Ὀνειρεμένη
ἐνδοχώραΠεριοδικὸ Ἔπαθλο,
www.epathlo.gr, Ἰούλιος-Αὔγουστος 2006, σσ. 16-26
Κείμενο: Ἑλένη Ἀ. Παπαδοπούλου
Ἁπλώνεται σὲ ἀναβαθμοὺς ἀπ᾿ τὸν αἰγιαλὸ ὡς τὶς ἄγριες κορφὲς τοῦ Μπάρμπα καὶ τοῦ Κλωκοῦ. Ἐξαργυρώνει τὸ προϊστορικὸ «ἑλάττωμα» τῆς σεισμογένειάς του στὴν εὐφορία τῆς γῆς ποὺ τὴν προικίζουν ὁ Μεγανίτης, ὁ Σελινοῦς καὶ ὁ Κερυνίτης ποταμός. Τὸ ἄγνωστο Αἴγιο, θαρρεῖς πὼς κρύβει σκόπιμα τὴ γοητεία του, σὰν νὰ προετοιμάζεται στὰ παρασκήνια γιὰ τὴν ἐπίσημη πρεμιέρα του...
Τὸ περιβάλλον τοῦ πρωινοῦ ἑλληνικοῦ καφέ σου, δυὸ σπάνια καὶ ἀναγνωρισμένα μνημεῖα τῆς φύσης. Ὁ τεράστιος «Πλάτανος τοῦ Παυσανία», ἴσως ὁ ἀρχαιότερος τῆς Ἑλλάδας. Οἱ Δώδεκα Βρύσες μὲ τὰ μαρμάρινα κοστούμια τους καὶ τὰ λιονταρίσια στόματα, στὴ θέση τῆς πανάρχαιας πηγῆς. Τὶς ἀνεμογεννήτριες τοῦ Παναχαϊκοῦ ποὺ ἀλλοιώνουν τὸ φόντο τοῦ κάδρου σου προσποιεῖσαι πὼς δὲν τὶς βλέπεις... Ἡ ἀνατολὴ φωτίζει τὸ λιμάνι καὶ τὰ παρηκμασμένα κτίρια μιᾶς ἀλλοτινῆς εὐμάρειας. Τὸ ἀνελέητο θέλγητρο τῆς εἰκόνος παγιδεύει τὸ βλέμμα σου... «Πόση ἀκόμα μοραΐτικη ὀμορφιὰ δὲν ἔχεις δεῖ καὶ πόση ἀκόμα προλαβαίνεις νὰ γνωρίσει;» ...ἡ πρώτη λεζάντα στὴν πρώτη εἰκόνα σου...
Ν᾿ ἀφήνεις τὶς μκρὲς λεπτομέρειες, τὶς αἰσθητικὲς πινελιές, τὸ διακριτικὰ στολίδια, νὰ σοῦ φανερώνουν τὴν πολιτεία πίσω ἀπὸ τὸ καθημερινό της θέατρο. Τὸ ἐνώτιο νὰ κοιτᾷς, ὄχι τὸ φόρεμα. Τὸ λεπτοκαμωμένο δαχτυλίδι ποὺ λάμπει στὸν παράμεσο... Ἡ πρωτεύουσα τοῦ Δήμου, τὸ πολυπρόσωπο καὶ πολυδόνητο Αἴγιο, εἶναι μία παραγνωρισμένη μοραΐτικη ἀξία μὲ ἀριστοκρατικὲς καταβολὲς διάχυτες στὴν καθημερινὴ τριβή του. Ἡ ἐξαιρετικὴ λιμενική του θέση ὁδήγησε τοὺς Βενετοὺς στὴν ἀνάδειξή του καὶ τὴν οἰκονομικὴ ἄνθηση ποὺ συνόδευσε τὴν πόλη κατὰ καιροὺς μέχρι τὰ μετεπαναστατικὰ χρόνια. Περιλάλητος ὁ λιμένας του μὲ τὰ πολλὰ φορτία τῆς ἐκλεκτῆς σταφίδας ποὺ σαλπάρανε γιὰ τὰ μέρη τοῦ κόσμου. Οἱ Βρετανοὶ δὲν στέριωναν πουτίγκα χωρὶς σταφίδα Αἰγιαλείας...
Καὶ οἱ τεράστιες σταφιδοποθῆκες -ἔρημα ἀριστουργήματα σήμερα- ἔσκουζαν ἀπ᾿ τὴ ζωντάνια καὶ τὸν παλμὸ τῶν ἐργατικῶν χεριῶν. Τὸ αἰθέριο ἔλαιο τῆς εὐρωστίας καὶ τῆς ἀρχοντιᾶς ἐκείνων τῶν καιρῶν, τὸ συναντάει ἡ ὄσφρηση ἡ λεπτὴ στὶς γειτονιὲς καὶ τὰ σοκάκια τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου, στὶς συνοικίες μὲ τ᾿ ἀρχοντικὰ καὶ τὶς περίφημες ἐκκλησίες, στὰ τοπωνύμια καὶ τὴν ἀριστοκρατικὴ τροφὴ τῆς σύγχρονης πόλης. Προύχοντες καὶ πολιτικὲς προσωπικότητες ποὺ ἄφησαν τὴν «οἰκία» σφραγῖδα τους, ἡ πολυπραγμοσύνη τοῦ Ἐρνέστου Τσίλλερ, καὶ ὁ ὀργασμὸς τῶν ἀναπαλαιώσεων συντάσσουν τὴν ἰδέα μιᾶς πόλης στὰ πρόθυρα καὶ τὴν προετοιμασία ἀποκαλυπτηρίων...
