Περιεχόμενα
Ο σκληρόκαρδος Γίγαντας
Ο πιο πιστός μας φίλος
Η Διεθνής Οικολογία το 1989
Σώστε τις Αλεπούδες! (για να φάνε τους αρουραίους)
Πώς τα φυτοφάρμακα σκοτώνουν τα πουλιά
Τα «Άγρια Θηρία» δεν υπάρχουν πια...
Η διπλή ζωή... της φώκιας
Τα «δάση των νεφών» σε άμεσο κίνδυνο.
Η Θυσία της Πολωνικής Φύσης
Απειλείται η ζωή 60 ειδών
Οι αρκούδες χαίρονται την ελευθερία
...
Τα χρόνια κύλησαν. Κι ο Γίγαντας γέρασε κι αδυνάτισε. Δεν μπορούσε να παίξει πια κι έτσι κάθονταν σε μία πελώρια πολυθρόνα και παρακολουθούσε τα παιγνίδια των παιδιών και θαύμαζε τον κήπο. «Έχω πολλά όμορφα λουλούδια, έλεγε. Μα τα παιδιά είναι τα ωραιότερα απ’ όλα».
Ένα χειμωνιάτικο πρωινό κοίταξε έξω απ’ το παράθυρο, καθώς ντυνόταν. Δε μισούσε τώρα το χειμώνα, γιατί ήξερε πως η άνοιξη κοιμόταν μόνο και τα λουλούδια ξεκουράζονταν.
Ξάφνου έτριψε τα μάτια του από απορία και κοίταζε... και κοίταζε... Ήταν βέβαια κάτι το θαυμάσιο. Στην πιο απόμερη γωνιά του κήπου ένα δέντρο ήταν σκεπασμένο μ’ ολόλευκα λουλούδια. Τα κλαδιά του ήταν χρυσαφένια κι ασημένια φρούτα κρέμονταν, ενώ πλάι του στεκόταν το μικρό αγόρι που ‘χε τόσο αγαπήσει.
Όρμησε τρέχοντας στις σκάλες ο Γίγαντας, γιομάτος χαρά, και τρέχοντας βγήκε στον κήπο. Έτρεξε πάνω στο γρασίδι κι ήρθε κοντά στο παιδί. Κι όταν το έφτασε, το πρόσωπό του κοκκίνισε απ’ την οργή κι είπε: «Ποιος τόλμησε να σε πληγώσει;» φώναξε ο Γίγαντας: «πες μου κι εγώ θα πάρω το μεγάλο μου σπαθί να τόνε κάνω κομμάτια!».
«Κανένας!» αποκρίθηκε το παιδί. «Όμως αυτές είναι οι πληγές της αγάπης!».
«Ποιος είσαι;» είπε ο Γίγαντας, κι ένας παράξενος φόβος τον κυρίεψε και γονάτισε μπρος στο παιδί.
Και το παιδί του χαμογέλασε και του είπε: «Μ’ άφησες κάποτε να παίξω στον κήπο σου, απόψε εσύ θα ‘ρθεις μαζί μου στο δικό μου κήπο, τον Παράδεισο».
Κι όταν τα παιδιά ήρθαν τρέχοντας το απόγεμα, βρήκαν το Γίγαντα νεκρό κάτω απ’ το δέντρο, σκεπασμένο ολάκερο με κάτασπρα λουλούδια.
Απόσπασμα από το: «Ο σκληρόκαρδος Γίγαντας»
του Όσκαρ Ουάϊλντ (1854-1900),
Ιρλανδού ποιητή, πεζογράφου και θεατρικού συγγραφέα.
Είναι μια στενή φιλία που άρχισε χιλιάδες χρόνια πριν, σε χρόνια προϊστορικά. Γάβγιζε ο ένας, κραύγαζε ο άλλος και, σίγουρα, κι οι δυο γρύλιζαν το ίδιο. Παρ' όλα αυτά, άνθρωπος και σκύλος έγιναν φίλοι καλοί αρχικά και αχώριστοι αργότερα. Σήμερα η φιλία τους παραμένει το ίδιο στενή, αν και οι δυο έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Ιδιαίτερα ο σκύλος, τον οποίο αρκετοί ζωολόγοι δε θεωρούν «γνήσιο» ζώο, αλλά «προϊόν» ανθρώπινης παρέμβασης στη φύση.
Όσο περίεργο και αν ακούγεται αυτό, η αλήθεια είναι ότι, πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια, δεν υπήρχαν τόσο διαφορετικές ράτσες σκύλων. Όλες σχεδόν προήλθαν από διάφορες διασταυρώσεις προγόνων των σκυλιών, «καθοδηγούμενες» από τους ανθρώπους. Οι σκύλοι, στα βάθη της ιστορίας τους, δε διέφεραν πολύ μεταξύ τους ή, σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες, δεν ήταν καν σκύλοι.
Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι οι σκύλοι είναι κατευθείαν απόγονοι των λύκων. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι απόγονοι των τσακαλιών. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, η ιστορία της αρχής της φιλίας είναι η ίδια: κάποιοι πεινασμένοι λύκοι ή κάποια τσακάλια πλησίαζαν τους προϊστορικούς ανθρώπους, πήραν τροφή από τα χέρια τους, έφυγαν, ξαναήρθαν, μέχρι που δημιουργήθηκε σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Εξημερώθηκαν, έμειναν με τον άνθρωπο και, από τότε, τον συντρόφεψαν πιστά στις μετακινήσεις και στις περιπέτειες του, τότε, και μέσα στις κατοικίες του αργότερα. Ως κατοικίδιο, ο σκύλος άλλαξε συνήθειες και στη συνέχεια διασταυρώθηκε για να δημιουργήσει διάφορες ράτσες, που σήμερα φτάνουν τις 400 και πλέον.
Τώρα το πιο δύσκολο βήμα: Από τα λόγια στα έργα
Νέα Υόρκη (Άσσος Press)
Το 1989 ήταν χρονιά διεθνών συναντήσεων με θέμα το περιβάλλον, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως νίκη των οργανώσεων που αγωνίζονται για τη σωτηρία του πλανήτη μας. Το επόμενο, δύσκολο βήμα είναι πώς θα περάσουμε από τα λόγια στα έργα.
Οι περιβαλλοντολόγοι επί δεκαετίες προσπαθούσαν να φέρουν το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος στο προσκήνιο. Έχοντας πετύχει το στόχο τους, έχουν αναλάβει τώρα ένα διεθνή αγώνα για την εξασφάλιση των απαραίτητων χρημάτων, τεχνολογικών μέσων και υποστήριξης. Οι προσπάθειες αυτές φαίνεται να φέρνουν αντιμέτωπες τις βιομηχανικές χώρες του Βορρά με τις αναπτυσσόμενες χώρες του Νότου.
Τα προηγούμενα κράτη πιέζουν τις φτωχές χώρες να υιοθετήσουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και καθώς τα κράτή του Τρίτου Κόσμου εξαρτώνται από την ξένη οικονομική βοήθεια οι πιέσεις που δέχονται για να προσαρμοστούν στις περιβαλλοντικές επιταγές είναι αυξημένες.
Τα κράτη αυτά υποστηρίζουν ότι οι βιομηχανικές χώρες εξασφάλίσαν την ευημερία τους καταστρέφοντας το περιβάλλον και τώρα εμποδίζουν την ανάπτυξη του νότου προβάλλοντας οικολογικά αιτήματα.
Από την άλλη πλευρά, οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές είναι απαραίτητες για να σταματήσει η καταστροφή του πλανήτη, παράλληλη με την προώθηση της ανάπτυξης.
