνών φαρμάκων για το έιτζ από την πλευρά του νοτιοαφρικανικού κράτους, επικαλούμενες τα δικά τους «πνευματικά δικαιώματα» στις πατέντες των σχετικών φαρμάκων - δικαιώματα που τους παρέχει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου.
Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Αφρική από το έιτζ. Τα φάρμακα των δυτικών εταιρειών, που θα μπορούσαν να τους κρατήσουν στη ζωή, κοστίζουν σε κάθε ασθενή περίπου 15.000 δολάρια το χρόνο, ενώ τα ετήσια εισοδήματα ενός μέσου Νοτιοαφρικανού εργαζόμενου είναι κάτω των 3.000 δολαρίων. Ακολουθώντας το ιδιαίτερα επιτυχημένο παράδειγμα της Βραζιλίας, η Νότια Αφρική σκοπεύει να αναπτύξει αντίγραφα των δυτικών φαρμάκων με πολύ χαμηλότερο κόστος. Κάτι που οι πολυεθνικές του φαρμάκου απορρίπτουν κατηγορηματικά. Τι κι αν η Αφρική έχει το 80% των θυμάτων του έιτζ σε πλανητική κλίμακα, ενώ της αντιστοιχεί μόλις το 1% των αντίστοιχων φαρμάκων;
Αν αυτά συμβαίνουν με το έιτζ, γιατί δεν θα συμβούν τα ίδια και χειρότερα με τα φάρμακα νέας γενεάς της Γενετικής και της Μοριακής Βιολογίας, για τα οποία οι πολυεθνικές του φαρμάκου έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια επί σειράν ετών και αδημονούν να τα αποσβέσουν, πουλώντας τα νέα τους προϊόντα σε πανάκριβες τιμές; Π. Γ. Π.
Επιμέλεια χρονικού: Μανίνα Ντάνου
1944: Για πρώτη φορά οι επιστήμονες συνδέουν το DNA με την κληρονομικότητα των ιδιαίτερων ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Ανακαλύπτουν, δηλαδή, ότι το DNA είναι πληροφοριακό υλικό.
1953: Οι επιστήμονες Τζέιμς Γουότσον και Φράνσις Κρικ ανακαλύπτουν κάτι που θα τους χαρίσει το Νόμπελ εννιά χρόνια αργότερα: την τρισδιάστατη δομή της διπλής έλικας του DNA.
1969: Λαμβάνει χώρα η απομόνωση του πρώτου γονιδίου.
1970: Ανακαλύπτονται τα -λεγόμενα- περιοριστικά ένζυμα, τα «χημικά ψαλίδια» δηλαδή, με τα οποία μπορούμε να κόβουμε το DNA σε συγκεκριμένα σημεία.
1973: Για πρώτη φορά εισάγεται από τους επιστήμονες γενετικό υλικό σε μικροοργανισμούς, γεγονός που ανοίγει πια το δρόμο για την επιστήμη της γενετικής μηχανικής.
1977: Πέντε χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες προχωρούν ένα βήμα παρακάτω: επιτυγχάνουν για πρώτη φορά την εισαγωγή τεχνητού γονιδίου σε βακτήριο. Ταυτόχρονα, αποκωδικοποιούνται τα πρώτα γονιδιώματα που αντιστοιχούν σε ιούς.
1978: Η έρευνα καταλήγει στην επίτευξη της γενετικής τροποποίησης βακτηρίων με σκοπό την παραγωγή ινσουλίνης.
1981: Μεταφορά γονιδίου από ένα ζωικό είδος σε ένα άλλο.
1983: Δημιουργία του πρώτου τεχνητού χρωμοσώματος.
1988: Κατοχυρώνεται η πρώτη αμερικανική πατέντα για ένα τρανσεγενετικό σπονδυλωτό, το μεταλλαγμένο ποντίκι «Μικ». Το αρμόδιο γραφείο πατεντών των ΗΠΑ, όμως, αναστέλλει τη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για ζωντανούς οργανισμούς μέχρι το 1992.
1990: Ξεκινάει επίσημα το πρόγραμμα για την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος με στόχο η αποκωδικοποίηση να επιτευχθεί πλήρως μέσα στα επόμενα 15 χρόνια.
1993: Ερευνητές του γαλλικού εργαστηρίου «Ζενετόν» φτιάχνουν τον πρώτο χάρτη του 21ου χρωμοσώματος, που αντιστοιχεί στο 1,7% του γονιδιώματος.
1996: Αποκρυπτογραφείται το γονιδίωμα του σακχαρομύκητα, του πιο σύνθετου οργανισμού έως τότε.
1997: Πραγματοποιείται η κλωνοποίηση του πρώτου θηλαστικού, του προβάτου Ντόλι, από το Ινστιτούτο Ρόσλιν στη Σκωτία. Με αφορμή τις ραγδαίες εξελίξεις, η ΟΥΝΕΣΚΟ υιοθετεί παγκόσμια διακήρυξη που απαγορεύει την κλωνοποίηση ανθρώπινων εμβρύων.
1998: Αποκρυπτογραφείται το γονιδίωμα του πρώτου πολυκύτταρου οργανισμού, του σκώληκος C. elegans.
Την ίδια χρονιά, Αμερικανοί επιστήμονες δημοσιεύουν ένα χάρτη με σχεδόν τα μισά ανθρώπινα γονίδια και τη θέση τους στα διάφορα χρωμοσώματα. Ταυτόχρονα, ο Κρεγκ Βέντερ, πρώην στέλεχος του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ, που έχει «πέσει στη μάχη» της αποκρυπτογράφησης από το 1992, δημιουργεί μαζί με την επιχείρηση ηλεκτρονικών «Πέρκιν-Ελμερ», την εταιρεία «Σελέρα Τζενόμικς». «Σε τρία χρόνια θα έχουμε αποκωδικοποιήσει το ανθρώπινο γονιδίωμα», δηλώνει. Την ίδια χρονιά και έπειτα από διαμάχη πέντε χρόνων, τα όργανα της Ε.Ε. επιτρέπουν την κατοχύρωση πατέντας για ανθρώπινα όργανα και γονίδια.
1999: Τον Δεκέμβριο, το Πρόγραμμα Ανθρώπινου Γονιδιώματος (HGP) εμφανίζει την πρώτη πλήρη αποκωδικοποίηση ανθρώπινου χρωμοσώματος (χρωμόσωμα 22).
26 Ιουνίου 2000: Το HGP και η εταιρεία «Σελέρα» του Βέντερ παρουσιάζουν ταυτόχρονα τις εργασίες τους, που εμφανίζουν σχεδόν ολοκληρωμένη την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Το HGP υπολογίζει τα ανθρώπινα γονίδια σε 38.000 περίπου, ενώ ο Βέντερ κάνει λόγο για 100.000.
11 Φεβρουαρίου 2001: Η «Σελέρα» και το HGP -τέσσερα χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι είχε προβλέψει ο Βέντερ- παρουσιάζουν τις «ολοκληρωμένες» εναλλακτικές εκδοχές τους για το ανθρώπινο γονιδίωμα, καταλήγοντας ότι ο αριθμός των ανθρώπινων γονιδίων είναι μεταξύ 26.000 και 40.000.