Ὁ Καίσαρας τὸ παράκανε…
Τὶς δύσκολες ὧρες ποὺ περνᾶμε, πολλὲς φορές, ἀναφύεται τὸ εὔλογο ἐρώτημα: «Ἡ Ἐκκλησία τί κάνει γιὰ τοὺς ἀσθενέστερους, γιὰ ὅσους ἔχουν ἀνάγκη». Ὁ λόγος, ποὺ ἄρθρωσε στὴν ἐγκύκλιο, πρὸς τὸ ποίμνιό του, ὁ Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ. Νικόλαος, πνευματικὰ αἰχμηρός, ἀληθινὸς καὶ ἀπροσδόκητος, προκάλεσε τοὺς ἐλάχιστους, ποὺ θέλουν τὴν Ἐκκλησία μακρινὴ καὶ ἀμέτοχη στὴν καθημερινότητά μας καὶ ἀνάπαυσε τοὺς περισσότερους: «Ὅσοι δὲν μποροῦν νὰ μὴ πληρώσουν. Νὰ μὴ φτάσουν στὴν ἀπόγνωση», εἶπε γιὰ τὸ τέλος τῆς ἀκίνητης περιουσίας. Λόγος ἀσυνήθιστος γιὰ ἐκκλησιαστικό. Στὴ συνέντευξή του ζητάει, ὡς καλὸς ποιμένας, «νὰ ἀγωνιστοῦμε ὅλοι μαζὶ καὶ νὰ μοιραστοῦμε ὅλοι μαζὶ ὅ,τι ἔχουμε». Δηλώνει ὅτι «Φιλόπτωχο ταμεῖο μὲ ὑπόλοιπο σημαίνει ὅτι εἶναι ταμεῖο χωρὶς φιλοπτωχεία». Πιστεύει ὅτι, «ἔστω καὶ τὴν τελευταία ὥρα, μπορεῖ ὁ λαὸς -ποὺ ἔχει μεγάλη δύναμη- νὰ ὑποχρεώσει τὴν κυβέρνηση σὲ ἄλλες ἐπιλογές, ὥστε νὰ ἀποφύγουμε τὴν πτώχευση», διότι ὁ «Ὁ Καίσαρας, τὸν τελευταῖο καιρὸ τὸ ἔχει παρακάνει». Στὸ τέλος, μᾶς προτρέπει «νὰ συνδυάσουμε τὴν ἀξιοπρέπειά μας μὲ τὴ λιτότητα. Ἀπὸ τώρα».
1. Σεβασμιώτατε, ἐκδώσατε μία ἐγκύκλιο γιὰ τὰ θέματα τῆς κρίσης, ἡ ὁποία πολὺ συζητήθηκε. Πῶς τὴν ἀποφασίσατε;
Μὲ πίεσε ἡ ἀνάγκη τοῦ κόσμου. Βέβαια, δὲν περίμενα νὰ πάρει τόση ἔκταση. Δὲν εἶμαι ἁρμόδιος νὰ βγάζω διαγγέλματα γιὰ τὸ λαό. Αἰσθάνομαι ὅμως ὅτι ἔχω μία ἀπόλυτη εὐθύνη νὰ ἀγκαλιάσω καὶ τὶς καθημερινὲς ἀνάγκες τοῦ κόσμου. Βλέπω τὸ δράμα του καὶ κάτι πρέπει νὰ κάνω. Δὲν ἔχω τὰ ἑκατομμύρια νὰ δώσω γιὰ τὸν κόσμο. Δὲν ἔχω τὴν πολιτικὴ ἐπιρροὴ νὰ ἀνατρέψω τὶς ὅποιες πολιτικὲς ἀποφάσεις. Οὔτε καὶ τὴν ἁρμοδιότητα. Ἔχω ὅμως φωνὴ ποὺ μπορῶ νὰ τὴν ἑνώσω μὲ τὴν κραυγὴ τοῦ λαοῦ. Αὐτὸ καὶ ἔκανα.