Η Βραζιλία έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα ανάπτυξης στην απέραντη ζούγκλα του Αμαζονίου, το οποίο φαίνεται να ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, οι κάτοικοι του Αμαζονίου μπορούν να εκμεταλλεύονται τα καουτσουκόδεντρα κι άλλα προϊόντα σε ειδικά προστατευόμενες ζώνες, χωρίς να βλάπτουν τη φύση.
Πολλές άλλες οικολογικές εξελίξεις θετικού χαρακτήρα σημειώθηκαν το 1989:
Σώστε τις Αλεπούδες! (για να φάνε τους αρουραίους)
Αυγή, 2.4.1989
«Ένα μεγάλης τοξικότητας τρωκτικοκτόνο είναι η αιτία του μαζικού θανάτου των γλάρων στη λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων τον περασμένο Γενάρη. Πάνω από 1. 500 γλάροι, οι μισοί περίπου της λίμνης, βρήκαν το θάνατο. τα πουλιά είχαν καταναλώσει το τρωκτικοκτόνο χλωροφασινόν εμποτισμένο, σε σταρόσπορους. Σε αναλύσεις του Εργαστηρίου Βιομηχανικής Χημείας και Χημείας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων βρέθηκαν 2. 15-2. 95 mg/kgr του τρωκτικοκτόνου στον ιστό των πουλιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι διάφοροι «ειδικοί» κτηνίατροι καθώς και το κτηνιατρικό ινστιτούτο στην Αγία Παρασκευή είχαν σπεύσει να διατυπώσουν διάφορες θεωρίες για τα πιθανά αίτια του θανάτου των γλάρων-ανάμεσα στ’ άλλα είχαν πει ότι οι γλάροι πέθαναν από αλλαντίαση και... πείνα. Επίσης, τα αποτελέσματα των «tests» για την ύπαρξη φυτοφαρμάκων κατ' αυτούς βρέθηκαν αρνητικά (!?)».
Αυτά αναφέρουν σε ανακοίνωσή τους η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ο Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας και το «Δίκτυο δράσης για τα φυτοφάρμακα» η οποία έχει ως εξής:
«Το τρωκτικοκτόνο χλωροφασινόν κυκλοφορεί στην Ελλάδα, παρ' όλο που είναι 100 φορές πιο δραστικό απ' το παραθείο. Το χλωροφασινόν κατατάσσεται στις χλωριωμένες ενώσεις, με μεγάλη υπολειμματική δράση.
Παρόμοια περιστατικά μαζικού θανάτου πουλιών από τρωκτικοκτόνα έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή της Κάτω Κωπαΐδας και της Παραλίμνης, στην Ποτίδαια Χαλκιδικής και στον Αξιό. Στην Κωπαΐδα θανατώθηκαν πάνω από 2. 000 πουλιά (φάσσες, κουρούνες, καρακάξες και γλάροι).
Σ ' όλη την Ελλάδα χρησιμοποιούνται μια σειρά από τοξικές ουσίες σαν δόλωμα για την εξόντωση ειδών που θεωρούνται επικίνδυνα: μονοκροτοφώς, παραθείο, σιτόστρυχνος, αιμολυτικές ενώσεις της ομάδας της κουμαρίνης κλπ.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των αρουραίων με σοβαρές συνέπειες στη γεωργική παραγωγή. Το υπουργείο Γεωργίας προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με τη χρήση αρουραιοκτόνων δολωμάτων (δολώματα που έχουν εμποτιστεί με δηλητήριο). Η μέθοδος αυτή με το μέγεθος που έχει φθάσει πλέον ο πληθυσμός των αρουραίων και αμφίβολης αποτελεσματικότητας είναι και δημιουργεί μια σειρά από οικολογικά προβλήματα.
Συγκεκριμένα θανατώνεται ένας σημαντικός αριθμός φυτοφάγων ζώων και πτηνών που καταναλίσκουν τα δολώματα τα οποία προορίζονται για τους αρουραίους και σαρκοβόρων που τρέφονται με τους δηλητηριασμένους αρουραίους και άλλα δηλητηριασμένα φυτοφάγα.
Τα οικολογικά αυτά προβλήματα, εκτός των άλλων, μειώνουν και τους φυσικούς εχθρούς των αρουραίων δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο, αφού η μείωση των φυσικών τους εχθρών διευκολύνει την αύξηση του πληθυσμού των αρουραίων.
Παράλληλα η πολιτεία μοιάζει σα να έχει κηρύξει υπό διωγμό τα άγρια ζώα που θα μπορούσαν να ελέγξουν τον πληθυσμό των αρουραίων, των οποίων ο πληθυσμός αυξήθηκε ακόμα περισσότερο και λόγω της για δυο συνεχόμενες χρονιές ξηρασίας και του ήπιου χειμώνα.
Συγκεκριμένα:
Από μελέτες που έγιναν στη χώρα μας ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς των αρουραίων είναι η αλεπού. Συγκεκριμένα η διατροφή της βασίζεται μέχρι και κατά 75% στα μικρά τρωκτικά.
Εχθρός των αρουραίων είναι επίσης τ' αρπακτικά πτηνά και πιθανότατα κι άλλα σαρκοφάγα ζώα όπως το τσακάλι. Τα πρώτα στοιχεία μιας έρευνας του πανεπιστημίου Αθηνών δείχνουν ότι κύρια αν όχι η μόνη αιτία της κατακόρυφης μείωσής του είναι τα δολώματα.
Οι ως άνω εχθροί των αρουραίων όχι μόνο δεν προστατεύονται αλλά η αλεπού είναι επικηρυγμένη με 1. 000 δρχ. το «κομμάτι» σύμφωνα με την απόφαση 80250/3452/22. 7. 88 (ΦΕΚ 559/Β/4. 8. 88) και με αποτέλεσμα να σκοτώνονται γύρω στις 50. 000 το χρόνο και να εκτοπίζεται το είδος από εκτεταμένες περιοχές της χώρας. Εξ' άλλου το τσακάλι κινδυνεύει να εξαφανιστεί τελείως από την Ελλάδα χωρίς να είναι επικηρυγμένο. Παράλληλα συνεχίζεται το κυνήγι και το βαλσάμωμα των αρπακτικών πτηνών παρά το ότι είναι αυστηρά απαγορευμένο.
ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ότι με τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής που έχει υπογραφεί το 1979 και η χώρα μας την έθεσε ισχύ το 1983 η αλεπού είναι ένα από τα αυστηρά προστατευόμενα είδη.
Μετά από τα παραπάνω κι επειδή πιστεύουμε ότι είναι πλέον επιβεβλημένο να πάψουμε να βλέπουμε το πρόβλημα των αρουραίων αποκομμένο από τις αιτίες που το προκαλούν θα πρέπει:
Να σταματήσει η επικήρυξη της αλεπούς. Να σταματήσει το κυνήγι της(όπως και του τσακαλιού) τουλάχιστον στις περιοχές που κηρύσσονται αρουραιόπληκτες. Να γίνουν συστάσεις στους κυνηγετικούς συλλόγους να παρέμβουν στα μέλη τους για να σταματήσει το κυνήγι και το βαλσάμωμα των αρπακτικών πτηνών».
Πώς τα φυτοφάρμακα σκοτώνουν τα πουλιά
Πριν από λίγο καιρό από τις εφημερίδες πληροφορηθήκαμε για τους μαζικούς θανάτους των Γλάρων (Larus cachinans και Larus ridibundus) στη Λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων. Πόρισμα της τοξικολογικής ανάλυσης του Κτηνιατρικού Ινστιτούτου υποστηρίζει ότι «δεν έφταιγαν τα φυτοφάρμακα»!
