Πηγή: ἐφημερίδα «Ὁ Δημότης τῆς Ἀνατολικῆς Ἀττικῆς» www.dhmoths.gr
Δημόσιο λόγο, δὲν ἔχουν -καὶ δὲν θὰ πρέπει νὰ ἔχουν- μόνο οἱ πολιτικοὶ στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, ἀλλὰ καὶ οἱ ἱερωμένοι, οἱ ὁποῖοι μάλιστα, ἐξακολουθοῦν νὰ «μιλοῦν» στὴν ψυχὴ τῶν ἁπλῶν πολιτῶν, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς πολιτευτές, ποὺ ἀντιμετωπίζουν ὅλο καὶ περισσότερο, τὴ δυσπιστία καὶ τὴν ἔλλειψη ἐκτίμησης κι ἐμπιστοσύνης. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ.κ. Νικόλαος -τιμώντας τὸ «ΔΗΜΟΤΗ»- παραχωρεῖ συνέντευξη στὴν ἐφημερίδα μας, ὅπου ἀνάμεσα στ᾿ ἄλλα, ὁριοθετεῖ τὴν Ἐπιστήμη σὲ σχέση μὲ τὴ Θρησκεία, ἀφοῦ μὲ δύο διδακτορικοὺς τίτλους -στὴν Ἀστροφυσικὴ καὶ στὴ Θεολογία- εἶναι ὁ πλέον κατάλληλος, γιὰ νὰ ἀπαντήσει ἐπ᾿ αὐτοῦ.
Μοιραία ἡ συζήτησή μας, φαντάζει σκόπιμο νὰ ξεκινήσει ἀπὸ τὴν πρόσφατη ἐπικαιρότητα καὶ τὰ ὅσα ἐκτυλίχτηκαν στὴν Κερατέα. Ποιοὶ οἱ λόγοι ποῦ σᾶς ὁδήγησαν στὴν ἀνάληψη τῆς συγκεκριμένης πρωτοβουλίας;
Τὸ ἐρώτημα δὲν εἶναι ἁπλῶς, γιατί ἀναλάβαμε τὴν πρωτοβουλία τώρα, ἀλλὰ γιατί δὲν μπορούσαμε νὰ τὴν ἀναλάβουμε πρίν. Διότι ἦταν αὐτονόητο ὅτι, οὔτε ἡ Ἀστυνομία ἔφταιγε οὔτε οἱ κάτοικοι τῆς Κερατέας εἶχαν ἄλλον τρόπο νὰ διεκδικήσουν τὰ αἰτήματά τους. Οἱ ἁρμόδιοι σιωποῦσαν, κρύβονταν καὶ ἀρνοῦνταν τὸ διάλογο. Κι ἔτσι καταντήσαμε, ἐπειδὴ ἡ Ἀστυνομία δὲν μποροῦσε νὰ λύσει τὰ προβλήματά τους, νὰ συζητοῦν οἱ κάτοικοι μαζί της ἀνταλλάσσοντας βόμβες μολότοφ μὲ δακρυγόνα. Ἡ σκέψη ὅτι, χωρὶς λόγο, μπορεῖ νὰ κάναμε Πάσχα θρηνώντας νεκροὺς -εἴτε ἀπὸ τὴ μία εἴτε ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ- ἡ ἀνάγκη νὰ ἠρεμήσουμε γιὰ νὰ προστατεύσουμε τοὺς θεσμούς μας καὶ ἡ ὑποχρέωση νὰ ἐπικρατήσει ἡ λογικὴ καὶ οἱ ἀνθρώπινοι ὅροι ζωῆς, ἐπέβαλαν κάποιος νὰ πάρει τὴν πρωτοβουλία.
Δὲν ἦταν ὅμως, λίγοι, ὅσοι ἄφησαν αἰχμὲς γιὰ τὴ στάση τῆς Ἐκκλησίας ὅτι «δὲν ἀποθάρρυνε τὶς ἐκδηλώσεις ἀνομίας...»
