Κυριακὴ Πάσχα, 24 Ἀπριλίου 2011
Στὸ «Κ» τῆς Καθημερινῆς μίλησε ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ. Νικόλαος, μιλώντας μεταξὺ ἄλλων, γιὰ τὸ ἀναστάσιμο μήνυμα τῶν ἡμερῶν τοῦ Πάσχα, καθὼς καὶ γιὰ ζητήματα κοινωνικῆς προτεραιότητας, στὰ ὁποῖα ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νὰ ἔχει λόγο καὶ ρόλο.
Μία συζήτηση μὲ ἀφορμὴ τὴν Ἀνάσταση καὶ τὸ Πάσχα μὲ ἕναν ἱερωμένο ποὺ διαθέτει δύο διδακτορικά: ἕνα στὴν Ἀστροφυσικὴ καὶ ἕνα στὴ Θεολογία.
Ὁ Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ. Νικόλαος Χατζηνικολάου ὑπῆρξε γιὰ χρόνια ἐρευνητὴς στὰ ἀμερικανικὰ πανεπιστήμια MIT καὶ Χάρβαρντ, ἀναζητώντας ἀπαντήσεις γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ σύμπαντος, ἀλλὰ ἡ ἐπιστημονικὴ καὶ ἐρευνητική του ἐνασχόληση μὲ τὸν φυσικὸ κόσμο καὶ τὸν ἄνθρωπο τὸν ὁδήγησαν στὴν Ἐκκλησία.
Τὸ 1989 ἐγκατέλειψε τὴν ὑπόσχεση μίας καριέρας στὴ NASA, ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἐκάρη μοναχὸς στὴν Ἱερὰ Μονὴ Στομίου Κονίτσης. Τὸ 2004 χειροτονήθηκε μητροπολίτης.
Μὲ δική του πρωτοβουλία τὴ Μεγάλη Δευτέρα (18 Ἀπριλίου 2011) ἀπομακρύνθηκαν οἱ ἀστυνομικὲς δυνάμεις ἀπὸ τὴν περιοχὴ τῆς Κερατέας καὶ διαλύθηκαν τὰ μπλόκα τῶν κατοίκων.
Ποιὸς ἦταν ὁ ρόλος σας στὸ πρόβλημα στὴν Κερατέα;
Ἐγὼ δὲν μπαίνω καθόλου στὴν οὐσία, γιατὶ δὲν εἶμαι ἁρμόδιος. Ἀλλὰ ἡ βία πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ σταματήσει, ἀπὸ ὁποιαδήποτε μεριὰ καὶ ἂν προέρχεται.
Καὶ γιὰ νὰ σταματήσει, χρειάζεται οἱ ἄνθρωποι νὰ συναντηθοῦν καὶ νὰ ἐπικοινωνήσουν.
Πρέπει ἡ κυβέρνηση νὰ ἀνοίξει τὶς πόρτες τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς τοπικοὺς ἄρχοντες.
Μὲ αὐτοὺς νὰ μιλήσει. Ὄχι μ᾿ ἐμένα. Δὲν μπορεῖ νὰ συνεχιστεῖ αὐτὴ ἡ κατάσταση. Εἶναι πόλεμος.
Τὸ νόημα τοῦ Πάσχα;
Νομίζω εἶναι τριπλό. Τὸ πρῶτο εἶναι ὅτι μὲ τὴν Ἀνάσταση ἔχουμε τὴν ἀπόδειξη τῆς θεότητας τοῦ Χριστοῦ, τὸ δεύτερο ὅτι καταργεῖται ὁ θάνατος, καὶ τὸ τρίτο, μέσα σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο, εἶναι ἡ πρόκληση γιὰ καινούργια ζωή.
Τὰ ἀρνιὰ μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸ νόημα τοῦ Πάσχα;
Ἀπὸ μόνα τους θὰ ἦταν πολὺ περιορισμένης ἰσχύος, γιὰ νὰ γιορτάσει κανεὶς τὸ Πάσχα. Ἀλλὰ ὅμως, καὶ τὸ νὰ χαρεῖ κανεὶς μὲ ὑλικοὺς τρόπους, εἶναι ἀνθρώπινο.
Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δὲν προκαλεῖ τὴ λογική μας;
Τὴν τινάζει στὸν ἀέρα. Δὲν ἔχει καθόλου λογική.
Ἄρα, γιατί νὰ πιστέψουμε;
Ἡ πίστη εἶναι κάτι ἀνώτερο ἀπὸ τὴ λογικὴ κατανόηση, ἀπὸ τὸν ἠθικὸ κανόνα, ἀπὸ τὴ συναισθηματικὴ προσδοκία. Πιστεύουμε αὐτὸ ποὺ εἶναι πέρα ἀπὸ τὴ λογική μας.