Στὸ παράλιο Αἴγιο οἱ «12 Βρύσες» καὶ ὁ «Πλάτανος τοῦ Παυσανία» ἀνήκουν στὸν ἐπίσημο κατάλογο τῶν «Διατηρετέων Μνημείων τῆς Φύσης». Νονὸς τοῦ πλατάνου εἶναι ὁ Ἐρρίκος Σλήμαν ποὺ τὸν βάφτισε ἔτσι ὁρμώμενος ἀπ᾿ τὴν ἀναφορὰ τοῦ Παυσανία στὴν παρακείμενη πηγὴ Δώδεκα Βρύσες.
Οἱ «σκάλες τοῦ Φιλοποίμενος», 172 πέτρινα φαρδιὰ σκαλιὰ ποὺ χτίστηκαν τὸ 1901, τιμοῦν τὸν Στρατηγὸ ποὺ μετὰ τὸν δηλητηριασμὸ τοῦ Ἄρατου ἀπὸ τὸν Φίλιππο τὸν Ε´ (213 π.Χ.) ἰσχυροποίησε τὴν Ἀχαϊκὴ Συμπολιτεία. Τὰ σκαλιὰ τοῦ Φιλοποίμενος ἑνώνουν τὴν Κάτω μὲ τὴν Ἐπάνω πόλη τοῦ Αἰγίου.
Ἡ «Τεμπελόραχη», καλντερίμι ποὺ λειτουργεῖ ἐπίσης σὰν σύνδεσμος κάτω καὶ πάνω πόλης, προσφέρει θέα μαγευτικὴ στὸν Κορινθιακὸ ποὺ φτάνει ὡς τὰ ὄρη τῆς Στερεᾶς. Ὁ νυχτερινός της φωτισμὸς προσφέρει πεδίο ρομαντισμοῦ καὶ ὀνειροπόλησης, ἴσως ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομά της.
Ἡ πλατεία «Ψηλὰ Ἁλώνια», ἰδανικὸς ἐξώστης τοῦ Κορινθιακοῦ, μὲ τὸν ἑνετικό της πύργο καὶ τὴν πλατιά της ἀγκαλιά, εἶναι ὁ τόπος ὅπου ὁ Σουηδὸς ἀρχαιολόγος Πὼλ Ὄστραμ ἀνακάλυψε ἐπιγραφὴ ποὺ βεβαιώνει ὅτι στὸ Αἴγιο λειτουργοῦσε ἡ Βουλὴ τῆς Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας. Κτίρια καὶ ὁδοὶ ἡγετῶν τῆς Ἐθνεγερσίας (Λόντου, Δεσποτοπούλου, Μελετοπούλου κ.ἄ.), κοσμοῦν τὶς μνῆμες τῆς πόλης.
Πολιτικὲς προσωπικότητες τῆς ἐλεύθερης Ἑλλάδας Μιχαλακόπουλος, Παναγιωτόπουλος, Μεσσηνέζης κ.ἄ. ἀποτελοῦν κληρονομιὰ τοῦ Αἰγίου εἴτε μὲ τὰ ἀρχοντικά τους, εἴτε μὲ τὰ ἀρχειακά τους κληροδοτήματα, εἴτε μὲ τὴν ἱστορική τους σημασία.
Καὶ πίσω στὸ χρόνο, ἐκεῖ ποὺ οἱ Πελασγοί, οἱ Ἀχαιοὶ καὶ οἱ Ἴωνες σμίλεψαν τὴν ὀντότητα «Δωδεκάπολις» καὶ πολιτικοποίησαν τὸν Δία στὴν προσωνυμία τοῦ Ὁμαγύριος... Ἐκεῖ ποὺ ἡ θρυλικὴ Ἐλίκη βύθισε τὸ περιζήτητο σῶμα της... Ἐκεῖ ἄσβεστη καὶ ἄδυτη σιγοκαίει ἡ αἰτία τῆς αἴγλης, τῆς ἀριστοκρατικῆς ὑφῆς καὶ τῆς ἐσωστρεφοῦς ὑπεροψίας τῆς Αἰγιαλείας χώρας». Ὁποιος ἔζησε συντρίμια καὶ ἐνταφιασμοὺς ἀναπάντεχους κανακεύει τὴν ἱέρεια τῆς Μνημοσύνης...