Τὸ εἴπατε λίγο μαλακά. Αὐτοὶ τὸ εἶπαν πιὸ ὠμά, καὶ ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ πῶ, πιὸ ἀνόητα. Ἡ Ἐκκλησία τοὺς ἔφταιγε; Αὐτοὶ ποὺ ἀρνήθηκαν ἐπίμονα, κάθε μορφὴ διαλόγου, αὐτοὶ ποὺ στὴν οὐσία προκάλεσαν ὅλη αὐτὴν τὴν ἀναστάτωση, ποὺ ὁδήγησε τελικά, ὄχι μόνο στὴν ἀνομία ἀλλὰ καὶ στὴν κατάρρευση κάθε λογικῆς, κάθε ἠθικῆς καὶ ἀξιοπρέπειας, τώρα σκέφτηκαν νὰ τὰ ρίξουν στὴν Ἐκκλησία; Ἡ Ἐκκλησία στάθηκε δίπλα στὸ λαό, στάθηκε δίπλα καὶ στὴν Ἀστυνομία, ἀρνήθηκε ὅμως, νὰ συμμαχήσει ἄμεσα ἢ ἔμμεσα μὲ τὴ βία, ἀρνήθηκε καὶ νὰ στηρίξει τὸ ἔλλειμμα τοῦ διαλόγου καὶ τῆς δημοκρατίας. Καὶ πολὺ καλὰ ἔκανε.
Ἐν τέλει, Σεβασμιώτατε, ἡ Ἐκκλησία ἔχει -ἢ μέχρι ποῦ ἔχει- δυνατότητα παρέμβασης σὲ ζητήματα ποῦ ἅπτονται τῆς λειτουργίας τοῦ Κράτους;
Ρόλος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ ἀνοίγει τὸ δρόμο τοῦ κάθε ἀνθρώπου πρὸς τὸ Θεὸ καὶ Αὐτὸν διαρκῶς νὰ δείχνει. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀποστολή της, ἐκεῖ ἔχει στραμμένα τὰ μάτια καὶ τὸν προσανατολισμό της. Δὲν εἶναι ἕνα Σωματεῖο μὲ πολιτικοὺς ἐγκόσμιους στόχους. Ἄλλοι εἶναι ἁρμόδιοι νὰ ἐπιμελοῦνται τὰ τῆς λειτουργίας τοῦ Κράτους. Σὲ αὐτὰ ἡ Ἐκκλησία παρεμβαίνει ἔμμεσα, καλλιεργώντας τοὺς πολίτες (σ.σ. ἂν βέβαια τὸ κάνει). Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ἔχει καὶ μία κοσμικὴ δύναμη, τὴν ὁποία μπορεῖ νὰ θέτει στὴν ὑπηρεσία τῶν κοινωνιῶν μας. Ἂν τῆς ζητηθεῖ ἡ βοήθεια, δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ τὴν προσφέρει; Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ βοηθᾶ σὲ κοινωνικὰ θέματα, ὅπως τὸ πρόβλημα τῆς πείνας, τῆς κοινωνικῆς ἀδικίας, τῆς καταπίεσης, τῆς διαφθορᾶς; Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀγωνιστεῖ μέσα στὶς κοινωνίες μας -μὲ τὸ δικό της ὅμως ἦθος- γιὰ τὴ στήριξη τῶν ἀξιῶν ἢ τῶν θεσμῶν, ὅπως ἡ οἰκογένεια; Εἶναι ἀναγκαία ἡ παρέμβασή της. Ἀρκεῖ νὰ γίνεται ὄχι μὲ κοσμικούς, ἀλλὰ μὲ πνευματικοὺς ὅρους.