Αφού οι Γλάροι δε πέθαναν από βουτουλισμό, είναι αδύνατο να έχουν πεθάνει από πείνα, και αυτό για τα πουλιά αυτά είναι «πλαστικά» και μπορούν εύκολα να επιζήσουν στις πιο δύσκολες καιρικές και τροφικές συνθήκες. Βλέποντας τη διαμάχη που υπάρχει μεταξύ του Κτηνιατρικού Ινστιτούτου και των ορνιθολόγων, έρχεται στη μνήμη μου μια άλλη οικολογική καταστροφή που είχε συγκλονίσει την Ευρώπη τον Αύγουστο του 1986. Στο Εθνικό Πάρκο της Ισπανίας Coto Donana πέθαναν πάνω από 20.000 πουλιά. Φυσικά, όπως αποδείχθηκε, έφταιγαν τα φυτοφάρμακα. Οι αιτίες που συντέλεσαν ώστε να γίνει αυτή η καταστροφή είναι:
Την εποχή αυτή επικρατούσε μεγάλη ξηρασία και ένα μεγάλο μέρος των υγροβιότοπων του πάρκου είχε ξηραθεί.
Τα πουλιά αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε μεγάλους αριθμούς στους ορυζώνες πού υπάρχουν γύρω από το πάρκο. Αυτές είναι οι περιοχές που έχουν πάντα λίγο νερό λόγω των ρυζοκαλλιεργειών.
Στους ορυζώνες χρησιμοποιούν κανονικά βλαστησιοκτόνα, εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα (καθώς και το μεθύλ-παραθείον) αν και είναι απαγορευμένο από το Ισπανικό κράτος για να απαλλαγούν από τα καβούρια.
σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η μεγάλη καθυστερήσει με την οποία επενέβη η τοπική κυβέρνηση της Ανδαλουσία, καθώς επίσης η έλλειψη ελέγχου για την χρήση φυτοφαρμάκων στην περιοχή.
Οι αναλύσεις που έγιναν απέδειξαν ότι στη γύρω περιοχή του Coto Donana υπήρχαν 19 διαφορετικά είδη φυτοφαρμάκων σε μια περιοχή που είναι από τις πιο προστατευμένες της Ισπανίας. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε τι γίνεται στην Ελλάδα τη στιγμή που δεν υπάρχει κανείς έλεγχος για τα φυτοφάρμακα.
Τα φυτοφάρμακα είναι φυσικές ή χημικές ουσίες που τις χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για την καταπολέμηση των βλαβερών οργανισμών στην γεωργία. Τα συνθετικά εντομοκτόνα όπως το DDT, έχουν απαγορευθεί στην Αμερική και στην Ευρώπη από την περίοδο του 1970, τα χρησιμοποιούν όμως ακόμη σε χώρες του τρίτου κόσμου, και τα κατάλοιπά τους κυκλοφορούν ακόμα και σήμερα σ’ όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στις αρχές του '70 βρέθηκαν στους ιστούς των πιγκουίνων και στις φώκιες κατάλοιπα DDT. Χημικές ουσίες σαν το DDT διαδίδονται με τον αέρα και το νερό και ύστερα περνούν στους ζωντανούς οργανισμούς στα διάφορα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας. Έχει παρατηρηθεί ότι η συγκέντρωση αυτών των δηλητηρίων αυξάνεται όσο ανεβαίνουμε στην τροφική αλυσίδα.
Γι’ αυτό τα ζώα που βρίσκονται πιο ψηλά στην τροφική σκάλα όπως (τα αρπακτικά, τα ψαροφάγα πουλιά, και τα σαρκοφάγα θηλαστικά) πέφτουν θύματα αυτής της μόλυνσης. ΒΚΝ
Στις αρχές του '50 στις ΗΠΑ άρχισαν να μειώνονται τα στρουθιόμορφα στις περιοχές που γινόταν μεγάλη χρήση από DDT.
Χιλιάδες μικρά πουλιά πέθαναν ομαδικά. Τα δραματικά αυτά επεισόδια μας τα περιγράφει στο βιβλίο της «Σιωπηλή άνοιξη» (1962) η Racher Carson, Αμερικανίδα βιολόγος - Συγγραφέας.
Μεταξύ του '50 και '60 οι Ορνιθολόγοι άρχισαν να προβληματίζονται για τη μείωση της αναπαραγωγής ορισμένων αρπακτικών, όπως πετρίτη, χρυσαετού.
Αιτία αυτού του φαινομένου ήταν η συγκέντρωση των φυτοφαρμάκων στους οργανισμούς των ζώων που βρίσκονται στη κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Τα φυτοφάρμακα, και το DDT ειδικά, σύμφωνα με τον Άγγλο Ορνιθολόγο Radcliffe, κατέστρεφαν την αναπαραγωγή των αρπακτικών γιατί τ' αυγά που γεννούσαν είχαν κέλυφος πολύ λεπτό και εύθραυστο, για να μπορέσουν ν' αντέξουν το βάρος τους κατά τη διάρκεια του κλωσήματος.
Αυτό το φαινόμενο αύξησε πολύ τον κίνδυνο εξαφάνισης μερικών ειδών, π. χ. το 1973 ο πληθυσμός του χρυσαετού, στη Νορβηγία, μειώθηκε στα 300 άτομα, του ψαραετού, στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 10-15%.
Θύματα των φυτοφάγων δεν ήταν μόνο τα αρπακτικά αλλά και οι κορμοράνοι, πελεκάνοι, ερωδιοί, γλάροι, πάπιες, που είχαν μικρή επιτυχία αναπαραγωγής.
Το 1969 στις αποικίες των Καφεπελεκάνων στο Anacapa Island στην Καλιφόρνια, δεν είδε το φως του ήλιου κανένας νεοσσός.
Και άλλα ζώα εκτός απ’ τα πουλιά έπαθαν ζημιές μετά τη χρήση των φυτοφαρμάκων, όπως ψάρια, αμφίβια, ερπετά, θηλαστικά.
Ακόμη και σήμερα ο κίνδυνος των φυτοφαρμάκων μαζί με την καταστροφή των οικοσυστημάτων απειλεί πουλιά, θηλαστικά, ψάρια αμφίβια, ερπετά, φυτά και την υγεία και ζωή του ανθρώπου.
Ευτυχώς σήμερα ανοίγονται καινούριοι δρόμοι για την καταπολεμήσει των παράσιτων με τον βιολογικό αγώνα. Μ’αυτόν τον τρόπο ας ελπίσουμε ότι ο άνθρωπος θα λύσει το μεγάλο πρόβλημα πριν η άνοιξη παραμείνει για πάντα ΣΙΩΠΗΛΗ.
Τα «Άγρια Θηρία» δεν υπάρχουν πια...
Πολλές οργανώσεις για την προστασία της άγριας φύσης έχουν συνειδητοποιήσει ότι η πολιτική που εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα για την προστασία των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση έχουν αποτύχει και ότι πρέπει να βρεθεί νέος και πιο ριζοσπαστικός τρόπος προσέγγισης του προβλήματος, αλλιώς ορισμένα είδη να επιβιώσουν περισσότερο από μερικές δεκαετίες στο φυσικό τους περιβάλλον.