Τὸ στίγμα ἑνὸς τόπου ποτὲ μὴν τὸ ἀναζητᾷς στὸ παρὸν καὶ τὰ ἐφήμερα. Ὅπως ρωτᾷς τὸν ἄγνωστο «ποῦθε κρατάει ἡ σκούφια σου;» ἔτσι νὰ ρωτᾷς καὶ τὸν τόπο τῆς ἐκδρομῆς σου. Μὲ τοῦ ἀδιάφορου περαστικοῦ τὴν «περηφάνια καὶ τὴν προκατάληψη», ποτὲ δὲ θὰ χορτάσεις. Ποτὲ δὲ θὰ γνωρίζεις... Ἁπλῶς θὰ φλυαρεῖς ἀναπαράγοντας τὴ σκόνη τῶν πραγμάτων...
Πελασγοὶ καὶ Αἰγιαλεῖς οἱ πρῶτοι γνωστοὶ αὐτόχθονες κάτοικοί της. Ἡ αἶγα ποὺ ἔθρεψε τὸν Δία εὐθύνεται κατὰ μία ἐκδοχὴ γιὰ τὸ ὄνομα ποὺ ἀπ᾿ τὴν προϊστορία ὡς σήμερα τὴν ἀκολουθεῖ. Στὰ ἀνατολικὰ τῆς ἐπαρχίας, ἡ Αἰγείρα προσκομίζει μύθους «αἰγῶν» ποὺ ἐπικροτοῦν τὴν ἀντίληψη ὅτι ὁ τόπος ἦταν «βασίλειο τῆς αἶγας» ἀπ᾿ τοὺς πελασγικοὺς χρόνους.
Ὑπάρχει, ὡστόσο, καὶ ἡ ἐκδοχὴ τῆς ἐτυμολογικῆς προέλευσης ἀπὸ τὸ ρῆμα ἀΐσσω = σείω, κινῶ, ποὺ ἀποδίδεται στὸ σεισμογενῆ χαρακτῆρα τῆς περιοχῆς.
Ἀπὸ τὸ λεξικὸ τῶν Lidell-Scott:
|
Πρῶτος ἄνακτας τῆς περιοχῆς ὁ αὐτόχθων Αἰγιαλέας, ποὺ βασίλεψε τὸ 2100 π.Χ. περίπου στὴν ἐπικράτεια ἀπὸ τὴ Σικυῶνα ὡς τὴν Ἤλιδα. Ἦταν γιὸς τοῦ Ἰνάχου βασιλιὰ τῶν Ἀργείων. Ὁ Αἰγιαλεύς, ἔχτισε τὴν πρώτη του πρωτεύουσα στὴν περιοχὴ τῆς Σικυῶνος, τὴν ὀνόμασε Αἰγιαλὸ καὶ ὑπὸ τὴν ἡγεμονία του συγκροτεῖται ὀργανωμένο καὶ ἰσχυρὸ κράτος. Γύρω στὸν 16ο αἰῶνα π.Χ., Ἴωνες τῆς Ἀττικῆς μεταναστεύουν στὴν Αἰγιάλεια, ἑνώνονται εἰρηνικὰ μὲ τοὺς αὐτόχθονες καὶ δημιουργοῦν τὴν περίφημη «Δωδεκάπολι». Ὁ βασιλιὰς Σελινοῦς, παντρεύει τὴ θυγατέρα τοῦ Ἐλίκη μὲ τὸν Ἴωνα, γιὸ τοῦ Ξούθου, ἡγεμόνα τῶν Ἀθηνῶν. Τότε χτίζεται ἡ περίφημη πόλη Ἐλίκη ποὺ καταποντίστηκε στὸν τρομερὸ σεισμὸ τοῦ 373 π.Χ. καὶ ποὺ ἔμελλε νὰ γίνει ἡ πρωτεύουσα τῆς περιοχῆς ὡς τὴν φοβερὴ νύχτα ποὺ ἡ ὀργὴ τῆς φύσης τὴν βούλιαξε στὴ θάλασσα. Πλήρης ἱερῶν, λέει ὁ Παυσανίας, ἦταν ἡ Ἐλίκη. Σπουδαιότεροι ναοί της ὁ Ἐλικώνιος Ποσειδῶνας καὶ ὁ Ὁμαγύριος Ζεύς. Ἐκεῖ ἔγινε ἡ πανελλήνια συνέλευση γιὰ νὰ ἀποφασιστεῖ ἡ ἐκστρατεία τῆς Τροίας.
Οἱ Ἀχαιοὶ εἶχαν κυριαρχήσει τότε στὴν Αἰγιαλεία ποὺ ἀνῆκε πλέον στὸ κράτος τῶν Μυκηναίων. Αὐτὴ ἡ «ὁμήγυρις» τῶν Ἑλλήνων ἔδωσε τὸ ἐπίθετο «ὁμαγύριος» στὸν Δία (ὁμήγυρη). Ἡ κάθοδος τῶν Δωριέων τὸν 11ο π.Χ. αἰ. θὰ ἐπιφέρει νέες πληθυσμιακὲς ἀλλαγές. Οἱ Ἴωνες θ᾿ ἀποχωρήσουν νικημένοι καὶ Ἀχαϊκὰ φύλλα θὰ κατακτήσουν τὰ πεδινὰ καὶ τὰ παράλια. Τότε, θὰ πάρει ἡ περιοχὴ τὸ ὄνομα Ἀχαΐα.