Σχετικὰ μὲ τὴν ἀξιοποίηση τῆς θρυλικῆς πλέον, ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας. Ἂν εἶναι τόσο μεγάλη ὅσο λέγεται, δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀξιοποιηθεῖ κάπως διαφορετικά, ἀπὸ ὅ,τι τώρα;
Ἀσφαλῶς! ἂν ἦταν τόσο μεγάλη ὅσο λέγεται! Ἀλλὰ δὲν εἶναι! Διότι τῆς ἔχει μείνει μόνο τὸ 4% τῆς περιουσίας ποὺ εἶχε τὸ 1833. Καὶ αὐτὸ δεσμευμένο. Καὶ τὸ ἀκόμη φοβερότερο εἶναι ὅτι, ἐνῶ ἔχουν τελεσιδικήσει ὑπὲρ αὐτῆς πάνω ἀπὸ 150 ἀστικὰ ἀκίνητά της, τὸ Κράτος τὰ ἔχει δεσμεύσει παρὰ πᾶσαν ἔννοιαν λογικῆς, ἠθικῆς, κοινωνικῆς εὐαισθησίας καὶ νομικῆς συνέπειας. Αὐτά, δὲν τὰ στερεῖ ἀπὸ τὸν Ἐκκλησιαστικὸ Ὀργανισμό, τὰ ἀποστερεῖ ἀπὸ τὸ λαό. Διότι, ἂν ἀξιοποιοῦνταν, ἐκεῖ θὰ πήγαιναν. Παρὰ ταῦτα, ἡ προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ σήμερα, εἶναι τεράστια. Μόνον ἡ δική μας Μητρόπολη, τὸ 2010 προσέφερε λίγο λιγότερο ἀπὸ 2 ἑκατομμύρια σὲ φιλανθρωπικὰ ἔργα. Τὸ σύνολο δὲ τῆς φιλανθρωπικῆς προσφορᾶς τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας τὸ περασμένο ἔτος ἦταν περίπου 96 ἑκατομμύρια. Εἶναι λίγο; Ποιὸς φταίει καὶ αὐτὸ δὲν τῆς ἀναγνωρίζεται;
Ἡ κοινὴ γνώμη ἔχει ἔρθει ἀντιμέτωπη μὲ σκάνδαλα, ποὺ συγκλόνισαν σ᾿ ἕνα βαθμό, τὰ δεδομένα, στὴ σχέση της μὲ τὴν Ἐκκλησία, μὲ ἀποκορύφωμα τὰ ὅσα διημείφθησαν σχετικὰ μὲ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου. Καθημερινά, ἔρχεστε σὲ ἐπαφὴ μὲ ἑκατοντάδες κόσμου. Ἐκτιμᾶτε ὅτι ἔχει κλονιστεῖ αὐτὴ ἡ σχέση;
Εἶναι ἀλήθεια πώς, οἱ πιὸ δυναμικὲς κοινωνικὲς ὁμάδες ἔχουν ἤδη, ἀποξενωθεῖ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Κάτι ποὺ ὀφείλεται καὶ στὴ συστηματικὴ «πολεμικὴ» ποὺ τῆς γίνεται -γιὰ ἄγνωστους σὲ μένα, λόγους- καὶ στὴν ἀλλοίωση τῆς εἰκόνας καὶ τοῦ ρόλου της, ποὺ ἀπεργάζεται ἡ ἐποχή μας, ἀλλὰ καὶ στὰ σοβαρὰ λάθη καὶ τὴν ἀσυνέπεια λόγων κι ἔργων πολλῶν ἐκπροσώπων της. Κι ἐγώ, ἂν πίστευα ὅτι Ἐκκλησία εἶναι αὐτὸ ποὺ κυκλοφορεῖ καὶ εἰσπράττει ὁ μέσος σύγχρονος νέος: κάτι μίζερο, στενόμυαλο, ἀνόητα συντηρητικό, μία ἑστία ὑποκρισίας καὶ μικρονοϊκῶν συμφερόντων, δὲν θὰ εἶχα κανένα λόγο νὰ στηρίξω τὴν ἐλπίδα μου ἐπάνω της. Καὶ εἶναι φοβερὸ αὐτό! Γιατὶ ἡ ἀληθινὴ Ἐκκλησία εἶναι κάτι τὸ ἐντελῶς διαφορετικό. Ἐγώ, τὴν ἐλευθερία μου σὲ αὐτὴν τὴν βρῆκα, τὸ νόημα τῆς ζωῆς μου δὲν τὸ συνήντησα στὴν ἐπιστήμη ἀλλὰ στὴν εὐλογημένη παράδοση καὶ διδασκαλία της. Ἐκεῖ γνώρισα αὐθεντικοὺς Ἁγίους, ἐκεῖ ἄνοιξε τὸ μυαλό μου, ἐκεῖ ξεδίψασε ἡ ψυχή μου, ἐκεῖ εἶδα καὶ καθημερινὰ βλέπω τὸ χέρι καὶ τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ δίπλα μου. Τῆς ἔχω προσφέρει τὰ πάντα μου καὶ δὲν τὸ ἔχω μετανιώσει. Δοξάζω κάθε στιγμὴ τὸ Θεὸ ποὺ γύρισε ὁ λογισμός μου πρὸς αὐτήν. Δὲν μὲ ἐνδιαφέρει τίποτα ἄλλο.
