Ἅγιον Ὄρος. Τὸ ὑψηλότερο σημεῖο τῆς γῆς

Καστανιώτης, Ἀθήνα 2000, σσ.153, ISBN 960-03-2771-8.

Ἔχει πολὺ ἐνδιαφέρον ἡ μελέτη ἑνὸς τέτοιου βιβλίου, γιατί μέσα ἀπὸ τὸν αὐθορμητισμὸ τῶν προσωπικῶν βιωμάτων του, ὁ συγγραφέας καταγράφει τὸ «περίγραμμα τοῦ Ὀρθόδοξου ἀσκητικοῦ ἤθους ποὺ ἀναδίδει τὸ Ἅγιον Ὄρος». Τὰ ὅσα μὲ ποιητικὸ ὕφος στὸ ἐν λόγῳ βιβλίο ἐπισημαίνονται, ἐπαληθεύουν τὸ γεγονὸς ὅτι στὸ Ἅγιον Ὄρος «ὁ χωματένιος ἄνθρωπος γίνεται τίποτε καὶ κερδίζει τὰ πάντα. Στερεῖται, ἀγωνίζεται, ἀσκεῖται καὶ ζεῖ τὴν πληρότητα τῶν μακαρισμικῶν ὑποσχέσεων. Ἑτοιμάζεται νὰ ἀναγνωρίσει τὸν Θεό». Καμιὰ ἐπιστημολογία καὶ γνωσιολογία στὴν περίπτωση αὐτή, δὲν εἶναι ἄξια νὰ προσδιορίσει τὸ ἐμπειρικὸ γεγονὸς τῆς προσευχῆς καὶ τῆς ἁγιότητας, ποὺ στὸ Ἅγιον Ὄρος ἀνακαλύπτει κανείς.

Ἀκόμη καὶ σήμερα... Τὸ Ἅγιον Ὄρος εἶναι τόπος ξεχωριστός. Ἡ ἰδιαιτερότητά του ὅμως δὲν εἶναι ἰδιορρυθμία. Ἁπλῶς εἶναι μοναδικότητα. Μιὰ μοναδικότητα ποὺ δικαιολογεῖ τὴν μυστικὴ διαφορετικότητα τῶν τρόπων, τῆς ζωῆς, τοῦ πνεύματος. Τὸ περιβάλλον, ἡ φύση, τὰ κειμήλια, ὁ χρόνος, οἱ συνήθειες, ἡ μορφὴ τῆς λατρείας γεννοῦν ἕνα μοναδικὰ θαυμαστὸ δημιούργημα ποὺ λέγεται «ἁγιορείτης μοναχός». Ἡ φυσικότητα τῆς ζωῆς, ἡ αὐθεντικότητα τῆς πίστεως, ἡ πηγαιότητα τῶν αἰσθημάτων, ἡ ὑπερβατικότητα τῆς λογικῆς, ἡ ἑτερότητα τῶν ἐκφράσεών του σὲ κάνουν νὰ νοιώθεις κοντά του, διαφορετικὸς ἀλλὰ συγγενής, ἀνθρώπινος ἀλλὰ μὲ θεϊκὲς προοπτικές, μικρὸς ἀλλὰ παρηγορημένος, μὲ δέος ἀλλὰ οἰκεῖος. Δίπλα τοῦ συγχωρεῖς, πιστεύεις, παραμυθεῖσαι, ἐλπίζεις. Ζεῖς τὴν θεϊκὴ ἐμπειρία, τὴν αἰωνιότητα, τὸ θαῦμα, τὴν χάρι τοῦ Θεοῦ. Δίπλα τοῦ ποθεῖς τὴν ἁγιότητα. Τὸν βλέπεις- κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν «καινότητα τῆς γνώσεως», χρησιμοποιεῖ τὴν διάλεκτο τῶν «ἑτέρων γλωσσῶν», ἀξιοῦται τοῦ «μυστικοῦ θεάματος» καὶ ἀπολαμβάνει τὰ «ξένα ἀκούσματα». Δίπλα του ζεῖς. Στὸ Ἅγιον Ὄρος ζεῖς τὸ ἅγιο Πνεῦμα.