Οι ρινόκεροι και οι τίγρεις έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Οι ελέφαντες, τα αιλουροειδή, οι γορίλες οι ουραγκοτάγκοι, τα πάντα, οι ασιατικές αρκούδες και πολλά άλλα ζώα απειλούνται όλο και περισσότερο από την αύξηση του πληθυσμού και κατά συνέπεια από την απώλεια του φυσικού τους περιβάλλοντος τη χειρότερη επιδημία λαθροθηρίας στη σύγχρονη ιστορία και την έλλειψη χρημάτων για αποτελεσματική προστασία. Μεγάλος αριθμός ζώων, στην Αφρική και την Ασία, σφαγιάζονται για να ικανοποιηθεί η αυξανόμενη ζήτηση σε κέρατα ρινόκερου, οστά τίγρης, χολή αρκούδας και άλλα εξωτικά προϊόντα από ζώα τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως στην ιατρική και την κουζίνα της Άπω Ανατολής.
Μόνο 6.000 τίγρεις έχουν απομείνει σε ολόκληρη την Ασία από τις 100000 που υπήρχαν στις αρχές του αιώνα. Πριν από 20 χρόνια υπήρχαν 100000 ρινόκεροι στην Αφρική και την Ασία. Σήμερα ο αριθμός τους έχει μειωθεί σε 10000 εξαιτίας της κυνηγητικής φρενίτιδας που έχει προκληθεί από την αύξηση της τιμής των κεράτων τους η οποία έχει φτάσει τα 28000 δολάρια το μισό κιλό και θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο καθώς μειώνεται συνεχώς ο αριθμός των ρινόκερων. «Αν συνεχιστεί αυτός ο ρυθμός, δεν θα υπάρχουν πια ρινόκεροι σε άγρια κατάσταση μέσα σε δυόμισι χρόνια και καθόλου τίγρεις σε πέντε χρόνια», λέει η Τερέζα Τέλεκι της Αμερικανικής Ανθρωπιστικής Εταιρίας. «Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη διπλωματική, πολιτική και οικονομική τους ισχύ για να περιορίσουν το ρυθμό εξαφάνισης των άγριων ζώων, αλλά απέτυχαν».
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικών, Μπρους Μπάμπιτ, επέπληξε επισήμως την Κίνα και την Ταϊβάν και είπε ότι οι ΗΠΑ. σκέπτονταν να επιβάλουν εμπορικές κυρώσεις εκτός και αν οι δύο χώρες αποφάσιζαν να σταματήσουν τις πωλήσεις προϊόντων που παρασκευάζονται από όργανα τίγρεων και ρινόκερων. Οι εμπορικές κυρώσεις πρέπει να εγκριθούν από τον πρόεδρο Κλίντον. Σύμβουλοι του προέδρου λένε ότι σκέφτεται να αναλάβει την απόφασή του μέχρι το Μάρτιο και τότε να επιβάλει εμπάργκο στις πωλήσεις προϊόντων που παρασκευάζονται από άγρια ζώα, αν η Κίνα και η Ταϊβάν δεν συμμορφωθούν με τις υποδείξεις. Αλλά ακόμα και αν οι κυρώσεις εγκριθούν είναι απίθανο να έχουν πρακτικά αποτελέσματα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Όπως ακριβώς συμβαίνουν και με τους νόμους για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, μια απαγόρευση στις πωλήσεις προϊόντων από άγρια ζώα είναι δύσκολο να επιβληθεί. Οι ασιατικοί πολιτισμοί χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν τέτοιου είδους προϊόντα στην κουζίνα και την ιατρική τους και τα κυβερνητικά διατάγματα δεν αλλάζουν τόσο γρήγορα πανάρχαιες παραδόσεις. Στις οργανώσεις για την προστασία άγριων ζώων οι απόψεις διίστανται. Υπάρχουν εκείνοι που τάσσονται υπέρ της ελεγχόμενης χρήσης προϊόντων από αγρία ζώα, κάτι που προϋποθέτει εκτροφή και συντήρηση άγριων ζώων σε ειδικούς χώρους εκτός του φυσικού τους περιβάλλοντος, με στόχο το οικονομικό κέρδος από τις πωλήσεις. Οι οπαδοί αυτής της άποψης λένε ότι ίσως να είναι η τελευταία και η καλύτερη ευκαιρία για ορισμένα είδη που τείνουν να εξαφανιστούν. Λένε ότι τα κέρδη από τις πωλήσεις του κρέατος, των οστών και των κεράτων τους θα μπορούσαν να επενδυθούν για την καλύτερη προστασία των άγριων ειδών και του περιβάλλοντός τους. Υπάρχουν όμως και άλλοι που αποστρέφονται τελείως την ιδέα του να σκοτώνονται απειλούμενα με εξαφάνιση ζώα, απλώς και μόνο για το κέρδος. Τα 120 κράτη-μέλη του Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Εμπόριο Ζώων που Κινδυνεύουν με Εξαφάνιση (C.I.T.E.S.) καθώς και πολλές οργανώσεις προστασίας αγρίων ζώων, στη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη, προγραμματίζουν να επιβάλουν μια στρατηγική η οποία, όπως φαίνεται, θα προκαλέσει πολλές διενέξεις. Η πρώτη μάχη θα δοθεί τον επόμενο χρόνο, όταν θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος του C.I.T.E.S. στις ΗΠΑ. Στην κορυφή της ατζέντας θα είναι πιθανότατα οι εκκλήσεις για συνέχιση του διεθνούς εμπορίου ελεφαντοστού, το πιο αμφιλεγόμενο σημείο στο πρόγραμμα της ελεγχόμενης χρήσης. Μια απαγόρευση στις εξαγωγές αφρικανικού ελεφαντόδοντος είχε επιβληθεί το 1989 από το C.I.T.E.S., αφού το ήμισυ από τα 1, 3 εκατομμύρια ελέφαντες της ηπείρου είχαν εξοντωθεί μέσα σε μια δεκαετία, κυρίως στην Ανατολική Αφρική. Σήμερα οι χώρες της νότιας Αφρικής ασκούν πιέσεις για την άρση της απαγόρευσης, από τη στιγμή που υπάρχει πληθώρα παχύδερμων.
Πολλοί είναι εκείνοι που αντίθετα στην ιδέα της ελεγχόμενης χρήσης, την οποία θεωρούν συνώνυμη της εκμετάλλευσης. Αυτό που θέλουν είναι μια μαζική εισροή κεφαλαίων για αυξημένη προστασία, από πλούσιες χώρες της Δύσης και από την Παγκόσμια Τράπεζα. Ορισμένοι επιθυμούν να ληφθούν ριζικά μέτρα για την προστασία των αγρίων ζώων. «Πρώτα σκοτώστε τους κυνηγούς και μετά μελετήστε τα υπόλοιπα προβλήματα», λένε. «Το Ταμείο για την Προστασία της Άγριας Φύσης και άλλες πλούσιες οργανώσεις θα πρέπει να αρχίσουν να αγοράζουν σφαίρες αν θέλουν να σώσουν τα ζώα», λέει ο βιολόγος Άλαν Ραμπίνοβιτς, της οργάνωσης για την Προστασία της Άγριας Φύσης.
