συνέντευξη στὸν Αἰμίλιο Πολυγένη, Ρομφαία, 27.9.2008
ΕΡ.: Ποιὸς ὁ λόγος ποῦ σὲ αὐτὴ τὴ συγκεκριμένη συγκυρία ζητήσατε τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, Σεβασμιώτατε;
ΑΠ.: Τὸ αἴτημα τῆς ἐλεύσεως τοῦ τιμίου λειψάνου τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ, μᾶς ὑποβλήθηκε ἀπὸ τὸν ἱερέα καὶ τοὺς πιστοὺς τῆς Ῥωσόφωνης κοινότητάς μας, στὶς Ἀχαρνές, τὸν Φεβρουάριο τοῦ 2007. Τὸν Ἰούλιο τοῦ ἰδίου ἔτους, ὑποβάλαμε τὸ αἴτημα στὸν Πατριάρχη Μόσχας κ. Ἀλέξιο, ὁ ὁποῖος καὶ πέρσι τὸ φθινόπωρο τὸ ἔκανε δεκτὸ μὲ μεγαλοκαρδία. Ὁ Ἅγιος Σεραφεὶμ εἶναι ὁ Ἅγιος τοῦ Ῥωσικοῦ λαοῦ, εἶναι ὁ ἀνύστακτος φύλακάς τους, εἶναι ἡ παρηγοριὰ καὶ τὸ στήριγμά τους. Ποτὲ δὲν τὸν ἔχουν ἀποχωρισθεῖ. Ἂν καταλαβαίνω καλὰ τὴν ψυχολογία τῆς πίστης τοῦ Ρωσικοῦ λαοῦ, εἶναι θυσία ἡ προσφορὰ τοῦ τιμίου λειψάνου. Καὶ γι᾿ αὐτὸ εἶναι μεγάλη τιμή μας ἡ ἀγάπη τους. Μᾶς προσφέρουν ὅ,τι πολυτιμότερο ἔχουν ὡς λαὸς καὶ ὅ,τι περισσότερο ἀγαποῦν ὡς Ἐκκλησία.
ΕΡ.: Δὲν φοβᾶστε μήπως ὁ ἐρχομὸς τοῦ τιμίου λειψάνου ἑρμηνευθεῖ εἴτε ὡς κίνηση τεχνητῆς συσπείρωσης τοῦ λαοῦ μας γύρω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία εἴτε ὡς προσπάθεια οἰκονομικῆς ἀξιοποίησης τῆς θρησκοληψίας καὶ τῆς νοσηρῆς εὐλαβείας;
ΑΠ.:Δὲν φοβοῦμαι, γιατὶ οὔτε τὸ ἕνα ἀποτελεῖ στόχο μας οὔτε τὸ ἄλλο φιλοξενήθηκε ποτὲ στὴ σκέψη μας. Εἶναι μεγάλη ἁμαρτία ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ νὰ νοθεύεται μὲ κοσμικὰ μικρόβια. Ἡ πίστη μας δὲν ἔχει ἀνάγκη οὔτε ἀπὸ ψυχολογικὲς ἐνέσεις οὔτε ἀπὸ οἰκονομικὲς συμμαχίες. Τί μεγάλο πράγμα ποὺ εἶναι ἁπλὰ νὰ δεχθοῦμε τὸν ἅγιο ὡς εὐκαιρία εὐλογίας, τὸ νεκρὸ λείψανό του ὡς πηγὴ ζωῆς! Ἂν ἡ τόνωση τῆς πίστης μᾶς ἑνώσει περισσότερο μὲ τὴν Ἐκκλησία, αὐτὸ δὲν εἶναι τεχνητὴ συσπείρωση ἀλλὰ ἅγιος σύνδεσμος.