2. Εἶναι στὰ πνευματικὰ καθήκοντα ἑνὸς μητροπολίτη νὰ ἐκδίδει ἐγκυκλίους, ἔστω καὶ γιὰ χαράτσι, ὅπως ὀνομάστηκε τὸ τέλος τῆς ἀκίνητης περιουσίας, ποὺ νὰ καλεῖ σὲ ἀνυπακοὴ ἔναντι τοῦ κράτους τοὺς πολίτες; Θυμάστε τὰ τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ…
Ἂν προσέξατε στὴν ἐγκύκλιο, οὔτε τὴ λέξη χαράτσι χρησιμοποιῶ, οὔτε καλῶ σὲ ἀπειθαρχία τὸν κόσμο. Ἁπλά, λέω ὅτι ὅσοι δὲν μποροῦν νὰ πληρώσουν, νὰ μὴ φτάσουν σὲ ἀπόγνωση. Ὅλοι μαζὶ θὰ ἀγωνιστοῦμε, ὅλοι μαζὶ θὰ μοιραστοῦμε ὅ,τι ἔχουμε. Μπορεῖτε νὰ μοῦ πεῖτε ἂν αὐτὸ εἶναι λάθος ἢ ἀπειθαρχία πρὸς τὸ νόμο; Παραβίαση τοῦ νόμου καὶ μάλιστα τοῦ ἠθικοῦ εἶναι ὅποιος δὲν ἔχει, εἴτε νὰ κλέψει εἴτε νὰ τοῦ κλέψει τὸ κράτος καὶ τὰ τελευταῖα ψήγματα ἀξιοπρέπειας. Δὲν ὑπάρχει ἄλλη λύση. Μήπως τελευταία τὸ ἔχει παρακάνει ὁ Καίσαρας; Ἐδῶ ὁ ἀντιπρόεδρος τῆς κυβερνήσεως, ποὺ μάλιστα ἐκλέγεται βουλευτὴς στὴν περιφέρειά μας, εἶπε ὅτι «ἂν δὲν ἔχει δὲ θὰ δώσει».
3. Θὰ βοηθούσατε καὶ τὸν κ. Πάγκαλο ;
-Ἂς πᾶμε πάρα κάτω…
4. Τὰ Μεσόγεια καὶ ἡ Λαυρεωτικὴ δὲ θεωροῦνται ἀπὸ τὶς πιὸ φτωχὲς περιοχές. Θὰ ἔλεγα τὸ ἀντίθετο. Μάλιστα ὑπάρχουν τεράστιες ἀκίνητες περιουσίες. Γιατί νὰ μὴν πληρώσουν οἱ ἔχοντες;
Κανεὶς δὲν εἶπε νὰ μὴν πληρώσουν οἱ ἔχοντες. Εἶναι δυνατόν; Ἀλλὰ θὰ σᾶς πῶ κάτι γιὰ τὴν περιοχή μας. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι δὲν εἴχαμε πολλοὺς φτωχοὺς πρὶν ξεσπάσει ἡ κρίση. Ὑπῆρχε μία εὐημεροῦσα ἀστικὴ τάξη ποὺ ὅμως τώρα βρέθηκε σὲ κατάσταση αἰφνίδιας καὶ μεγάλης ἔνδειας. Ἔχουν σπίτια καὶ δὲν ἔχουν χρήματα οἱ ἄνθρωποι. Πῶς θὰ ζήσουν; Θὰ ἀρχίσουν νὰ τρῶνε τοὺς τοίχους; Πῶς θὰ πληρώσουν;
5. Ὅταν λέτε ὅτι «θὰ δώσετε τὰ πάντα γιὰ νὰ σταθεῖτε στὸ πλευρὸ τῶν πολιτῶν», τί ἐννοεῖτε; Θὰ πρόσφερε ἡ Μητρόπολη τὰ χρήματα, ποῦ ἀπαιτοῦνται γιὰ νὰ πληρωθοῦν λογαριασμοί;
Ὅταν λέμε «τὰ πάντα», ἐννοοῦμε ὅ,τι ἔχουμε, ποὺ σημαίνει ὅτι τὰ ταμεῖα μας δὲν πρέπει νὰ ἔχουν ποτὲ ὑπόλοιπο. Φιλόπτωχο ταμεῖο μὲ ὑπόλοιπο σημαίνει ὅτι εἶναι ταμεῖο χωρὶς φιλοπτωχεία. Ἐξάλλου τί νομίζετε ὅτι εἶναι τὰ ἔσοδα τῆς Ἐκκλησίας; Εἶναι ἡ εἰσφορὰ τοῦ κόσμου. Ὁ ἕνας δίνει γιὰ τὸν ἄλλον.