Άλλοι πάλι επιθυμούν να επιβληθούν αυστηρότεροι διεθνείς νόμοι εναντίον του λαθρεμπορίου προϊόντων από άγρια ζώα, όπως επίσης να γίνει μποϋκοτάζ στο εμπόριο και τα προϊόντα των χωρών που παραβαίνουν τους νόμους. Η δημιουργία αγορών, με στόχο της κερδοσκοπίας από τέτοιου είδους προϊόντα πιστεύουν ότι θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη διαφθορά και την υπερεκμετάλλευση. Όπως λέει ο Άλαν Θόρτον, της υπηρεσίας ελέγχου του περιβάλλοντος «Η ελεγχόμενη χρήση είναι μια αναποτελεσματική ιδέα γιατί απαιτεί αυστηρή επιστημονική έρευνα, διοικητικούς ελέγχους και υψηλό βαθμό πολιτικής βούλησης. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν υπάρχει».
Οι απεσταλμένοι του C.I.T.E.S. θα αντιμετωπίσουν επίσης με αυστηρότητα την νέα πρακτική της εκτροφής σπάνιων ζώων προς εκμετάλλευση. Η Κίνα έχει ήδη αρχίσει να εκτρέφει τίγρεις, στην πρώτη φάρμα για τίγρεις που έχει δημιουργηθεί στον κόσμο, στο Χενγκντάοχεζι. Προγραμματίζοντας να έχει 600 τίγρεις μέχρι το 2000, το Πεκίνο πιστεύει ότι πληροί όλες τις προϋπόθεσης ώστε να ζητήσει την άδεια από το C. I. T. E. S για την εξαγωγή προϊόντων από τίγρεις, προς τις αγορές της Ασίας. Τα οστά και το αίμα της τίγρης χρησιμοποιούνται σε ορισμένα τονωτικά ροφήματα και φάρμακα. Τα γεννητικά όργανα και άλλα τμήματα καταναλώνονται ως είδη διατροφής και αυξάνουν τη δύναμη και τη σεξουαλική ορμή, μια πρακτική που στα κινέζικα είναι γνωστή ως «ζινμπού».
Καθημερινή 19.1.1992
Η αναπαραγωγή και η βιολογία της παρουσιάζει ερευνητικό ενδιαφέρον εξ αιτίας της δυνατότητάς της να ζει στην ξηρά και στη θάλασσα
Μια χούφτα επιστήμονες είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν ακόμη και τη σωματική τους ακεραιότητα, προκειμένου να μελετήσουν τις φώκιες και το πώς φροντίζουν τα μικρά τους. Η δράση τους απλώνεται από τη ζεστή Χαβάη ως το παγωμένο Labrador.
Οι φώκιες είναι το ιδανικό θέμα για τους επιστήμονες εκείνους που γυρεύουν να μάθουν πώς το περιβάλλον - μέσω εξελικτικών διαδικασιών - διαμορφώνει τη συμπεριφορά και την παραγωγή του γάλακτος στις μητέρες.
Οι φώκιες είναι θαλάσσια θηλαστικά, οι πρόγονοί τους όμως, ζούσαν στην ξηρά. Υπάρχουν συνολικά 33 είδη φώκιας, μεταξύ τους κι ο θαλάσσιος λέων και ο θαλάσσιος ίππος. Επειδή παλιότερα ζούσαν στην ξηρά, έχουν κρατήσει κάποιες από τις παλιές τους συνήθειες, όπως το να αναπαράγονται στην ξηρά ή στον πάγο. Ενώ τα περισσότερα θηλαστικά ζουν σε ένα μόνο περιβάλλον, οι φώκιες παρουσιάζουν το ενδιαφέρον ότι ζουν σε δύο. Τούτο σημαίνει ότι έχοντας να ξεπεράσουν τις δυσκολίες της επιβίωσης σε δυο περιβάλλοντα, κατέληξαν να έχουν ένα βιολογικό σύστημα πολύ εξειδικευμένο, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε ενός από αυτά. Η μελέτη τους λοιπόν, μπορεί να παράσχει μια καθαρότερη εικόνα του πώς οι συμπεριφορές εξελίσσονται ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του περιβάλλοντος.
Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα ορισμένων ειδών φώκιας είναι το πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα που παράγουν γάλα. Η αρκτική φώκια που ζει μέσα στα παγωμένα νερά του Βόρειου Ατλαντικού, γεννά πάνω στον πάγο και έπειτα από τέσσερις μέρες, σταματά να θηλάζει τα μικρά της.
Ο μικρός αυτός χρόνος παραγωγής γάλακτος εξηγείται από το ότι οι θηλυκές φώκιες δεν τρέφονται όσο θηλάζουν, από το ότι το πολικό κλίμα είναι σκληρό και από την αστάθεια των κινούμενων πάγων.
Από την άλλη όμως, πρέπει να τονιστεί ότι το γάλα της αρκτικής φώκιας είναι πυκνότατο και θρεπτικότατο, σαν την κρέμα, με αποτέλεσμα η μικρή φώκια μετά τέσσερις μέρες θηλασμού να έχει διπλάσιο βάρος.
Η παραγωγή του γάλακτος είναι το ακριβότερο πράγμα που μπορεί να κάνει ένας οργανισμός, εφ’ όσον η μητέρα πρέπει να ξοδέψει πάρα πολλή ενέργεια για να κάνει το γάλα και να ταΐσει τα μικρά.
Η περίοδος της παραγωγής του γάλακτος είναι μόνο μια πλευρά της γενικότερης συμπεριφοράς της μητέρας. Οι επιστήμονες που μετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα για τις φώκιες, του Ιδρύματος Smithsonian στην Ουάσιγκτον, μελετούν και άλλες πλευρές όπως είναι η αποχή της μητέρας από τροφή όσο θηλάζει ή η διακοπή κατά διαστήματα του θηλασμού για να βρει τροφή.
Το πρώτο από αυτά τα γνωρίσματα συναντάται στην οικογένεια εκείνη που ονομάζεται Φωκίδας, και το άλλο στην οικογένεια με το όνομα Ωταριίδες.
Επίσης, έρευνες που έγιναν στις φώκιες της ακτής της Νόβα Σκότια, με ηλεκτρονικά μηχανήματα που προσδέθηκαν στο σώμα τους πριν βουτήξουν στο νερό, για να ελεγχθεί η συμπεριφορά τους μέσα στο νερό, απέδειξαν ότι οι φώκιες αυτές τρέφονταν όσο θήλαζαν. Τούτο εξηγείται από την μεγάλη ενέργεια που δαπανά η παραγωγή γάλακτος και από το μικρό σώμα της φώκιας αυτής και την ανικανότητα του επομένως να συντηρήσει πολλή ενέργεια.
Οι έρευνες αυτές έχουν και την επικίνδυνη πλευρά τους, ιδιαίτερα όταν γίνονται στα μακρινά νησιά του Βορείου Ατλαντικού. Μια μέρα που η επιστημονική ομάδα πετούσε από την ακτή στο πλοίο τους το ελικόπτερο έχασε το προσανατολισμό του και αναγκάσθηκε να προσγειωθεί σ’ ένα μικρό νησί, λίγο πριν σωθούν τα καύσιμα. Ήταν χειμώνας κοντά στο Labrador κι η θερμοκρασία ήταν πολύ κάτω απ’ το μηδέν.
Εκεί οι επιστήμονες καθισμένοι επί έξι ώρες μέσα στο ελικόπτερο έτρεμαν ασταμάτητα, μέχρις ότου ήρθε το συνεργείο διασώσεως και τους έσωσε λίγο πριν έρθει η θύελλα.
Παρά τους κινδύνους όμως και αυτή τη σχεδόν καταστροφή, οι εργασίες της ομάδας συνεχίζονται.
Άλλες πλευρές της συμπεριφοράς τω θηλαστικών αυτών που μελετούν είναι η λεγόμενη διαδικασία της «νουθεσίας» και ο συγχρονισμός της αναπαραγωγής.