ΕΡ.: Εἴδαμε, Σεβασμιώτατε, ὅτι στείλατε ἕνα γράμμα στὰ παιδιὰ τῶν Γυμνασίων καὶ Λυκείων τῆς Ἀνατολικῆς Ἀττικῆς καὶ προτρέψατε τοὺς θεολόγους νὰ ἀφιερώσουν μία ὥρα μαθήματος στὸν Ἅγιο Σεραφείμ. Ποιὰ ἡ βαθύτερη σκέψη σας γι᾿ αὐτὴν τὴν πρωτοβουλία;
ΑΠ.: Ὁ Ἅγιος Σεραφεὶμ εἶναι ἅγιος ποὺ ἡ ζωή του συγκινεῖ ἰδιαίτερα τὴν παιδικὴ ψυχὴ καὶ σκανδαλίζει ὄμορφα τὴν σκέψη τῶν ὀρθολογιστῶν. Γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶναι πολὺ ἐπίκαιρος. Ἐμένα μὲ ἐνθουσιάζει ὁ συνδυασμὸς τῆς ἀσκητικῆς του σκληρότητος μὲ τὴ μοναδική του τρυφερότητα πρὸς τὰ παιδάκια. Εἶναι μεγαλειῶδες νὰ ζεῖς ἄφοβα μὲ μιὰ ἀρκούδα, κατάμονος μέσα στὴν ἀγριάδα ἑνὸς ἀχανοῦς ἐρημικοῦ δάσους καὶ νὰ ἐκφράζεσαι ἐκστατικὰ ἀγκαλιάζοντας ἢ παίζοντας μὲ μικρὰ παιδιά· νὰ προσεύχεσαι μὲ ἀνυποχώρητη ἐπιμονή, νὰ ἀσκεῖσαι μὲ ἐπίμονη βία καὶ νὰ ὑποχωρεῖς στὸ πρόγραμμά σου προκειμένου νὰ σηκώσεις τὸ βάρος ἑνὸς ἄγνωστου σὲ σένα ἀδελφοῦ σου ποὺ σὲ πλησιάζει. Νὰ χαιρετᾶς ὅλους μὲ τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη, χαρά μου», ὅποιοι κι ἂν εἶναι, ὅποιον ἑαυτὸ καὶ ἂν κομίζουν. Τὸ καλύτερο νέο σου νὰ εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ μεγαλύτερη χαρά σου τὸ πρόσωπο τοῦ συνανθρώπου σου. Νὰ μεταμορφώνεις τὸν ταραγμένο κόσμο γύρω σου ἀναδίδοντας τὸ ἄρωμα τῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης σου. Νὰ μεταγγίζεις τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ποὺ ἔχεις μέσα σου, τόσο εὔκολα στὸ δοχεῖο τῆς ζωῆς τοῦ συνομιλητῆ σου. Νὰ εἶσαι ἑξήντα ἑπτὰ χρόνια χαμένος στὸ ἄγνωστο καὶ κρυμμένος στὴν ἀσημότητα καὶ νὰ σὲ φανερώνει ὁ Θεὸς λίγα χρόνια στὰ γεράματά σου καὶ τότε νὰ συγκεντρώνεις τὴν ἐλπίδα καὶ τὸν ἀναστεναγμὸ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, ὅλου τοῦ κόσμου. Αὐτὰ χρειάζεται νὰ μάθουν τὰ παιδιά. Χρειάζεται νὰ ἀντιληφθοῦν ὅτι ἀκουμπώντας μὲ εὐλάβεια τὰ χείλη τους στὸ νεκρὸ λείψανο ἑνὸς γηρασμένου ἁγίου μπορεῖ νὰ ζωντανέψει ἡ ζωή τους, νὰ ἀποκτήσει ὅραμα ἡ νιότη τους, νὰ ἀλλάξει προσανατολισμὸ ἡ πορεία τους.
ΕΡ.: Δὲν νομίζετε ὅτι γενικότερα τὸ θέμα τῆς τιμῆς τῶν λειψάνων καὶ τῆς προσκύνησης τῶν εἰκόνων ἔχει μία ὑπερβολὴ στὴν ἐποχή μας;
ΑΠ.: Ἡ ἐποχή μας γενικὰ εἶναι ἐποχὴ νοσηρῶν ὑπερβολῶν. Καὶ πολὺ πιθανὸν ἡ ἀρρώστια τῆς ὑπερβολῆς νὰ ἔχει ἐπηρεάσει καὶ τὸ θέμα ποὺ ἀναφέρεστε. Παρὰ ταῦτα, τὰ λείψανα ἡ Ἐκκλησία μας τὰ ὀνομάζει «ἱερὰ» καὶ «χαριτόβρυτα» καὶ τὶς εἰκόνες τὶς ἀποκαλεῖ «ἅγιες». Ἀπὸ τοὺς ἀποστολικοὺς κιόλας χρόνους, τίμησε μὲ ἰδιαίτερο τρόπο τὰ λείψανα τῶν ἁγίων, ἀφενὸς μὲν θεμελιώντας πάνω τους ὅλα ἀνεξαιρέτως τὰ ἱερά της θυσιαστήρια, ἀφετέρου δὲ καθιερώνοντας τὶς ἑορτὲς ἐπὶ τῇ ἀνακομιδῇ τῶν τιμίων λειψάνων. Ἔτσι στὶς 2 Μαΐου τιμοῦμε τὰ λείψανα τοῦ Ἁγ. Ἀθανασίου, στὶς 20 Μαΐου τοῦ Ἁγ. Νικολάου, στὶς 2 Αὐγούστου τοῦ Ἁγ. Στεφάνου, στὶς 3 Σεπτεμβρίου τοῦ Ἁγ. Νεκταρίου κ.ο.κ. Ἐπίσης ἡ Ἐκκλησία γιορτάζει θαυματουργὲς εἰκόνες καὶ τιμᾶ ἱερὰ ἀντικείμενα, ὅπως τὶς ἁλυσίδες τοῦ Ἀπ. Πέτρου, τὴ Ζώνη καὶ τὸ Μαφόριο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τὸν Τίμιο Σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Αὐτὰ ὅλα δὲν εἶναι σύγχρονες προσθῆκες. Ἀποτελοῦν εὐλογημένες λειτουργικὲς πράξεις ποὺ στηρίζονται στὴ χρυσὴ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ στὴ δοκιμασμένη ἐμπειρία της. Ἐκεῖ ποὺ βλέπω τὴν ἐπικίνδυνη σύγχρονη ὑπερβολὴ εἶναι στὴν τεχνητὴ ἀμφισβήτηση τῆς χάρης τους καὶ στὴ συστηματικὴ πολεμικὴ στὴν προσκύνησή τους.