Μπορεῖ νὰ εἶναι κάποιος Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος, καὶ νὰ ἀντιμετωπίζει τὴν Ἀνάσταση ὡς «παραμύθι»;
Μπορεῖ νὰ κουβαλάει τὸν πολιτισμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ θὰ εἶναι, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μὲ κενὸ κήρυγμα. Ἄδειο κήρυγμα, καὶ ἄδεια ζωή.
Ἐσεῖς πιστεύετε στὴν Ἀνάσταση;
Μὲ ὅλα μου τὰ κύτταρα. Τὸ μόνο ποὺ πιστεύω εἶναι ἡ Ἀνάσταση. Ὅλη ἡ πίστη στὴν Ἀνάσταση, δημιουργεῖ μία ἔκταση στὸν ἄνθρωπο.
Δὲν ἔχεις ἀνάγκη τοῦ θαύματος ἢ τῆς ἀποδείξεως. Ἀλλὰ ἡσυχάζεις, καὶ ξανοίγεσαι σὲ ἕναν ἄλλο κόσμο. Αὐτὸ εἶναι ἡ Ἐκκλησία.
Μὲ δεδομένο ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες διακηρύττουν τὴ μετὰ θάνατον ζωή, ἀποκλείετε νὰ καλύπτεται ἔτσι ἁπλῶς μία ψυχολογικὴ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου;
Θὰ μποροῦσε, διότι ὑπάρχει τέτοια ἀνάγκη.
Ἀλλά, πρῶτα πιστεύεις, καὶ μετὰ σοῦ ἀποδεικνύεται. Καὶ εἶναι τόσο ὡραῖο αὐτό.
Ἂν εἴχατε γεννηθεῖ πιὸ ἀνατολικὰ ἢ πιὸ δυτικά, δὲν θὰ πιστεύατε σὲ ἄλλη θρησκεία;
Μπορεῖ. Νὰ ἤμουν χότζας. Ἢ καρδινάλιος.
Ἄρα, γιατί νὰ πιστεύουμε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ μόνη ἀλήθεια;
Διότι συνέβη νὰ γεννηθοῦμε ἐδῶ, καὶ νὰ ἐπιβεβαιωθεῖ αὐτὸ τὸ πράγμα μέσα μας.
Δὲν ξέρω τί θὰ συνέβαινε ἂν ἤμουν ἀλλοῦ.
Πόσοι ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς Ὀρθόδοξους στὴν Ἑλλάδα εἶναι πραγματικοὶ χριστιανοί;
Νομίζω ὅτι τὸ ποσοστὸ εἶναι πολὺ μικρό. Καὶ σὲ αὐτὸ φταῖμε ὡς Ἐκκλησία, γιατὶ ἔχουμε συμβιβαστεῖ καὶ ἐκκοσμικευτεῖ ἢ ἁπλῶς λειτουργοῦμε ὡς σωματεῖο.
Ὄχι ὡς μυσταγωγία. Δηλαδή, νὰ πάρουμε τοὺς ἀνθρώπους, καὶ σιγὰ-σιγὰ νὰ τοὺς ὁδηγήσουμε στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ».
Σᾶς ἐνοχλεῖ ποὺ οἱ περισσότεροι φτάνουν στὴν ἐκκλησία μισὴ ὥρα πρὶν τὴν Ἀνάσταση, καὶ φεύγουν μὲ τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη»;
«Δὲν μὲ ἐνοχλεῖ, ἀλλὰ εἶναι σὰν νὰ πηγαίνουν σὲ ἕναν γάμο, νὰ περιμένουν τὴν ὑποδοχὴ τῆς νύφης, καὶ μόλις ἀρχίζει ὁ γάμος, νὰ φεύγουν. Εἶναι κρίμα. Ἀδικοῦνται οἱ ἄνθρωποι».
Τὸ Ἅγιο Φῶς ἀνάβει πραγματικὰ ἀπὸ μόνο του, καὶ ὄχι μὲ σπίρτα;
Ἐδῶ ἔφτασε ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἐν ὀνόματι τῆς ἐπιστήμης, νὰ πιστεύει ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε ἀπὸ τὸ τίποτα. Γιατί νὰ μὴν μπορεῖ νὰ γεννηθεῖ καὶ τὸ Ἅγιο Φῶς ἀπὸ τὸ τίποτα;
Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, ἡ μεγάλη σημασία τοῦ Ἁγίου Φωτὸς εἶναι ὅτι ὅλοι μοιραζόμαστε αὐτὸ τὸ φωτάκι ἀπὸ τὴν ἴδια πηγή. Αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό. Γιατί νὰ τὸ χάσουμε;
Ἀφοῦ τὰ σώματα λιώνουν, πλὴν τοῦ Χριστοῦ, γιατὶ δὲν δέχεται ἡ Ἐκκλησία τὴν καύση τῶν νεκρῶν;
Διότι ἡ καύση δὲν ἀφήνει τὴ φυσιολογικὴ φθορά. Δὲν θέλουμε νὰ κάνουμε κάτι βίαιο, σεβόμενοι τὴν ταφὴ τοῦ Χριστοῦ, καὶ προβάλλοντας στὸν κάθε ἄνθρωπο, τὸ γεγονὸς τῆς ταφῆς τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως.