Η «υιοθεσία» είναι η διαδικασία εκείνη κατά την οποία η θηλυκή φώκια ανατρέφει μικρά που δεν είναι δικά της. Τη διαδικασία της «υιοθεσίας» οι επιστήμονες μελέτησαν ανάμεσα στις φώκιες της Χαβάης, με σκοπό να μάθουν περισσότερα για τους παράγοντες που επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, την ικανότητα επιβίωσης των νεογέννητων.
Αυτή η επιβίωση ήταν και στο κέντρο της μελέτης της αναπαραγωγής της γκρίζας φώκιας. Οι επιστήμονες του προγράμματος διατυπώνουν την υπόθεση ότι η επιθετική συμπεριφορά των αρσενικών οδήγησε στην ανάπτυξη της συγχρονισμένης αναπαραγωγής της γκρίζας φώκιας. Δηλαδή, οι θηλυκές συγχρόνισαν τη διαθεσιμότητα τους για αναπαραγωγή, με εκείνη των αρσενικών, με αποτέλεσμα να μην κακοποιούν τα αρσενικά τα θηλυκά που θηλάζουν τα νεογέννητα.
Κατά τη ζωολόγο Ντάριλ Μπόνες που μετέχει της ομάδος, το κοινό στοιχείο όλων των ερευνών είναι ο σπουδαίος ρόλος που παίζει το περιβάλλον στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς της φώκιας απέναντι στα νεογέννητά της.
Τα «δάση των νεφών» σε άμεσο κίνδυνο.
Τα χαμηλά σύννεφα γλιστρούν ανάμεσα στα τροπικά δέντρα και ταξιδεύουν ανάμεσα στους κορμούς τους που τα αναρριχητικά φυτά αγκαλιάζουν σαν γιρλάντες. Μέσα στην υγρασία της συννεφιάς, της ομίχλης και του μυστηρίου, τα «δάση των νεφών» ζουν επί αιώνες στα ορεινά των θερμών χωρών, μακριά από τον άνθρωπο, ως άγνωστοι ευεργέτες του.
Πάνω στα μικρά, σκληρά φύλλα δέντρων που δεν υπερβαίνουν τα είκοσι μέτρα, κυλούν σταγόνες νερού, στάζουν πάνω στις άγριες ορχιδέες και σε χιλιάδες άλλα πανέμορφα λουλούδια και φυτά και γλιστρούν πάνω στα βρύα: τα «τα δάση των νεφών» προσφέρουν πέντε έως είκοσι τοις εκατό περισσότερο νερό στις γύρω περιοχές, από τις οποίες οι περισσότερες συχνά υποφέρουν από ξηρασία. Και όμως σήμερα τα δάση αυτά καταστρέφονται.
Αντίθετα με τα «δάση της βροχής» που γίνεται τεράστιος αγώνας για να σωθούν, τα «δάση των νεφών» είναι σχεδόν άγνωστα, αν και η προσφορά τους στον άνθρωπο είναι μοναδική και ο ρυθμός καταστροφής τους απίστευτος. Η μετακίνηση των πληθυσμών τις πεδιάδες στις πλαγιές των βουνών που «φιλοξενούν» τα «δάση των νεφών», η προσπάθεια να καλλιεργήσουν ακόμα και... πατάτες καταστρέφοντας τα δάση, το ξερίζωμα των δέντρων για να χτιστούν κέντρα τηλεπικοινωνιών, ακόμα και ο τουρισμός, είναι η μεγαλύτερη εχθροί των δασών αυτών. Καθώς τα δέντρα μειώνονται και τα φυτά ξεραίνονται, τα σύννεφα δεν συγκεντρώνονται πια και η υγρασία και το νερό δεν υπάρχουν για να πολεμήσουν την ξηρασία.
Καθώς τα σύννεφα αραιώνουν πάνω από τα «δάση των νεφών, τεράστιες περιοχές και εκατομμύρια άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να αντιμετωπίσουν ακόμα οξύτερο πρόβλημα μείωσης των υδάτινων πόρων και να δουν ολόκληρες σοδειές να χάνονται από την ξηρασία. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται κυρίως για χώρες που αντιμετωπίζουν και προβλήματα οικονομικά και υπερπληθυσμού (όπως η Κολομβία, το Μεξικό, η Καραϊβική, η Κόστα Ρίκα, η Ονδούρα, η Γουατεμάλα, η Ουγκάντα, η Ρουάντα, η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και η Πολυνησία)φαίνεται καθαρά ότι η άγνοια και η φτώχεια των κατοίκων και η αδιαφορία των ξένων κυβερνήσεων και των τουριστών μπορούν να δημιουργήσουν ακόμα πιο άθλιες συνθήκες ζωής, αν καταστραφούν τα «δάση των νεφών», τα οποία χρειάζονται αιώνες ολόκληρους για να ξαναδημιουργηθούν.
Το μεγάλο κίνδυνο επισήμαναν επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο για πρώτη φορά πριν από ένα χρόνο, αλλά έως σήμερα δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο για να αποτραπεί η καταστροφή. Βλέποντας αυτή την απραξία, ο άνθρωπος που δημοσίευσε την πρώτη μελέτη για το θέμα, ο υδρολόγος Fred Skatena, κάλεσε πριν από λίγους μήνες δημοσιογράφους από πολλές χώρες για να στείλει SOS και να ακουστεί η φωνή του.
Ο ειδικός αυτός επιστήμονας είπε ότι » τα δάση των νεφών είναι το πιο ευαίσθητο οικοσύστημα στους τροπικούς», εξήγησε ότι σ' αυτά ζουν μοναδικά ζώα και φυτά κι ότι είναι παρανοϊκό να καταστρέφονται για να μετατραπούν σε καλλιεργήσιμη γη, εκ των προτέρων καταδικασμένη αφού το νερό που έχει τώρα θα εξαφανιστεί μαζί με το δάσος.
Το παράξενο φαινόμενο τα δάση αυτά να έλκουν -σαν μαγνήτες- τα σύννεφα, είναι μοναδικό στα «δάση των νεφών», που μοιάζουν συνεχώς χαμένα μέσα στην ομίχλη και στη δροσιά, κρυμμένα από τα σύννεφα.
Είναι σα να βγαίνουν μέσα από ένα μαγικό παραμύθι, που αν κάποιος θελήσει να το αγγίξει, σβήνει και χάνεται.
Μόνο από μικροσκοπικούς σπόρους που μεταφέρουν με τα παπούτσια τους οι τουρίστες στα «δάση των νεφών» φυτρώνουν ξένα φυτά τα οποία καταστρέφουν την οικολογική ισορροπία του τόσο ευαίσθητου αυτού δάσους...
"Μείνετε μακριά από τα δάση των νεφών», συμβουλεύει ο Fred Skatena, που βλέπει σαν εφιάλτη τη μείωση των υδάτινων πόρων σε πολλές περιοχές της γης.
Η καταστροφή της, τίμημα στην αναπτυξιακή προσπάθεια.
Το ένα τρίτο του πληθυσμού της Πολωνίας ζει σε περιοχές κατεστραμμένες από τη βιομηχανική ρύπανση, κληρονομιά μιας αναπτυξιακής πολιτικής, η οποία αγνόησε την προστασία του περιβάλλοντος και την υγεία των ανθρώπων. Όπως, καταγγέλλουν Πολωνοί περιβαλλοντολόγοι, οι συνέπειες φαίνονται στον μολυσμένο αέρα, στη γεύση του νερού-αν τολμήσει να το δοκιμάσει κάποιος, αλλά και στην αγανάκτηση που εκφράζουν οι Πολωνοί με σοβαρά προβλήματα υγείας.