Αἱμοδυναμικὴ τῶν ἀγγειακῶν παθήσεων

Συγγραφεῖς: Ἀστέριος Κατσαμούρης, π. Νικόλαος Χατζηνικολάου.
Ἐκδότης: Ἀθανάσιος Σταμούλης, 2001. Ἀριθμός σελίδων: 385

Ἡ μαγευτικὴ ὀμορφιὰ τῶν βιολογικῶν συστημάτων ἔγκειται στὴν ἀπίστευτη καὶ ἀπροσδιόριστη πολυπλοκότητα καὶ ἀσυμμετρία τους. Ἂν δηλαδὴ μὲ μεγάλη δυσκολία, ἀρκετὲς ὑποθέσεις καὶ ἄλλες τόσες προσεγγίσεις, ἕνας μηχανικὸς ἐρευνᾶ τὴ ροὴ τοῦ ὑγροῦ σε ἕναν κυλινδρικὸ ἀγωγό, ὅταν στραφεῖ στὴ μελέτη τῆς ροῆς τοῦ αἵματος μέσα στὰ ἀγγεῖα, τὸν ὑποδέχεται ἕνας καταιγισμὸς νέων προβλημάτων: 1) τὸ αἷμα δὲν εἶναι Νευτώνειο ρευστό, 2) τὰ ἀγγεῖα δὲν εἶναι εὐθυτενῆ, 3) ἡ διατομή τους μεταβάλλεται, 4) τὸ πάχος τῶν τοιχωμάτων ποικίλει[...] Σκοπὸς τοῦ βιβλίου αὐτοῦ δὲν εἶναι νὰ διδάξει ἰατρικὴ σὲ φυσικοὺς ἢ φυσικὴ σὲ γιατρούς. Οὔτε νὰ προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες ἢ κομματιαστὲς γνώσεις. Οὔτε βέβαια νὰ ζητήσει ἀπομνημόνευση. Σκοπός του εἶναι νὰ δώσει δείγματα μόνον τοῦ πῶς λειτουργεῖ ἡ σύγχρονη ἔρευνα. Ἐπιδίωξή του εἶναι ἡ διαμόρφωση τρόπου σκέψης καὶ συγκεκριμένης ἐπιστημονικῆς νοοτροπίας. Τελικὸς δὲ προορισμός του εἶναι ἡ διεύρυνση τῆς γενικότερης φιλοσοφίας τῆς ἀνάγκης συνύπαρξης, συνεργασίας καὶ συμπόρευσης τῶν διαφόρων ἐπιμέρους κλάδων γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῆς ἐπιστημονικῆς ἀλήθειας καὶ τὴ βελτίωση τῶν ἰατρικῶν ἐφαρμογῶν.

Ἐλεύθεροι ἀπὸ τὸ Γονιδίωμα, Προσεγγίσεις Ὀρθόδοξης Βιοηθικῆς

Ἔκδοση τοῦ Κέντρου Βιοϊατρικῆς Ἠθικῆς καὶ Δεοντολογίας, 2002. Ἀριθμός σελίδων: 385

Ὁ π. Νικόλαος Χατζηνικολάου εἶναι ἀπὸ τοὺς πλέον καταρτισμένους καὶ ἱκανοὺς κληρικοὺς τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ μόρφωση καὶ τὸ ἦθος του, ὅπως ἐπίσης καὶ ὁ οὐσιαστικὸς προβληματισμός του πάνω στὰ θέματα τῆς βιοηθικῆς, τῆς εὐθανασίας, τῶν μεταμοσχεύσεων, τῶν σύγχρονων ἠθικῶν διλημμάτων, τὸν βοηθοῦν νὰ συνδυάζει τὴν θεολογικὴ διάσταση μὲ τὸν σύγχρονο ἐπιστημονικὸ προβληματισμό, τὸν ὁποῖο ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ παρακολουθήσει στὶς πιὸ μικρές του λεπτομέρειες. Μὲ τὸ βιβλίο αὐτὸ καταθέτει ἕναν λόγο γεμάτο βαρύτητα καὶ οὐσία. Μιὰ σύγχρονη ἀνοικτὴ προσέγγιση, ἀποτύπωση τοῦ τρόπου τὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀνάγκη γιὰ νὰ διαλεχθεῖ μὲ τὴν κοινωνία.

Ἡ βιοηθικὴ πρόκληση δὲν ὁδηγεῖ μόνον σὲ ἐμφάνιση καινοφανῶν κοινωνικῶν προβλημάτων καὶ γέννηση φόβων, διλημμάτων ἢ ἀδιεξόδων. Ὅταν τὴν διαβάζει κανεὶς Ὀρθόδοξα, ἀντικρύζει τὴν φανέρωση τοῦ ἀνθρώπινου μεγαλείου. Ὅταν ἀνιχνεύει τὰ Ὀρθόδοξα γονίδια τῆς ἀνθρώπινης ὀντότητας καὶ ὑποστάσεως, τότε διακρίνει τὴν ἱερότητα τοῦ προσώπου, τὸ περίγραμμα τῆς θεϊκῆς εἰκόνας, τὴν προβολὴ τοῦ αἰώνιου προορισμοῦ στὸ ἐπίπεδο τοῦ χρόνου· τότε διαπιστώνει τὴν ὁρατότητα τῆς ψυχῆς καὶ τῆς σαφήνεια τῶν δυνατοτήτων της.