Τὰ χρόνια ποὺ ἀκολουθοῦν θὰ σημαδέψουν τὸ Αἴγιο μὲ γεγονότα ἀνάλογα τῆς ταραγμένης ἐποχῆς ποὺ θὰ ὁδηγήσουν σταδιακὰ στὸ κορυφαῖο πολιτικὸ βῆμα τῆς Α´ Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας. Μιὰ ὁμοσπονδία μὲ θαυμαστοὺς θεσμοὺς ποὺ θὰ ἀποδείξει διάρκεια ζωῆς πέντε αἰώνων (800-303 π.Χ.). 0 Πελοποννησιακὸς πόλεμος, ἡ ἄνοδος τῶν Μακεδόνων καὶ ἡ Ῥωμαϊκὴ ἐποχὴ θὰ ἐμπλέξουν τὴν Αἰγιαλεία στὰ περιπετειώδη γεγονότα καὶ τὸ 280 π.Χ. θ᾿ ἀναστηθεῖ ὁ θεσμὸς τῆς ἀμφικτυονίας καὶ θὰ γεννηθεῖ ἡ Β´ Ἀχαϊκὴ Συμπολιτεία μὲ πρωτεύουσα τὸ Αἴγιο. Τὸ τέλος τῆς ἐποχῆς αὐτῆς θὰ σημάνει ἡ ρωμαϊκὴ κυριαρχία τὸ 146 π.Χ.
Τὸ ὄνομά του θ᾿ ἀλλάξει καὶ θὰ γίνει «Βοστίτσα» μετὰ τὸ πέρασμα τῶν Σλάβων τὸ 800 μ.Χ. Στὴν τουρκοκρατία θὰ γίνει ἐδῶ ἡ περίφημη «μυστικὴ Συνέλευση τῆς Βοστίτσας» ὅπου ἀπὸ ἐπιφανεῖς προκρίτους καὶ ἱερεῖς θὰ κηρυχτεῖ ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση.
Σήμερα, τὰ Αἴγιο εἶναι μία ζωντανὴ πολιτεία τοῦ Κορινθιακοῦ ποὺ στὴν ἐπικράτεια τοῦ Δήμου της ἀνήκουν 13 δημοτικὰ διαμερίσματα, μὲ πληθυσμὸ περίπου 30 000 κατοίκων καὶ μὲ ποικιλία ἐναλλαγῶν στὰ τοπία του.
Τὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο τοῦ Αἰγίου στεγάζεται στὸ περίφημο κτίριο τῆς παλαιᾶς Δημοτικῆς Ἀγορᾶς -ἔργο τοῦ Τσίλλερ- στὴ συμβολὴ τῶν ὁδῶν Ἁγίου Ἀνδρέου & Μιχαλοπούλου. Ἔργα ὅλων σχεδὸν τῶν ἐποχῶν τῆς ἀρχαιότητας φιλοξενοῦνται στὰ ἐκθετήριά του καὶ σημαντικότερο θεωρεῖται τὸ ἄγαλμα τοῦ Αἰγιόχου Διός, 1ος μ.Χ. αἰ. Στὸ ἀρχοντικὸ τοῦ Ἀναστασίου Λόντου τῆς ὁδοῦ Δεσποτοπούλων στεγάζεται τὸ Ἱστορικὸ Λαογραφικὸ Μουσεῖο τῆς πόλης, μὲ πλούσιο λαογραφικὸ ὑλικὸ ἐκτεθειμένο σὲ ἐννέα αἴθουσες.
Τὸ ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο (Μελετοπούλων & Αἰγιαλέως) φιλοξενεῖ πολλὰ καὶ σημαντικὰ ἐκκλησιαστικὰ ἐκθέματα.
Τὸ Τοπικὸ Ἱστορικὸ Ἀρχεῖο στὴν ὁδὸ Στράτωνος περιέχει μεταξὺ ἄλλων τὸ ἀρχεῖο τοῦ Ἀνδρέα Λόντου, βιβλία, ἐφημερίδες, φωτογραφίες καὶ 280 ἀκόμα σημαντικὰ ἀρχεῖα.
Ἐκτὸς τῆς πόλης, στὰ σύνορα τῶν Δήμων Αἰγίου καὶ Συμπολιτείας καὶ στὶς ὄχθες τοῦ Μεγανίτη, βρίσκεται τὸ Μουσειακὸ Συγκρότημα Ὑδροκίνησης Ἐφταπίτας. Τὸ Μουσεῖο αὐτὸ λειτουργεῖ μόνο μὲ προγραμματισμένες ἐπισκέψεις.