ΕΡ.: Φαίνεται ὅτι μέσα στὴ Ῥωσικὴ εὐσέβεια ὑπάρχει καὶ κάποια διείσδυση πολιτικῆς ἐκμετάλλευσής της. Ποιὰ ἡ ἄποψή σας ἐπ᾿ αὐτοῦ;
ΑΠ.: Ἐσεῖς, ἀπ᾿ ὅ,τι βλέπω στὴν ἀξιοπρεπῆ ἰστοσελίδα σας, ἔχετε μία ἰσορροπημένη ἐπαφὴ μὲ τὴ ζωὴ τῆς Ῥωσικῆς Ἐκκλησίας. Ἐγὼ ἀντιλαμβάνομαι ὅτι προφανῶς ὑπάρχει μία πολιτική. Ἡ Ρωσικὴ πολιτεία, ὅπως καὶ ἐπὶ τσάρου ἔτσι καὶ σήμερα, ἐπιδιώκει νὰ φτιάξει μία πολὺ δυνατή, πλούσια καὶ μὲ ἀπήχηση στὸ λαὸ Ἐκκλησία. Δίνει χρήματα, δημιουργεῖ ἐκκλησιαστικὴ περιουσία, τιμᾶ τὰ ἐκκλησιαστικὰ πρόσωπα καὶ πράγματα, τοὺς θεσμοὺς καὶ τὶς συνήθειες, τονώνει τὴν πίστη, δυναμώνει τὴν εὐσέβεια, συμμετέχει στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἐνεργά. Πρὸ τριῶν μηνῶν (29.6.2008), ὅπως ἐσεῖς κ. Πολυγένη παρουσιάσατε στὸ romfea.gr, ὁ Πούτιν δήλωσε ὅτι «θὰ συνεχίζουμε νὰ στηρίζουμε τὴν Ἐκκλησία». Τὸ ἴδιο ἔκανε τὴν ἑπομένη καὶ ὁ Μενβέντεφ. Στὴν Ἑλλάδα δυστυχῶς προσπαθοῦμε νὰ γκρεμίσουμε τὴν πίστη, νὰ ἀπαξιώσουμε τὴν Ἐκκλησία, τὴ θέλουμε φτωχή, ἀνίκανη, δίχως ἀποστολή. Ἀρνούμαστε τὴν ἱστορία, τὴν παράδοσή μας, τὴν ἀλήθεια, τὸν ἑαυτό μας. Ἀσεβοῦμε. Τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο μὲ τὴ Ῥωσία. Ὅταν πρὸ δύο μηνῶν βρέθηκα στὴ Μονὴ τοῦ Ντιβέγιεβο, κατὰ τοὺς ἑορτασμοὺς τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ τιμίου λειψάνου τοῦ Ἁγ. Σεραφείμ, καθόταν δίπλα μου ὁ Ὑπουργὸς Ἀτομικῆς Ἐνέργειας κ. Κυριένκο καὶ μοῦ εἶπε: «Κάτι ἄκουσα ὅτι σήμερα ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση ἀποφάσισε νὰ βγάλει τὰ θρησκευτικὰ ἀπὸ τὰ σχολεῖα. Εἶναι ἀλήθεια;» Ἐξεπλάγην καὶ τοῦ ἀπήντησα: «Δὲν πιστεύω. Κάτι θὰ εἶχα ἀκούσει. Αὐτὰ τὰ πράγματα δὲν γίνονται τόσο ξαφνικά». «Ἁπλά», μοῦ λέει, «μοῦ ἔκανε ἐντύπωση, γιατὶ ἐμεῖς, ἐδῶ στὴ Ρωσία, προσπαθοῦμε νὰ τὰ βάλουμε σὲ ὁλὰ τὰ ἐπίπεδα ἐκπαίδευσης». Δὲν γνωρίζω ἂν εἶναι καλὴ ἢ κακὴ ἡ Ῥωσικὴ ἐκκλησιαστικὴ πολιτική. Σίγουρα εἶναι ἔξυπνη. Δὲν γνωρίζω ἂν εἶναι δικαιολογημένη ἢ προκλητὴ ἡ Ἑλληνικὴ ἐκκλησιαστικὴ πολιτική. Σίγουρα εἶναι ἐθνικὰ καταστροφική.
ΕΡ.: Σεβασμιώτατε, εὐχαριστοῦμε πολύ. Εὐχόμαστε ἡ ἔλευση τοῦ τιμίου λειψάνου νὰ εὐλογηθεῖ καὶ νὰ ἀφυπνίσει ὅλους μας ὡς ἄτομα καὶ ὡς ἔθνος.