Στεναγμοῖς ἀλαλήτοις - Προσευχητικὴ Φιλοκαλία

Ἐκδόσεις ΑΘΩΣ, Ἀθήνα 2002, σσ.324, Κεντρικὴ Διάθεση: Ἐκδόσεις ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Ἐτυμολογικά, φιλοκαλία σημαίνει ἀγάπη γιὰ τὸ κάλλος, τὴν ὀμορφιά. Θεολογικὰ καὶ ἱστορικά, ὁ ὅρος Φιλοκαλία συνδέεται μὲ ὑψηλότατα νοήματα καὶ ἐμπειρίες Ἁγίων της ἐκκλησίας μας.

Παραπέμπει στὸ μνημειῶδες ἔργο «Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν» ποὺ ἐξέδωσε τὸ 18ο αἰῶνα ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης - ἀπόσταγμα σοφίας νηπτικῶν πατέρων γιὰ ζητήματα ὅπως νήψη, ἐγκράτεια, κάθαρση ψυχῆς, προσευχή, φωτισμός, τὸ ὁποῖο συνέλεξε ὁ Ἅγιος Μακάριος Νοταρᾶς, ἐπίσκοπος Κορίνθου (1731-1805).

Αὐτὸ τὸ ἄρωμα θείας ἐμπειρίας ἀπὸ τὸ περιβόλι τῆς Παναγιᾶς, τὸ Ἅγιον Ὄρος, ποὺ διαπερνᾶ μὲ ἀμείωτη ἔνταση τὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν, μέχρι τὶς ἡμέρες μας, ἐμπλουτίζει τὸ ἀπάνθισμα πατερικῶν προσευχῶν μὲ τίτλο «Στεναγμοῖς ἀλαλήτοις - Προσευχητικὴ Φιλοκαλία» ποὺ συνέλεξε ὁ π. Νικόλαος Χατζηνικολάου .

Πρόκειται γιὰ ἕνα θαυμάσια ταξινομημένο ἐράνισμα θερμότατων προσωπικῶν προσευχῶν Ἁγίων της ἐκκλησίας μας, ἀπὸ τὸν 1ο μέχρι τὸν 20ο αἰῶνα - ἀπὸ τὸν Ἅγιο Κλήμεντα πάπα Ῥώμης, μέχρι τὸν Ἅγιο Σιλουανό. Ἡ πρώτη ἔκδοση τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ ἔργου τὸ 1994, ἐξαντλήθηκε. Οἱ Ἐκδόσεις Σταμούλη προέβησαν πρόσφατα σὲ νέα καλαίσθητη ἔκδοση, μὲ ἀνανεωμένη μορφὴ καὶ ἐν μέρει εἰκονογράφηση.

Διανθισμένο μὲ θαυμάσια εἰκονογράφηση καὶ συνοπτικὸ βίο τῶν ἁγίων κατὰ χρονολογικὴ σειρά, τὸ ἔργο παρουσιάζει γνωστοὺς καὶ ἄγνωστους προσευχητικοὺς λόγους, ποὺ εἴτε ἐνσωματώθηκαν στὰ λειτουργικὰ κείμενα, εἴτε ἐνέπνευσαν ὑπέροχους ὕμνους τῆς ἐκκλησίας μας.

Στὸ τέλος τοῦ βιβλίου, πρὸς διευκόλυνση τοῦ ἀναγνώστη, περιλαμβάνεται ἀναφορὰ σὲ βιβλιογραφικὲς πηγὲς καὶ κατανομὴ προσευχῶν κατὰ θέμα, γιὰ περαιτέρω μελέτη.

«Ἀλλήλων μέλη» Οἱ μεταμοσχεύσεις στὸ φῶς τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας καὶ Ζωῆς

Ἐκδότης: Κέντρο Βιοϊατρικῆς Ἠθικῆς καὶ Δεοντολογίας, 2005. Ἀριθμός σελίδων: 341

Στὴν κοσμικὴ ἀντίληψη τῶν μεταμοσχεύσεων ἐπιδίωξη εἶναι ἡ ἐξεύρεση μοσχευμάτων. Στὴν Ὀρθόδοξη θεολογικὴ σκοπὸς εἶναι ἡ δημιουργία «πλησίον». Ἡ πρώτη ψάχνει γιὰ ἀριθμούς· ἡ δεύτερη γιὰ «ἀλλήλων μέλη».