Στὰ σημαντικὰ νεοκλασικὰ τῆς περιοχῆς ἀνήκουν τὸ κτήριο Παναγιωτόπουλου στὸ κέντρο τοῦ Αἰγίου ποὺ αὐτὴ τὴν ἐποχὴ (2006) ἀναπαλαιώνεται. Τὸ Δημαρχεῖο τοῦ Αἰγίου εἶναι ὁμολογουμένως ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα τῆς χώρας. Τὸ ἀναπαλαιωμένο κτήριο τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου, ἡ Δημοτικὴ Βιβλιοθήκη, τὸ κτήριο Πολυχρονιάδη, τὸ Γάτειο καὶ πολλὰ ἀκόμα ὑπέροχα κτίρια τῶν ὁδῶν Ἑρμοῦ, Δεσποτοπούλων, Ἁγίου Ἀνδρέου, Ἀνδρέου Λόντου κ.ἄ.
Στὰ σοκάκια, τὶς παρόδους τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου, ἀνάμεσα στὰ καλοδιατηρημένα αὐτὰ ἀρχιτεκτονήματα, πολλὰ ἐρειπωμένα ἢ ἐγκαταλελειμμένα ἀριστουργήματα, μὲ τὶς πινελιὲς τῆς φθορᾶς μαγνητίζουν τὸ βλέμμα καὶ τὸ φακὸ τῆς φωτογραφικῆς μηχανῆς.
«Ἀσπρολίθι» εἶναι ἡ ἐπίσημη ὀνομασία τοπικῶν οἴνων Αἰγιαλείας, ἀναγνωρισμένη μὲ ὑπουργικὴ ἀπόφαση τοῦ 1996.
Λένε πὼς τὴν εἰκόνα τῆς φιλοτέχνησε ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς καὶ ὅτι περὶ τὸ 1600, ἕνας ναυαγὸς ποὺ ἀναζητοῦσε στεριά, τὴ βρῆκε ἀκολουθώντας ἕνα φῶς ποὺ τὸν ὁδήγησε τὴν τρῦπα ἑνὸς βράχου. Ἐκεῖ χτίστηκε ὁ ναός. Στὶς δόξες τῆς παλιᾶς Ἐθνικῆς, ὅλοι πετοῦσαν δεκαροῦλες κάνοντας μία εὐχὴ στὴν πηγὴ-λιμνούλα τοῦ ναοῦ. Δεσπόζει πανέμορφη πάνω ἀπ᾿ τὸ λιμάνι, εἶναι ἡ πολιοῦχος τοῦ Αἰγίου καὶ γιορτάζει τὴν Παρασκευὴ τοῦ Πάσχα (Ζωοδόχος Πηγή).
Ἀριστουργήματα τοῦ βαυαροῦ Ἐρνέστου Τσίλλερ, μὲ σπουδαῖες ἁγιογραφίες καὶ διάκοσμο, εἶναι ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τῆς Φανερωμένης, ὁ Ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, χτισμένος πάνω στὸ ἀρχαῖο Ἡραῖο καὶ ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα. Τὴ θρησκευτικότητα τῆς πόλης μαρτυροῦν οἱ λαμπροὶ ἑορτασμοὶ καὶ οἱ πολλὲς ἀκόμα ἐκκλησίες στὶς γειτονιές της. Στὸ ναὸ τῆς Φανερωμένης ἔχει ἁγιογραφήσει ὁ Κωνσταντῖνος Φανέλλης.
Ἡ πόλη τοῦ Αἰγίου καὶ οἰκισμοὶ τῆς παράκτιας ζώνης δείχνουν μία παράξενη ἀδιαφορία γιὰ τὸν τουρισμό. Ἴσως γιατί ἡ παλιὰ Ἐθνικὴ ἄφησε στὸν τόπο τὸ στίγμα τοῦ «περάσματος». Ἴσως γιατὶ ἡ εὔφορη γῆ προσκόμιζε ἄφθονο τὸν ἐπιούσιο μέχρι πρόσφατα... Ἴσως, πάλι, γιατί ἡ χρυσὴ ἐποχὴ τῆς σταφίδας ὀργάνωσε παραγωγικὰ τὶς δομὲς τῆς παραλίας καὶ μὲ ἀμφιθεατρικὴ περηφάνια καὶ ἐσωστρέφεια τὴν πρωτεύουσα. Ὡστόσο, ἡ Τέμενη, τὰ Βαλιμίτικα, τὰ Διγελιώτικα καὶ ἡ Ἁλυκὴ εἶναι πολὺ ὄμορφες παραλίες, πεντακάθαρες καὶ μεγάλες. Τὶς χαίρονται κυρίως οἱ ντόπιοι καὶ οἱ ἔχοντες μόνιμη ἐξοχικὴ κατοικία. Κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς εἶναι πολλὰ τὰ ταβερνάκια, τὰ οὐζερὶ καὶ τὰ καφὲ γιὰ τὶς διαθέσεις τῶν λουόμενων. Ὁ πιὸ μαγευτικὸς δὲ παραθαλάσσιος τόπος εἶναι ἀναμφισβήτητα ἡ λιμνοθάλασσα τῆς Ἁλυκῆς.
