Ὅσιος Νικόδημος Ἁγιορείτης - Περὶ προνομίων τῆς Κυριακῆς

Ἀπόσπασμα ἐκ τοῦ βιβλίου: «Ὁμολογία Πίστεως»

«Ἡμεῖς φρίττομεν ἀδελφοὶ ἐννοοῦντες τὰ ὑψηλὰ καὶ μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τῆς Κυριακῆς καὶ Ἀναστασίμου ἡμέρας προνόμια, ἅτινα εἰσὶ ταῦτα:

α) Ἡ Κυριακὴ εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς δημιουργίας τῆς αἰσθητὴς κτίσεως, ἣν ὁ Πατὴρ ἰδιαιτέρως ἐνήργησε, καίτοι συνεργούντων καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Πνεύματος.

β) Ἡ Κυριακὴ ἔγινε ἀρχὴ ἐκ μέρους τῆς ἀνακαινίσεως τῆς κτίσεως, ἣν ἐνήργησε ὁ Υἱὸς ἰδιαιτέρως διὰ τῆς αὐτοῦ Ἀναστάσεως.

γ) Ἡ Κυριακὴ εἶναι ἐκ μέρους τῆς ἀνακαινίσεως τῆς κτίσεως, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, κατελθὸν ἐν Κυριακῇ εἰς εἶδος πυρίνων γλωσσῶν, καὶ ἐφώτισαν καὶ ἐτελείωσαν τοὺς Ἀποστόλους. Ἰδοὺ πόσον ἐτίμησε τὴν Ἁγίαν Κυριακὴ ὅλη ἡ Ἁγία Τριάς.

δ) Ἡ Κυριακὴ εἶναι ὀγδόη:

1. Διότι μετὰ τὴν ἑβδόμη ἀριθμεῖται, καὶ ὑπεραναβέβηκε τὸν ἑβδοματικὸ καὶ ἰουδαϊκὸ σαββατισμό, κατὰ τὸν Ἀθανάσιο, κατὰ τὸν Βασίλειον, καὶ κατὰ τὸν θεολόγο Γρηγόριο.
2. Διότι καὶ ἡ ἐν τῇ Κυριακῇ γενομένη Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου ὀγδόη ἐστίν, ἀριθμούμενη μετὰ τὰς ἑπτὰ Ἀναστάσεις, τὰς γενομένας πρὸ τῆς Ἀναστάσεως αὐτοῦ, κατὰ τὸν Θεσσαλονίκης Γρηγόριο.
3. Ὀγδόη λέγεται, ὅτι ὁ Κύριος ἀναστὰς κατὰ τὴν ὀγδόην, καὶ φανεὶς εἰς τοὺς Ἀποστόλους, πάλιν μετὰ ὀκτὼ ἡμέρας ἐφάνη εἰς αὐτούς, παρόντος καὶ τοῦ Θωμᾶ.
4. Διατὶ αἱ μὲν ἄλλαι Δεσποτικαὶ ἑορταί, μίαν μόνην φορὰν τὸν χρόνον ἑορτάζονται, ἡ δὲ Κυριακὴ ἑορτάζεται εἰς κάθε ὀκτὼ ἡμέρας, καὶ ἀκολούθως ἑορτάζεται πενήντα δύο φορὰς τὸν χρόνον.

Ἰδοὺ πόσον ἀνωτέρα καὶ ὑπερέχουσα τῶν ἄλλων ἑορτῶν εἶναι ἡ Κυριακή!

ε) Ἡ Κυριακὴ εἶναι μία, καθὼς τὴν ὀνομάζει ὁ Μωυσῆς «καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωὶ ἡμέρα μία» (Γεν. 1,5).