Οἱ μεταμοσχεύσεις θὰ μποροῦσαν νὰ ἀποτελέσουν μοναδικὴ εὐκαιρία ὥστε αὐτὸ τὸ «κοινωνεῖν ἀλλήλοις καὶ χρήζειν ἀλλήλων» νὰ βρεῖ τὴν ἀπόλυτη ἔκφρασή του στὴν ζωή μας, τὸ δὲ «ὁμόφυλον» τὴν ἐπαλήθευσή του. Κάθε κίνηση ἀγαπητικῆς προσφορᾶς σώματος καὶ ζωῆς, ὑπὸ οἱανδήποτε μορφή, εἶναι κίνηση «συγκόλλησης» τῆς διασπασμένης ἀπὸ τὴν φιλαυτία καὶ τὸν ἐγωισμὸ ἑνότητος καὶ ἀληθοῦς κοινωνίας μας. Ὅσο περισσότερο ζοῦμε τὸ μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἑνότητος, «ὅτι εἴμεθα ἕν» κατὰ τὸ πρότυπο τῆς τριαδικῆς ἑνότητος, τόσο καὶ ἡ ἀνάγκη τῆς ἐν ἀγάπῃ κοινωνίας γίνεται πιὸ ἐπιτακτική.

Ὑπὸ τὴν ἔννοια αὐτήν, οἱ μεταμοσχεύσεις ἀποτελοῦν μία εὐλογία, ἀρκεῖ ὁ σκοπός τους νὰ μὴν εἶναι μία ἁπλὴ βιολογικὴ παράταση κάποιων συνανθρώπων μας, ἀλλὰ ἢ κοινωνία τῆς ἀγάπης.

Ἄνθρωπος μεθόριος, Ἀπὸ τὰ ἀναπάντητα διλήμματα στὰ περάσματα τῆς «ἄλλης λογικῆς»

Ἐκδόσεις «Μελῳδικὸ Καράβι», 2005. ἀρ. σελ. 168, σχῆμα 14Χ19. Κωδικὸς ISBN: 9608806399

Ὁ αὐθεντικὸς χριστιανὸς εἶναι πολὺ ἀνθρώπινος. Ἀναδεικνύει καὶ τιμᾶ τὴν ἀνθρώπινη φύση του· δὲν τὴν περιφρονεῖ· δὲν ντρέπεται γι᾿ αὐτήν· δὲν τὴν ἀδικεῖ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κατανοεῖ τὶς ἀδυναμίες τῶν ἄλλων καὶ τὶς δυνατότητες τὶς δικές του. Εἶναι μυστήριο ἀνεξιχνίαστο ὁ ἴδιος ἀλλὰ καὶ χωρητικὸς ὅλων. Ἡ ζωή του ἔχει ἀλήθεια καὶ ἀγάπη· ἔχει τὴν ἐλευθερία του νὰ δέχεται καὶ τὴν ἐλευθερία του νὰ προσφέρεται. Γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶναι πολὺ φιλάνθρωπος καὶ κοινωνικός. Δὲν σώζεται μόνος, κοινωνεῖ τὴ σωτηρία. Μπορεῖ νὰ κενώνεται ἀπὸ τὸν ἐγωϊσμό του, γι᾿ αὐτὸ καὶ νὰ ἑνώνεται μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀδελφούς του. Ἡ αὐθεντικότητα βοηθεῖ τὸν χριστιανὸ νὰ λειτουργεῖ διαρκῶς στὸ μεθόριο Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου, τῆς λογικῆς καὶ τοῦ μυστηρίου, τῆς θεϊκῆς ἀγάπης καὶ τοῦ ἀνθρώπινου πόνου, τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς ὑπακοῆς. Αὐτὴ τὸν ἐμπνέει νὰ κινεῖται καὶ στὸ ἐπέκεινα τοῦ προσωπικοῦ χώρου, τοῦ ἀνθρώπινου μέτρου, τοῦ κοσμικοῦ χρόνου, τοῦ ἐγώ. Σ᾿ αὐτὰ τὰ μεθόρια εἶναι ποὺ κρύβεται ὁ Θεός· σ᾿ αὐτὰ τὰ ἐπέκεινα εἶναι ποὺ συναντᾶ κανεὶς τὸν ἀδελφό, τὴν αἰωνιότητα, τὴ χάρι, τὴν ἀλήθεια, τὸν Ἴδιο τὸν Θεό. Τέσσερις ὁμιλίες τοῦ Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικολάου γιὰ τὸν πόνο, τὰ ἀναπάντητα ἐρωτήματα, τὶς θεϊκὲς συναντήσεις καὶ τὸ αὐθεντικὸ βίωμα.