Στὸν ὑγρότοπο τῆς Ἁλυκῆς τὸ ἡλιοβασίλεμα παίζει μοναδικὰ παιχνίδια μὲ τὰ χρώματα. Στὴν εὐρύτερη περιοχή της, λένε πὼς ἦσαν τὰ ἱερὰ τῆς ἀρχαίας Ἐλίκης κι ἴσως ὁ βυθὸς τῆς παραλίας της νὰ ἔχει πολλὰ νὰ μᾶς διηγηθεῖ. Γιὰ τὸν βιότοπο τῆς Ἁλυκῆς, περιοχὴ Natura, μιλήσαμε μὲ τὸν κατ᾿ ἐξοχὴν εἰδικό, ἐκπαιδευτικό, περιβαλλοντολόγο Κώστα Παπακωνσταντίνου ποὺ μᾶς μίλησε γιὰ τὸ ἱστορικὸ καὶ τὴ σημασία της:
«Ἡ Ἁλυκὴ βρίσκεται δυὸ χιλιόμετρα ἀνατολικὰ ἀπὸ τὸ κέντρο τοῦ Αἰγίου, δίπλα στὴ δημοφιλέστερη παραλία γιὰ μπάνιο στὴν περιοχή. Εἶναι μία μικρὴ κλειστὴ λιμνοθάλασσα 180 στρεμμάτων ποὺ τροφοδοτεῖται ἀπὸ τὰ νερὰ τῆς βροχῆς καὶ μεγάλο μέρος της στεγνώνει τὸ καλοκαίρι. Ἡ ὕπαρξή της εἶναι ἀποτέλεσμα μεγάλων ἀγώνων πρωτοπόρων ντόπιων καὶ τῆς νεαρῆς, τότε, Ἑλληνικῆς Ὀρνιθολογικῆς Ἐταιρίας, στὴ δεκαετία τοῦ 70 καὶ τοῦ 80. Ἀποτέλεσμα αὐτῶν εἶναι ὅτι σήμερα ἡ Ἁλυκὴ εἶναι ὑγρότοπος μὲ δυσανάλογα μεγάλη, σὲ σχέση μὲ τὸ μέγεθός του, ἀξία καὶ συγκεντρώνει μεγάλους ἀριθμοὺς ἀπὸ μεταναστευτικὰ πουλιὰ Περισσότερα ἀπὸ 235 εἴδη ἔχουν παρατηρηθεῖ ἐδῶ. Ἡ παρατήρηση πουλιῶν εἶναι ἰδιαίτερα δημοφιλὴς στὴν Ἁλυκή, κυρίως τὸ χειμῶνα, ὅταν ἑκατοντάδες ὑδρόβια πουλιὰ παρατηροῦνται εὔκολα ἀπὸ τὸ γειτονικὸ δρόμο. Σὲ περιπτώσεις ἐμφάνισης κύκνων ἔχουν μετρηθεῖ περισσότεροι ἀπὸ 40 000 ἐπισκέπτες σὲ διάστημα δυὸ μηνῶν.
Τὸ σημαντικότερο στοιχεῖο τῆς Ἁλυκῆς, εἶναι ὅτι ἔχει ἑδραιωθεῖ στὴ συνείδηση τοῦ κόσμου ὡς χῶρος προστασίας τῆς φύσης καὶ παρατήρησης πουλιῶν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι παρὰ τὰ μικροπροβλήματα (σκουπίδια ἀπὸ τὴ θάλασσα, ἐνόχληση τῶν πουλιῶν ἀπὸ ἐπισκέπτες καὶ κυρίως τὰ τροχοφόρα ποὺ κινοῦνται στὴν παραλία της) ἡ Ἁλυκὴ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἀποτελεσματικὰ προστατευόμενα μέρη στὴν Ἑλλάδα. Αὐτὸ φυσικὰ δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ἀφεθεῖ στὴν τύχη της. Ὁ ὁλοένα αὐξανόμενος ἀριθμὸς ἐπισκεπτῶν καὶ ἡ ἀνάπτυξη τῆς παραλιακῆς ζώνης, ἐπιβάλουν τὴ λήψη ἀποτελεσματικότερων μέτρων προστασίας στὸ μέλλον.»