Μὲ τὰ ὅσα συνέβησαν στὸ Βατοπαίδι δὲν θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ σκεφτεῖ ὅτι, ἡ Ἐκκλησία τὰ τελευταῖα χρόνια, ἔχει μετεξελιχθεῖ, ἀπὸ ἕνα βίωμα τῆς σχέσης ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεῖο στοιχεῖο σὲ μία συμβατικὴ μορφὴ καθημερινότητας;
Ἐὰν ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ Βατοπαίδι τῆς εἰδησεογραφίας καὶ τῶν σκανδάλων, αὐτὸ εἶναι ἀναίρεση τοῦ κηρύγματος καὶ τῆς διδασκαλίας της. Σᾶς ἐρωτῶ ὅμως: Τί σχέση ἔχει αὐτὸ μὲ τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων, μὲ τὸ μήνυμα τῆς φιλοπτωχίας, τῆς ὀλιγάρκειας καὶ τῆς πνευματικῆς ἐλπίδας, ποὺ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία διδάσκει καὶ ζεῖ; Μήπως ὅμως, τὸ Βατοπαίδι εἶναι μία ἱστορία ποὺ φτιάχτηκε γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν τελικά, ὅλοι οἱ πολιτικοὶ αὐτουργοὶ καὶ νὰ σέρνονται στὰ δικαστήρια οἱ μοναχοί, ἐκθέτοντας ταυτόχρονα, τὴν ἱερὴ εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας…; Στὸ ἐρώτημα ἀπαντῆστε μόνοι σας.
Πιστεύετε ὅτι ἔχουν ὡριμάσει οἱ συνθῆκες γιὰ νὰ μποῦν οἱ σχέσεις Ἐκκλησίας καὶ Κράτους, σὲ μία νέα βάση;
Μακάρι, κ. Σμέρο, νὰ ἐλευθερωθεῖ ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὸν ἐναγκαλισμό της μὲ τὸ Κράτος. Τίποτα δὲν τῆς προσφέρει. Ὅταν τὸ Κράτος, τὴν ἤθελε τὴν Ἐκκλησία, τότε τοῦ ἦταν ἀπαραίτητη καὶ ἐξαιρετικὰ ὠφέλιμη! Τώρα ποὺ βαδίζουμε σὲ χωρὶς Θεὸ κοσμικὴ προοπτική, δὲν ὑπάρχει κανένας λόγος νὰ διεκδικεῖ ἡ Ἐκκλησία κάτι ἀπὸ αὐτὴ τὴ σχέση. Διότι, ἀντὶ αὐτὴ νὰ μπολιάζει τὸ κρατικὸ σύστημα μὲ πνεῦμα -ἀφοῦ αὐτὸ δὲν θέλει κάτι τέτοιο- ἐκκοσμικεύεται καὶ πνευματικὰ ἀποδυναμώνεται ἡ ἴδια. Χάνουμε καὶ τὴν τελευταία ἐλπίδα μας. Ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ μείνει αὐτὸ ποὺ εἶναι γιὰ νὰ κρατήσει ἀνόθευτο αὐτὸ ποὺ τῆς ἐμπιστεύτηκε ὁ Θεός, αὐτὸ πρὸς τὸ ὁποῖο ὅλοι μας προσβλέπουμε: τὴν Ἀλήθειά της!