Ένα σταχτόμαυρο στρώμα αέρα καλύπτει όχι μόνο τα βιομηχανικά κέντρα, όπως το Λοτζ, αλλά και τη Βαρσοβία και ακόμα και αγροτικές απομακρυσμένες περιοχές. Η ρύπανση έχει καταστρέψει τα οικοσυστήματα και έχει βλάψει την υγεία των κατοίκων 27 περιοχών, που καλύπτουν το 11% του συνόλου της χώρας. Τα νοσοκομεία είναι γεμάτα ασθενείς με πνευμονικές παθήσεις και οι λίστες αναμονής για ορισμένες εγχειρήσεις φθάνουν τα πέντε χρόνια. Οι προσόψεις των ιστορικών κτιρίων έχουν διαβρωθεί ανεπανόρθωτα από την όξινη βροχή.
Τα 4/5 τις γης έχουν καταστραφεί από τη μόλυνση και το 70% των δασών στη νότια Πολωνία υπολογίζεται ότι θα είναι νεκρά ως τα τέλη του αιώνα. από το 1965 ως το '85τα υδάτινα αποθέματα που είναι κατάλληλα για χρήση από τον άνθρωπο μειώθηκαν από 33% σε μόλις 6%, ενώ διπλασιάστηκε το ποσοστό των υδάτων που είναι ακατάλληλα ακόμα και για βιομηχανική χρήση. Οι περισσότεροι Πολωνοί χρησιμοποιούν για τη θέρμανση τους κάρβουνο ή κωκ, γιατί οι υπόλοιπες μορφές ενέργειας είναι πανάκριβες και θα χρειαζόταν να αλλάξει η συνολική νοοτροπία του κόσμου.
Εξ άλλου, οι Πολωνοί περιβαλλοντολόγοι επισημαίνουν το γεγονός ότι στη χώρα επικρατεί ακόμα η σταλινική έμφαση στη βαριά βιομηχανία για την οικονομική ανάπτύξη, λόγω της οποίας γίνεται μεγαλύτερη σπατάλη των φυσικών πόρων απ' ό,τι στη δύση. Σύμφωνα με οικονομολόγους, αυτό οδήγησε σε μία αναποτελεσματική και σπάταλη οικονομία, η οποία δεν λαμβάνει υπ' όψιν τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
Όπως εξήγησε ένας οικονομολόγος, «η οικονομική κρίση της Πολωνίας έχει τις ρίζες της στην οικονομική κρίση, η οποία με τη σειρά της πηγάζει από τη πολιτική κρίση, ώστε μια αλλαγή της περιβαλλοντικής πολιτικής δεν θα ήταν αρκετή για την σωτηρία του οικοσυστήματος και την προστασία της υγείας των κατοίκων των βιομηχανικών περιοχών».
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Πολωνία οργάνωσε την πρώτη διεθνή περιβαλλοντική συνδιάσκεψη με τίτλο «Οι οικονομικοί μηχανισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος». Εκπρόσωποι από την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, τη Σοβιετική Ένωση, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ, πρότειναν επίσημα διάφορες λύσεις στα οικολογικά προβλήματα της Πολωνίας, όπως την επιβολή ειδικών φόρων, την παροχή κινήτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και τις πρωτοβουλίες ανακύκλωσης, προγράμματα αναδασώσεων, τη δημιουργία οικολογικής τράπεζας η οποία θα χρηματοδοτεί τις προσπάθειες περιορισμού της ρύπανσης και την παραγραφή μέρους των χρεών σε αντάλλαγμα με την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι προτάσεις κατέληξαν στη βασική προϋπόθεση, ότι η βιομηχανία θα πρέπει να διαχωριστεί από το κράτος και να αναλάβει τις ευθύνες της για τον έλεγχο της ρύπανσης.
Καθημερινή, 7.3.1993
Ελάφια στην Πεντέλη, λύγκες και αρκούδες στην Πάρνηθα και τον Παρνασσό, κάστορες στον Αλφειό. Υπήρχαν έως και πριν από 100 χρόνια. Σήμερα ο λύγκας είναι αμφίβολο αν ζει στην Ελλάδα, ελάχιστες αρκούδες έχουν απομείνει, ενώ οι περιοχές εξάπλωσης του λύκου, του ελαφιού και άλλων θηλαστικών συρρικνώνονται με γρήγορους ρυθμούς. Η εικόνα της ελληνικής πανίδας παρουσιάζεται ιδιαιτέρα ανησυχητική και επιστημονικά τεκμηριωμένη στο Κόκκινο βιβλίο των απειλουμένων σπονδυλοζώων της Ελλάδας, που μόλις κυκλοφόρησε. Πρόκειται για ένα πολύτιμο εγχειρίδιο, έναν πλήρη κατάλογο των θηλαστικών, πουλιών, ερπετών και ψαριών της χώρας μας, των πληθυσμών τους και των κινδύνων που τα απειλούν. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται στην Ελλάδα μια τέτοια ολοκληρωμένη εργασία κατά το πρότυπο των Κόκκινων Βιβλίων τ. ης IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources).
Υπεύθυνος του προγράμματος ήταν ο καθηγητής Οικολογίας Περιβαλλοντικών Επιστημών και Γεωργικού πανεπιστημίου Αθηνών Μ. Καρανδεινός και συντονίστρια η βιολόγος Λυδία Παράσχη. Στη σύνταξή του συνεργάστηκαν δεκάδες Έλληνες και ορισμένοι ξένοι επιστήμονες. Η εξαιρετική αυτή έκδοση της Hewlett Packard, συμβάλλει στην υπεύθυνη πληροφόρηση του κόσμου και των αρμοδίων φορέων της πολιτείας, για τις πραγματικές διαστάσεις και τη φύση του προβλήματος.
Τα απειλούμενα είδη κατατάσσονται σύμφωνα με τις πέντε κατηγορίες τις οποίες έχει καθορίσει η IUCN: εκλιπόντα, κινδυνεύοντα, τρωτά, σπάνια και απροσδιόριστα. Υπάρχουν επίσης οι κατηγορίες των εκτός κινδύνου και όσων είναι ανεπαρκώς γνωστά.
Τα είδη των θηλαστικών που ζουν στη χώρα μας είναι 116, αλλά πολλά από αυτά αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα επιβίωσης. Η σημαντικότερη απειλή για τα θηλαστικά είναι η καταστροφή των βιοτόπων τους - η αποψίλωση των δασών, η επέκταση των οικισμών, η διάνοιξη βασικών δρόμων που κατακερματίζει τις ορεινές περιοχές-καθώς και το παράνομο ή μη κυνήγι η έλλειψη τροφής η χρήση δολωμάτων για τα επιβλαβή που προκαλεί την εξόντωση μεγάλου τσακαλιών και ασβών.
Από τα θηλαστικά της Ελλάδας 57 είδη και 6 υποείδη ανήκουν σε μια από τις κατηγορίες κινδύνου. Από αυτά τα 29 είναι νυχτερίδες, 7 κητώδη και τα υπόλοιπα εντάσσονται σε διαφορετικά είδη. Εκτός των νυχτερίδων, στα «κινδυνεύοντα» περιλαμβάνονται: η καφετιά αρκούδα, ο λυγξ, η μεσογειακή φώκια, το ελάφι, το αγριοκάτσικο και ο νανοκρικετός (είδος τρωκτικού).