Ὀνειρεμένη
ἐνδοχώραΠίσω ἀπ᾿ τῆς πόλης καὶ τοῦ γιαλοῦ τὸ σκηνικό, ἕνας καταπράσινος τόπος μὲ φαράγγια καὶ ὑψομετρικὲς ἀντιθέσεις, μὲ πυκνὰ δάση καὶ περιοχὲς Natura, μὲ ἄγρια ζωὴ καὶ γραφικοὺς οἰκισμούς, χαρίζει στὸν ἐπισκέπτη τοῦ Αἰγίου τὴν αἴσθηση τῆς πληρότητας καὶ τῆς ὁλοκλήρωσης. Σὲ ἀπόσταση ἑπτὰ περίπου χιλιομέτρων ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα ἀρχίζει ἡ περιοχὴ εἰδικῆς προστασίας Μπάρμπα καὶ Κλωκοῦ ποὺ διασχίζεται ἀπ᾿ τὸ φαράγγι τοῦ Σελινούντα. Ἡ συνεχὴς παρουσία σπάνιων πουλιῶν καὶ ἡ ποικιλία καὶ ἰδιαιτερότητα τῆς χλωρίδας καθιστοῦν αὐτὸν τὸν οἰκότοπο μοναδικὴ ἐμπειρία.
Στὴν περιοχὴ τῆς σκήτης τοῦ Ὁσίου Λεοντίου καὶ τῆς Μονῆς Ταξιαρχῶν ἐμφανίζεται -ἡ τελευταία ἴσως- ἀποικία τοῦ Γύπα στὸ Μοριᾶ. Χρυσαετοί, φιδαετοί, κραυγαετοί, βραχοκιρκινέζια... κάνουν τὴν ἐμφάνισή τους ἀνάμεσα στὰ 139 εἴδη ποὺ ἔχουν παρατηρηθεῖ. Δάση Κεφαλληνιακῆς Ἐλάτης, Χαλεπίου Πεύκης καὶ ἀείφυλλα πλατύφυλλα μὲ ποικιλία εἰδῶν, συμπληρώνουν ἕνα φυσικὸ διάκοσμο ἄπειρου κάλλους.
Στὴν Ἄνω Πτέρη, ἔχει τὴν ἕδρα του ἀπὸ τὸ 1904 ὁ ὁμώνυμος «Φιλοδασικὸς Σύλλογος Πτέρης», προστάτης τοῦ τόπου καὶ ἰδιαίτερα δραστήριος στὶς δράσεις καὶ πρωτοβουλίες εὐαισθητοποίησης. Στὴν δημιουργικὴ πορεία τοῦ Συλλόγου πρωτοστατοῦν ὁ Μαθηματικὸς Βασίλειος Κωστάρας καὶ ὁ Οἰκονομολόγος Νεοκλῆς Κανελλόπουλος.
Στὸ χωριὸ θὰ βρεῖτε δροσιὰ κάτω ἀπὸ θεόρατα πλατάνια, ταβερνάκια, καφενεδάκια καὶ καλοὺς φίλους ποὺ θὰ σᾶς κατατοπίσουν γιὰ τὶς ὀρειβατικὲς ἢ πεζοποριακὲς διαδρομές. Ἡ διαδρομὴ ἀπὸ τὸ Αἴγιο προσφέρει ἐκπληκτικὴ θέα.
Στὴ Μονὴ Ταξιαρχῶν θὰ συναντήσετε ἀγαθοὺς καὶ γλυκομίλητους μοναχοὺς ποὺ θὰ σᾶς ξεναγήσουν στὴν πολύπαθη καὶ πλούσια ἱστορία του καὶ θὰ σᾶς κεράσουν γλυκὸ ροδοζάχαρη. Ἡ Μονὴ ὀφείλει τὴν ὕπαρξή της στὸν Ὅσιο Λεόντιο ποὺ καταγόταν ἀπὸ τὴ γενιὰ τῶν Παλαιολόγων. Ἡ πρώτη Μονὴ χτίστηκε τὸ 1450 στὸ Παλιομονάστηρο, λίγο πιὸ πάνω ἀπ᾿ τὴ μεταγενέστερη, ποὺ δέχτηκε πολλαπλὲς καταστροφὲς ἀπὸ Ἀλβανοὺς καὶ Τούρκους. Ἡ νεότερη Μονὴ εἶναι τοῦ 1775 καὶ συνεισέφερε στὴν Ἐθνεγερσία μὲ ὅλα της τὰ μέσα. Στὰ μετεπαναστατικὰ χρόνια ὑπῆρξε σπουδαῖο πνευματικὸ κέντρο καὶ λειτούργησε καὶ ὡς Γυμνάσιο καὶ Οἰκοτροφεῖο γιὰ τὰ φτωχὰ παιδιά. Στοὺς θησαυρούς της ἀνήκουν σήμερα ἡ «Κάρα τοῦ Ὁσίου Λεοντίου», τὰ «Ἄχραντα Πάθη», Εὐαγγέλια, Σταυροὶ καὶ χρυσοκέντητα ἄμφια κ.λ.π. Εἰδικὸς χῶρος ἀναπαριστᾷ τὸ Κρυφὸ Σχολειὸ καὶ στοὺς τοίχους διακρίνονται οἱ πολεμίστρες. Στὸ Παλιομονάστηρο ἡ θέα καὶ ἡ γαλήνη θὰ σᾶς πλημμυρίσουν.