Μὲ δεδομένο τὸ ἐπιστημονικό σας ὑπόβαθρο, θὰ ἦταν πειρασμὸς κάποιος νὰ μὴν σᾶς ρωτοῦσε γιὰ τὰ ὅρια ἐπιστήμης καὶ θρησκείας…
Ἡ Ἐπιστήμη, εἶναι ὅ,τι πιὸ ὄμορφο μπορῶ νὰ φανταστῶ γιὰ νὰ ἀξιοποιήσουμε τὰ ὅριά μας ὡς ἄνθρωποι. Εἶναι ὅμως, πολὺ ἀδύνατη γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ τὰ ξεπεράσουμε. Πάντα θὰ ὑπάρχει γιὰ νὰ ἐξηγεῖ τὸν κόσμο, γιὰ νὰ παλεύει μὲ τὰ αἰσθητὰ καὶ ὁρατά, ποὺ ὅμως εἶναι πολὺ λίγα. Ἡ λάθος θρησκεία κοιμίζει. Ἡ θεολογικὴ Ἀλήθεια ἐλευθερώνει, φωτίζει, ἁγιάζει! Ἡ πίστη στὴν Ἐπιστήμη ξεγελάει. Σὲ κάνει νὰ νομίζεις ὅτι, εἶσαι μεγαλύτερος ἀπὸ ὅσο εἶσαι ἀληθινά. Ἡ πίστη στὸ Θεὸ καταξιώνει τὸν ἄνθρωπο. Τοῦ δείχνει τὶς πραγματικὲς διαστάσεις του καὶ τὶς τεράστιες δυνατότητές του. Τὸν ἑνώνει μὲ τὸ Θεό. Εἶναι ἄλλο πράγμα!
Τὰ θρησκευτικὰ ὡς σχολικὸ μάθημα, χρειάζονται διατήρηση, ἀλλαγὴ ἢ κατάργηση;
Ἂν μείνουν ὅπως ἔχουν, μᾶς κάνουν ἀλλοίθωρους. Ἂν καταργηθοῦν, κινδυνεύουμε μὲ τύφλωση. Μήπως καλύτερη θὰ ἦταν μία διόρθωση; Εἶναι τόσο ὡραῖο νὰ μάθουμε τὰ θεμέλια του πλούσιου καὶ πραγματικά, δημιουργικοῦ πολιτισμοῦ μας. Τί ὡραῖο πράγμα νὰ κατανοεῖ κανεὶς τὸ Βυζάντιο! Ἀλλὰ καὶ πόσο ὠφέλιμο νὰ ἐμπνευστεῖ ἀπὸ τὴ μοναδικὴ Ὀρθόδοξη παράδοσή μας! Ἀπὸ μάθημα στεγνῆς πληροφόρησης, τὰ θρησκευτικὰ θὰ ἔπρεπε νὰ μεταμορφωθοῦν σὲ ἐργαστήριο ἔμπνευσης. Πρέπει νὰ εἶναι ἀνόητος κανείς, ὅταν πτωχεύει, ν᾿ ἀρνεῖται τὸ θησαυρὸ τῆς κληρονομιᾶς του! Ὅταν εἶναι τυφλός, ν᾿ ἀρνεῖται τὸ φῶς τῆς ἱστορίας του. Ἄρνηση ἢ ἄγνοια τῆς πίστης καὶ τῆς ἱστορίας μας -γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες- σημαίνει ἄρνηση τῆς ζωῆς μας κι ἐξαφάνιση τοῦ μέλλοντός μας.