6. Πάντως τὸ κείμενό σας ἔχει ἕναν ἀέρα ἀνατροπῆς καὶ ἐπανάστασης. Δηλαδὴ καλεῖτε τὸν κόσμο σὲ ἐξέγερση;
Τὴ λέξη ἐπανάσταση τὴ χρησιμοποίησα στὸ κείμενο μόνον μία φορά. Ἐκεῖ ποὺ μιλῶ γιὰ τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐσωτερικὴ ἐπανάσταση. Ἡ ἀλλαγὴ πρέπει νὰ ἀρχίσει ἀπὸ μᾶς. Ὄχι νὰ ἀλλάξουμε τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ πρωτίστως τοὺς ἑαυτούς μας. Αὐτὴ τὴν ἐξέγερση πραγματικὰ τὴν ἐννοῶ γιὰ ὅλους μας. Ὅσο γιὰ τὸ ἐνδεχόμενο μίας ἀναρχικοῦ τύπου ἀνατροπῆς πολὺ ἀπέχει ἀπὸ τὸ ἦθος τοῦ κειμένου. Ἡ ἐγκύκλιος βασικὰ θέλει νὰ μᾶς ξυπνήσει . Ἐδῶ εἶναι ὁ ρόλος τοῦ ἐπισκόπου.
7. Σεβασμιώτατε, μήπως πρέπει νὰ ξυπνήσετε πρῶτα τὴ Σύνοδο καὶ μετὰ τὸ λαό;
Ἡ σχέση μου μὲ τὴ Σύνοδο δὲν εἶναι νὰ τὴν ξυπνῶ ἐγώ, ἀλλὰ νὰ μὲ ξυπνάει ἐκείνη.
8. Νομίζω ὅτι ἀποφεύγετε νὰ μοῦ ἀπαντήσετε. Δὲν πιστεύετε ὅτι ἐκφράζετε μία διαφορετικὴ ἐκκλησία;
Μὲ κανέναν τρόπο δὲ συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ὅμως αἰσθάνομαι ὅτι ἐνδεχομένως ἐκφράζω διαφορετικὰ τὴν Ἐκκλησία εἶμαι ἡ διαφορετικὴ προσωπική μου φωνὴ μέσα στὴν πολυφωνία τῆς Ἐκκλησίας. Πιθανότατα νὰ χρησιμοποιῶ μία προσωπικὴ πλατφόρμα ἐπικοινωνίας γιὰ νὰ ἐκφράσω ὅμως τὴν ἴδια μαρτυρία.
9. Ἔχω διαβάσει πολλὰ σχόλια διθυραμβικὰ γιὰ σᾶς. Ἀλλὰ διάβασα καὶ ἄλλα ποὺ σᾶς καταγγέλλουν γιὰ πολιτικὸ λόγο.