Ἀπὸ τὸ καθ᾿ ἡμέραν στὸ καθ᾿ ὁμοίωσιν

Ἐκδόσεις «Ἐν πλῷ», 2008. ἀρ. σελ. 195, σχῆμα 14Χ19. Κωδικὸς ISBN: 9606719219

«Ἡμῶν τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Φιλ. 3, 20). Ἡ ζωή μας, τὸ φρόνημά μας, ἡ καθημερινότητά μας, ἡ σκέψη μας, ἡ προοπτική μας, δὲν ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὰ γήινα, μὲ τὰ χρονικά, μὲ τὰ χωρικά. Ἀλλὰ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὰ αἰώνια, μὲ τὰ πνευματικά. Ὅσα κι ἂν ἀποκτήσεις σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο εἶναι λίγα. Ὅσα χρόνια κι ἂν ζήσεις -καὶ ἑκατὸν πενήντα ἀκόμη- εἶναι πολὺ λίγα. Ὅ,τι κι ἂν κάνεις πεθαίνει. Τί φοβερὸ πράγμα ὅμως, νὰ ζεῖ κανεὶς ἀπὸ τώρα, μέσα ἀπὸ τὴν καλλιέργεια τοῦ φρονήματος τῶν ἀρετῶν, στὴν κατάσταση τῆς αἰώνιας Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅπου «οὔκ ἐστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος». Αὐτὴ εἶναι ἡ σχέση μας μὲ τὸν χρόνο: νὰ τὸν μεταμορφώνουμε σὲ αἰωνιότητα. Καὶ μόνο ποὺ τὰ λέει κανεὶς εὐχαριστιέται! Γιὰ φαντασθεῖτε νὰ τὰ ζεῖ κιόλας! Καὶ σ αὐτὸ εἶναι ποὺ μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία. Διότι ἡ Ἐκκλησία μόνο αὐτὸ ζεῖ. Δὲν τὴν ἐνδιαφέρει τίποτε ἄλλο. Καὶ ἀντιμετωπίζει καὶ τὴν καθημερινότητα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς αἰωνιότητας.

Ἐκεῖ ποὺ δὲν φαίνεται ὁ Θεός

Ἐκδόσεις «Σταμούλης», 2009. ἀρ. σελ. 262, σχῆμα 14Χ21. Κωδικὸς ISBN: 9789609905602

Τὸ βιβλίο αὐτό, μέσα ἀπὸ ἁπλὰ γεγονότα, διαλόγους καὶ προβληματισμούς, περιγράφει τὴν πάλη τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἀποκαλύψει τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ἐκεῖ ποὺ τὸ σκεπάζει ἡ λογικὴ αὐτοῦ του κόσμου, ἡ φυσικὴ ἀντίληψη τῶν πραγμάτων καὶ ἡ ὑπεροπτικὴ ἀπαίτηση τῆς ἀνθρώπινης μικρότητος. Εἶναι γεμάτο ἀπαιτητικὰ ἐρωτήματα καὶ ἔντονο προβληματισμό, ποὺ πολὺ φυσιολογικὰ ἀπασχολοῦν, ζαλίζουν καὶ ἐνίοτε σκανδαλίζουν τὴν ἀνθρώπινη ψυχή. Δὲν δίνει ὅμως καμία ἄμεση ἀπάντηση οὔτε προσπαθεῖ νὰ πείσει μὲ λογικὸ τρόπο καὶ ἐντυπωσιακὲς ἐπιχειρηματολογίες. Ἐπιδιώκει νὰ δώσει τὴ λεπτὴ αἴσθηση τῆς διακριτικῆς ἀλλὰ πειστικῆς παρουσίας τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἐκεῖ ποὺ Αὐτὸς δὲ διακρίνεται, μέσα στὸν πόνο, στὴν ἀναπηρία, στὴν τραγικότητα τῆς ζωῆς, στὸν ἀδυσώπητο θάνατο, ὅπως αὐτὴ προβάλλεται σὲ ἀληθινὰ γεγονότα καὶ ἀντανακλᾶται στὴ ζωὴ αὐθεντικῶν ἀνθρώπων. Ἡ πίστη, ἡ αὐθεντική, ἀθώα, παιδικὴ πίστη στὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ δείχνει τὸν Θεό… ἐκεῖ ποὺ Αὐτὸς δὲν φαίνεται.