Οι βιότοποι της αρκούδας συρρικνώθηκαν ραγδαία, ιδιαίτερα τους δύο τελευταίους αιώνες. Σύμφωνα με την πλέον βάσιμη εκτίμηση ο πληθυσμός της υπολογίζεται γύρω στα 120 άτομα στη βόρεια και κεντρική Πίνδο και στη δυτική Ροδόπη.
Ο λύγκας πιθανόν να έχει εξαφανιστεί από την Ελλάδα, αλλά ενδεχομένως να απομένουν ελάχιστα άτομα στην οροσειρά της Πίνδου. Το όμορφο αυτό αιλουροειδές, που είναι το μεγαλύτερο στη χώρα μας, έχει εξαφανιστεί από τις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Η ύπαρξη του κρητικού αγριόγατου είναι γνωστή μόνο από δύο δέρματα που αγοράστηκαν από ξένους επιστήμονες στα Χανιά και η ακριβής προέλευση τους είναι άγνωστη. Πιθανολογείται η ύπαρξή του στα Λευκά Όρη και στις χερσονήσους της βορειοδυτικής Κρήτης.
Κινδυνεύουν είδος είναι η μεσογειακή φώκια. Στο Αιγαίο υπολογίζεται ότι ζουν 350 άτομα, αλλά ο αριθμός τους μειώνεται δραστικά. Σύμφωνα με την πιο απαισιόδοξη εκτίμηση επιστήμονα, καμιά από τις αποικίες της φώκιας δεν θα υπάρχει μετά το έτος 2000, πολλές θα έχουν εξαφανιστεί πριν από το 1995, ενώ αρκετές, συμπεριλαμβανόμενης και της αποικίας της Σάμου έχουν εκλείψει από το 1990.
Το ελάφι είναι το μεγαλύτερο φυτοφάγο στη χώρα μας και παλιότερα είχε ευρεία εξάπλωση. Ως το 1940 ζούσε σε όλα τα δάση της Μακεδονίας και Θράκης. Ακολούθησε συστηματική μείωση των πληθυσμών του, κυρίως λόγω του υπερβολικού κυνηγιού. Στη δεκαετία του 1960 εξαφανίστηκε οριστικά από την Ήπειρο. Σήμερα το ελληνικό ελάφι απομένει μόνο στη Σιθωνία και τη Ροδόπη. Είδος ελαφιού και το πλατώνι έχει περιοριστεί μόνο στην κεντρική και νότια Ρόδο. Ακριβή στοιχεία για τον πληθυσμό του δεν υπάρχουν, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις πρέπει να απομένουν περί τα 20-50 άτομα.
Στην κατηγορία των τρωτών υπάγεται το ζαρκάδι το οποίο συναντάται στην Πίνδο, τον Όλυμπο, την Όσσα, ίσως στο Πήλιο, τη Ροδόπη, τη Χαλκιδική τη Θράκη και σε βουνά της Μακεδονίας. Κινδυνεύει από το παράνομο κυνήγι και τη μείωση των βιοτόπων του.
Οι αρκούδες χαίρονται την ελευθερία
Καθημερινή 1.11.1994
Πρώην αιχμάλωτες του ανθρώπου έμαθαν τη φύση με τη βοήθεια του Κέντρου Προστασίας.
Η Μαίρη, η Τασούλα, ο Ανδρέας, ο Γιώργος και η Κούκλα: μία παρέα που ζει στον ίδιο χώρο. Καθένας τους με τις ιδιαιτερότητες, με την προσωπική του περιπέτεια, με αγαπημένες συνήθειες. Κοινό σημείο όλων, η αγάπη τους για το μέλι και τα ψάρια. Τίποτα δεν θα ήταν παράξενο στην παρέα, αν τα μέλη της δεν ήταν αρκούδες, που φιλοξενούνται στο Κέντρο Προστασίας Αρκούδας στη Φλώρινα.
Η Μαίρη είναι η πρώτη που έφτασε εκεί. Παλιότερα ζούσε στο Μενίδι Αττικής, φυλακισμένη σε ένα κλουβί, ύψους 50 εκατοστών. Με τη βοήθεια της αστυνομίας η Μαίρη «κατασχέθηκε» και οδηγήθηκε στο Φανό, περιοχή στην οποία λειτουργεί το Κέντρο.
Για να της αφαιρέσουν το χαλκά από τη μύτη της και το δερμάτινο φίμωτρο έπρεπε να ναρκωθεί. Τα περισσότερα δόντια της ήταν χαλασμένα. Της έγινε προληπτική αγωγή αντιβίωσης και από-παρασιτισμού. Αυτή η εμπειρία της άφησε μία έντονη αντιπάθεια για τον κτηνίατρο και κάθε φορά που τον έβλεπε εξαγριωνόταν. Γενικά, πρόκειται για «δύσκολη» αρκούδα. Έτρωγε μόνον ορισμένα φαγητά, ενώ από την προηγούμενη ζωή της είχε συνηθίσει το κλουβί από το οποίο αρνούνταν πεισματικά να βγει. Θύμωνε με όσους την κορόιδευαν ή γελούσαν μαζί της, ενώ δεν έδινε και μεγάλη σημασία στους ανθρώπους. Και με τις άλλες αρκούδες δεν τα πήγαινε καλύτερα.
Οι σχέσεις της μαζί τους ήταν από αδιάφορες μέχρι εχθρικές. Έδειχνε αδυναμία μόνον στον υπερήλικα και τυφλό Ανδρέα, με τον οποίο έπαιζε μέχρι εξαντλήσεως, συνήθως δικής του.
Έπειτα από 10 μήνες φιλοξενίας στον κτηνιατρικό σταθμό, η Μαίρη μεταφέρθηκε στη δασωμένη και περιφραγμένη περιοχή, όπου θα ζούσε σε ημιελεύθερη κατάσταση. Εκμεταλλευόμενη μια σφοδρή χιονοθύελλα, απέδρασε. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει από τότε για την σύλληψή της, με ειδικά κλουβιά-παγίδες, δεν έχουν αποδόσει. Η Μαίρη κατάφερε να καταρρίψει το μύθο ότι οι αιχμάλωτες αρκούδες δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνες τους στη φύση. Η Τασούλα είναι η μόνη της παρέα που δεν προέρχεται από αιχμαλωσία. Βρέθηκε από βοσκούς, σκαρφαλωμένη σε ένα δένδρο, μόνη της, καθώς τσοπανόσκυλα είχαν κυνηγήσει τη μητέρα και τα αδέρφια της. Ήταν μόλις δύο μηνών και χρειάστηκε πολύς χρόνος και υπομονή για να συνηθίσει να ζει περιορισμένη. Σύντομα έγινε η αγαπημένη του Κέντρου και αποσπούσε την προσοχή όλων με ατέλειωτα παιχνίδια και ακροβατικά. Σήμερα σε ηλικία 18 μηνών, εξακολουθεί να ζει σε ημιελεύθερη κατάσταση, αφού γλίτωσε από τη μοίρα να χορεύει για λίγες δραχμές του αφεντικού.
Μικρές, καθημερινές ιστορίες από τα ζώα που είχαν την τύχη να βρουν φροντίδα και προστασία στο Κέντρο Προστασίας Αρκούδας. Αν και η φόνευση, η αιχμαλωσία και η κατοχή αρκούδας απαγορεύεται με νόμο από το 1969, η αρκούδα είναι είδος που κινδυνεύει να εξαφανιστεί και είναι πολύ σημαντική αυτή η προσπάθεια προστασίας της.