στ) Ἡ Κυριακὴ εἶναι εἰκὼν καὶ προοίμιον τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ὅθεν ὁ Μ. Βασίλειος ἀπορήσας διατὶ ὠνόμασεν αὐτὴν ὁ Μωυσῆς μίαν, καὶ οὐχὶ πρώτη λέγει: «Ἵν᾿ οὖν πρὸς τὴν μέλλουσα ζωὴν τὴν ἔννοιαν ἡμῶν ἀπαγάγη, μίαν ὠνόμασε τοῦ αἰῶνος τὴν εἰκόνα, τὴν ἀπαρχὴν τῶν ἡμερῶν, τὴν ὁμήλικα τοῦ φωτός, τὴν Ἁγίαν Κυριακή, τὴν τῇ Ἀναστάσει τοῦ Κυρίου τετιμημένην».

ζ) Ἡ Κυριακὴ τόσον ὑπερέχει τοῦ Σαββάτου, ὅσον ὑπερέχει ἡ ἀλήθεια καὶ τελειότης τῆς ἀρχῆς καὶ τοῦ τύπου καὶ τῆς σκιᾶς, κατὰ τὸν Θεσσαλονίκης Γρηγόριον...

η) Ἐν τῇ Κυριακῇ θέλει ἔλθῃ ὁ Κύριος κατὰ τὴν δευτέρα Παρουσία, ὅθεν εἶπεν ὁ θεοφόρος Μάξιμος, «τοῦ Κυρίου κατὰ τὴν ὀγδόην ἡμέραν (ἥτις εἶναι ἡ Κυριακή, οὐδεμίαν γὰρ ἄλλη ὀγδόη ἐστι) φανερουμένου, τουτ᾿ ἐστὶ κατὰ τὴν Παρουσίαν αὐτοῦ»...

θ) Ἐν τῇ Κυριακῇ ἔχει ἵνα γένῃ ἡ κοινὴ Ἀνάστασις τῶν νεκρῶν, καὶ οὐχὶ ἐν ἄλλῃ ἡμέρᾳ, ὅθεν εἶπεν ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος «τοσοῦτο τῇ Κυριακῇ τὸ περιὸν καὶ σεβάσμιον, διὰ τὸ κατ᾿ αὐτιῶν ὑπερευλογημένον τέλος, καὶ τὴν ἐλπιζομένην κατ᾿ αὐτὴν κοινὴν τῶν ἁπάντων Ἀνάστασιν»...

ι) Ἐν τῇ Κυριακῇ μέλλουν οἱ Δίκαιοι νὰ εἰσέλθουν εἰς τὴν τελείαν κατάπαυσιν τῆς αἰωνίου ἐκείνης καὶ ἀπέραντου ζωῆς, κατὰ τὸν αὐτὸν Ἅγιον...

ια) Ἡ Κυριακὴ τώρα μὲν εἶναι εἰκὼν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, τότε δὲ ἔσται αὐτὸς ἐκεῖνος ὁ ὄγδοος αἰών.

Ἐπειδὴ γὰρ ἐν Κυριακῇ ἔχει ἵνα γένῃ ἡ Δευτέρα Παρουσία, ὡς εἶπεν ἀνωτέρω ὁ θεῖος Μάξιμος, καὶ ἡ Ἀνάστασις τῶν νεκρῶν, καὶ ἡ ἀπόλαυσις τῶν Δικαίων, ὡς εἶπεν ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος. Πολλοὶ δὲ Ἅγιοι λέγουσι ὅτι ἔχει νὰ ἔλθει ὁ Κύριος, ὁ ἄδυτος Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, ἐν τῷ μεσονυκτίῳ τῆς Κυριακῆς, ὡς τοῦτο συμπεραίνεται ἀπὸ τὸ εὐαγγελλικὸν ἐκεῖνο «μέσης δὲ νυκτὸς κραυγὴν γέγονεν, ἰδοὺ ὁ Νυμφίος, ἐξέρχεσθε εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ».

Τούτου χάριν ἡ Κυριακὴ ἐκείνη, ἀφ᾿ οὗ μίαν φορὰν καταυγασθῇ ἀπὸ τὰς ἀκτίνας τοῦ νοητοῦ Ἡλίου Χριστοῦ, δὲν λαμβάνει πλέον ἑσπέρα, ἀλλ᾿ ἔσται μίαν ἡμέρα ἀνέσπερος καὶ ἀδιάδοχος εἰς αἰῶνας αἰώνων...».