Θὰ ἀρνιόσασταν νὰ δώσετε τὴν εὐχή σας, σὲ κάποιον ποὺ θὰ ἤθελε νὰ καεῖ;
Θὰ ἔκανα ὅ,τι τελικὰ ἀποφάσιζε ἡ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ Ἐκκλησία στὴν Ἑλλάδα δὲν εἶναι ἕνα σύστημα πού, πολλὲς φορές, καλλιεργεῖ τὸ φανατισμό;
Φοβοῦμαι πὼς ἔχετε δίκιο. Βέβαια, ὑπάρχουν καὶ ἄλλες φορὲς ποὺ πραγματικὰ ἐλευθερώνει.
Γιατί δώσατε πίσω τὸ μισθό σας στὸ ἑλληνικὸ κράτος;
Τὸ ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι τὸ κράτος εἶναι ἀνίκανο καὶ τὸ μισθὸ νὰ μᾶς κόψει. Πληρώνομαι ἀκόμη, καὶ πηγαίνει σὲ ἱδρύματα.
Μακάρι νὰ μοῦ ἔκοβε τὴ δημοσιοϋπαλληλικὴ ἰδιότητα. Δὲν θέλω νὰ εἶμαι δημόσιος ὑπάλληλος.
Ἄρα, εἶστε ὑπὲρ τοῦ διαχωρισμοῦ Κράτους-Ἐκκλησίας;
Ναί. Μία Ἐκκλησία, ὅσο πιὸ ἀποδεσμευμένη εἶναι ἀπὸ τὸ κράτος, τόσο πιὸ Ἐκκλησία εἶναι. Εἶναι πιὸ κοντὰ στὸ μήνυμά της.
Αὐτὴ τὴ στιγμή, ὄντας μέρος τοῦ πολιτικοῦ συστήματος, καταρρέει μαζὶ μὲ αὐτό.
Καὶ πῶς θὰ ζοῦσαν οἱ ἱερεῖς;
Πολὺ καλύτερα. Ἡ φορολόγηση τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀντιλαϊκὸ μέτρο. Ὁ κόσμος δίνει λίγο-λίγο στὰ παγκάρια, καὶ μαζεύονται χρήματα.
Ἂν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδας ταΐζει σήμερα 50.000, ὅπως εἶπε τὶς προάλλες ἡ Σύνοδος, καὶ φορολογηθεῖ μὲ 20%, πρέπει κάποιος νὰ βρεῖ ποῦ θὰ φᾶνε οἱ 10.000.
Ἐσεῖς ἔχετε ἄλλα εἰσοδήματα;
Δὲν ἔχω ἀνάγκες.
Τί τρῶτε;
Δὲν μπορεῖτε νὰ φανταστεῖτε. Μοῦ φέρνουν ἀπὸ τὰ μοναστήρια τὰ καλύτερα αὐγά.
Ἡ ἐπιστήμη σᾶς ἔκανε νὰ ἀμφιβάλλετε γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ;
Ἀντίθετα. Ἐνῶ στὴν Ἀμερικὴ γευόμουν τὰ καλύτερα κομμάτια τῆς ἐπιστήμης, ἔνιωθα τὴν ἀνεπάρκειά της νὰ μὲ γεμίζει.
Τὸ πλήρωμα μοῦ τὸ ἔδινε ἡ ἀνάγκη νὰ ξεπεράσω τὸ θάνατό μου. Τὴ φθορά. Τὸ χρόνο.
Ἡ ἐπιστήμη θὰ μποροῦσε ποτὲ νὰ ἀνακαλύψει τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου, πρὶν ἀπὸ τὸ Μπὶγκ Μπάνγκ;
Πρὶν ἀπὸ τὸ Μπὶγκ Μπὰνγκ δὲν ὑπάρχει χρόνος, καὶ ἄρα δὲν ὑπάρχει πρίν.
Ἡ ἐπιστήμη εἶναι ἕνα ὑπέροχο ἐργαλεῖο, γιὰ νὰ μᾶς δείξει τὴν ὀμορφιὰ τοῦ φυσικοῦ κόσμου.
Ἀλλὰ εἶναι πολὺ μικρὸ γιὰ νὰ μᾶς ἀποδείξει τὰ ὅρια τοῦ ἀνθρώπου.
Ὁ δικός σας σταυρός;
Ὁ χειρότερος εἶναι ὁ ἑαυτός μου. Δύσκολο πράγμα ὁ ἑαυτός μας.