Ὑπάρχει πολιτικὸς λόγος ποὺ ἐκφράζει ἐμπάθεια, κοσμικότητα, ἔπαρση, καὶ συνήθως διαιρεῖ. Ὑπάρχει καὶ πολιτικὸς λόγος ποὺ ἀφυπνίζει καὶ εἶναι πνευματικός. Ἂν προσέξατε στὸ κείμενό μου, τὰ βασικὰ σημεῖα τῆς ἐγκυκλίου εἶναι τὰ ἑξῆς: Πρῶτο, ἡ περιγραφὴ τῆς κατάστασης. Τὸ δεύτερο, ἡ προτροπὴ τοῦ κόσμου νὰ ἀρχίσει τὴν ἀλλαγὴ ἀπὸ μέσα του, τὴν προσωπική του ἀλλαγή. Τὸ τρίτο, νὰ ξανασυνδεθεῖ ὁ λαὸς μὲ τὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ θηλάσει ἀπὸ αὐτήν. Τὸ τέταρτο, νὰ ὑψώσει τὴ φωνή του καὶ τὸ τελευταῖο ὅλοι μαζὶ νὰ ἐκφράσουμε αὐτὸ ποὺ νοιώθουμε. Ὑπογραμμίζω τὸ μαζί. Εἶναι διαιρετικὸς αὐτὸς ὁ λόγος;
10. Εἶναι κατὰ τὴ γνώμη μου ἀσαφής. Τί ἐννοεῖτε νὰ ὑψώσουμε τὴ φωνή; Πῶς νὰ συνδεθεῖ ὁ κόσμος μὲ μία ἀδιάφορη Ἐκκλησία;
Πρῶτα θὰ ἀπαντήσω στὸ δεύτερο: Μία Ἐκκλησία ποὺ δίνει ἐτησίως 96 ἑκατομμύρια εὐρὼ στὸ φτωχὸ λαὸ ἢ προσφέρει φαγητὸ σὲ 50.000 κόσμο ἡμερησίως εἶναι ἀδιάφορη; Μία Ἐκκλησία ποὺ λέει ὅτι ἀδειάζω τὰ ταμεῖα μου γιὰ νὰ μοιραστῶ τὸ βάρος εἶναι ἀδιάφορη;
11. Δὲν εἶναι ἔτσι ὅλη ἡ Ἐκκλησία…
Αὐτὴ εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί, θὰ μὲ συγχωρέσετε ποὺ θὰ τὸ πῶ, ἀλλὰ αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια.
12. Πῶς ἐννοεῖτε τὸ νὰ ὑψώσουμε τὴ φωνή μας. Νὰ βγοῦμε στοὺς δρόμους, νὰ καταλάβουμε δημόσια κτίρια; Τί νὰ κάνουμε;
Πρὸς τὸ παρὸν νὰ ποῦμε «δὲν μποροῦμε». Πρέπει νὰ καταλάβουν τὰ ὅριά μας. Εἶναι λίγο, νομίζετε;
13. Πῶς μεταφράζεται αὐτό;
Δὲν ἔχω, δὲν πληρώνω. Πέστε μου ἐσεῖς, ἂν δὲν ἔχω πῶς νὰ πληρώσω; Ἡ ἐγκύκλιος λέει βγάλτε τὸ φόβο ἀπὸ τὴν ψυχή σας.
14. Ποιὸν θὰ ὠφελήσει ὅτι θὰ σβήσετε τοὺς πολυελαίους τῶν ἐκκλησιῶν, ὅταν ὁ ἄλλος δὲ θὰ ἔχει φῶς στὸ σπίτι του;
Ἀσφαλῶς κανέναν. Θὰ δείξει ὅμως ὅτι κάνουμε τὴν συμπαράστασή μας μὲ ὅποιον τρόπο μποροῦμε. Ἀρνούμαστε νὰ χαιρόμαστε τὴ ζωή, ὅταν οἱ ἄλλοι ὑποφέρουν.
15. Ἂν δὲν ἀποφύγουμε τὴν κατάρρευση καὶ τὴν πτώχευση, ἐσεῖς τί θὰ κάνετε γιὰ τοὺς πολίτες ποῦ ζοῦν στὴν περιοχή σας;
Προσεύχομαι νὰ μὴν ἔρθει αὐτὴ ἡ στιγμή. Πιστεύω ὅτι ἔστω καὶ τὴν τελευταία ὥρα, ἂν ὑποχρεώσουμε τὴν κυβέρνηση σὲ ἄλλες ἐπιλογές, θὰ τὴν ἀποφύγουμε. Ἡ δύναμη τοῦ λαοῦ εἶναι μεγάλη. Ἡ δύναμη ὅμως τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀκόμη μεγαλύτερη. Αὐτὸ ποὺ τώρα θὰ ἤθελα νὰ τονίσω εἶναι ἡ σοφία τοῦ ὕμνου: «πλούσιοι ἐπτώχευσαν καὶ ἐπείνασαν, οἱ δὲ ἐκζητοῦντες τὸν Κύριον οὐκ ἑλαττωθήσονται παντὸς ἀγαθοῦ». Καὶ τὸν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Μέγας πορισμὸς ἡ εὐσέβεια μετ᾿ αὐταρκείας». Ἂς συνδυάσουμε τὴν ἀξιοπρέπειά μας μὲ τὴ λιτότητα. Ἀπὸ τώρα.