Ὄμορφες διαδρομὲς στὴν ἐνδοχώρα τοῦ Δήμου ὑπάρχουν ἀρκετές. Μία ἀπ᾿ αὐτὲς ὁδηγεῖ στὴν Μονὴ Πεπελενίτσας, μιὰ ἄλλη πρὸς τὰ χωριὰ Δάφνες καὶ Παρασκευή.
Αὐτὸ ποὺ περισσότερο ἀξίζει, εἶναι ἡ ἐπιμελὴς ἀνακάλυψη τοῦ ἄγνωστου Αἰγίου, ποὺ ἡ ἰδιόμορφη μέριμνα τῆς ζωῆς κράτησε μακριὰ ἀπὸ τὸν μαζικὸ τουρισμό.
Ἡ φύση τοῦ Αἰγίου εἶναι ταυτόχρονα σκληρὴ καὶ γενναιόδωρη μὲ τοὺς ἀνθρώπους της. Πολλὰ μπορεῖ νὰ ἄλλαζαν στὴν ἐπιφάνεια τῆς ζωῆς ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ὡς σήμερα... Δὲν ἄλλαξε, ὅμως, ἡ οὐσία τῶν φυσικῶν φαινομένων της... Ἡ ἴδια ἡ φύση ἐκπαιδεύει τοὺς κατοίκους τῆς χώρας στὴν πιθανότητα τῆς ὀργῆς της. Ἡ συνύπαρξη μὲ τὸν Ἐγκέλαδο ἀναπτύσσει ἐδῶ μιὰ ἰδιαίτερη «πάστα» ἀνθρώπων, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ «σκούφια» τους καὶ τὴν καταγωγή τους... Ὁ Αἰγιάλειος ἄνθρωπος, δείχνει λιγότερο ὑλιστὴς καὶ περισσότερο σκεπτικιστὴς ἀπὸ τὰ συνήθη... Σὲ βαθμὸ κάποτε-κάποτε παρεξηγήσιμο. Ὡστόσο, ἡ ἐσωστρέφειά του, περισσότερο εἶναι καλλιτεχνικῆς ὑφῆς καὶ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἀφοσίωσή του στὶς δημιουργίες καὶ τὶς ἀσχολίες τοῦ παρὰ μὲ τὸ ἔλλειμμα φιλοξενίας. Ἡ ἰδιομορφία του, ἀφήνει στὸν περαστικὸ μία αἴσθηση ἀνάγκης νὰ ἐπανέλθει γιὰ νὰ ἐμβαθύνει... Ὁ δραστήριος χαρακτῆρας τοῦ ἐκδηλώνεται κυρίως στὴν ἔντονη πολιτιστικὴ καὶ πνευματική του ζωὴ καὶ πολὺ λιγότερο στὴν ἐπίδειξη καὶ τὴν προβολή. Τὸ ὅτι νιώθει περισσότερο Κορινθιακὸς καὶ λιγότερο Πελοποννήσιος τὸ ἑρμηνεύει, προφανῶς, ἡ βόρεια θέση του καὶ ἡ γειτνίαση μὲ τὶς δυνάμεις τοῦ κόλπου. Ἄλλωστε, αὐτὲς οἱ ἀντιφάσεις τοῦ Μοριᾶ, συνθέτουν καὶ τὸ μεγαλεῖο του.
Στὸ μικρό, γιὰ τὸ ἀνεξιχνίαστο Αἴγιο, ἀφιέρωμα, μιὰ γεύση τοῦ ἀφροῦ καὶ τῆς διερχόμενης ἐλαφρότητας ἀποτυπώνω... Κάτι μοῦ φωνάζει γιὰ ἀνοιχτοὺς λογαριασμοὺς ποὺ μύρια προαγγέλουν... Τέλος Αὐγούστου ὡς τὸ πέρας τοῦ Σεπτέμβρη εἶναι καλὴ ἐποχὴ γιὰ μία ἐκδρομή... Ἂν ἀρχίσω ἀπ᾿ τὰ μουσεῖα καὶ τὰ μνημεῖα, πιθανότατα θὰ χάσω στιγμὲς τῆς ἄγριας φύσης... Ἂν ἐξερευνήσω τὴν ἐνδοχώρα καὶ τὰ τοπία, πότε θὰ προλάβω νὰ μελετήσω τὰ ἐκθέματα καὶ τὰ ἀρχεῖα..; Ἕνα ὡραῖο δίλημμα γιὰ ἕναν γοητευτικὸ Δῆμο!
Στὸ Δῆμο Αἰγίου θὰ βρεῖτε ἕνα ἀξιόλογο ὁδηγὸ γιὰ τὰ ἀξιοθέατα. Ἀρ. τηλ. Δήμου Αἰγίου: 26910-22200, 26910-25555. ΚΕΠ: 26910-28393. Γιὰ τὶς περιοχὲς NATURA ἐπικοινωνῆστε μὲ τὸν Φιλοδασικὸ Σύλλογο Πτέρης.