Την
Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων, η ΝΕΤ κάνει μια διαφορετική προσέγγιση στο πνεύμα
των εορτών.Πηγή: http://anamartitos.ert.gr
Την
Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων, η ΝΕΤ κάνει μια διαφορετική προσέγγιση στο πνεύμα
των εορτών.
Με τη βοήθεια του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Μεσογαίας & Λαυρεωτικής κ. Νικόλαου Χατζηνικολάου, που έχει χαράξει μια πορεία από τα εργαστήρια της NASA μέχρι το Άγιο Όρος, η εκπομπή αγγίζει θέματα όπως ο Χριστός, η αξία των γιορτών, το πνεύμα των Χριστουγέννων, αλλά και η αστροφυσική, η προσφορά αγάπης και η φιλανθρωπία.
Μια σπάνια συζήτηση που ξεπερνάει την πρόσκαιρη λάμψη των γιορτών και αγγίζει τις πιο ευαίσθητες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Την Κυριακή στις 22.00, «Ουδείς Αναμάρτητος» από τη Νέα Ελληνική Τηλεόραση, με την Άννα Παναγιωταρέα.
Α.Π.: Θέλαμε με το δικό σας τρόπο να μας μιλήσετε γι' αυτή τη γέννηση, για το τι σημαίνει, γι' αυτή τη χαρά, γιατί οι περισσότεροι έχουν συνδέσει τα Χριστούγεννα με τα δώρα, με τα δέντρα, με τα φωτάκια και τα λαμπιόνια... Όχι πως κι αυτά δεν είναι ταιριαστά για την ημέρα αυτή...
π.Ν.Χ.: Είναι ταιριαστά ασφαλώς, αλλά σε ένα άλλο επίπεδο. Δυστυχώς, και την υπογραμμίζω αυτή τη λέξη, η γιορτή των Χριστουγέννων έχει αποκτήσει έναν έντονα κοσμικό χαρακτήρα, με όλα τα στοιχεία που αναφέρετε, που κακά δεν είναι, αλλά είναι αποπροσανατολιστικά. Εγώ θα έλεγα ότι αν ψάξει κανείς να βρει το νόημα των Χριστουγέννων, δεν θα το βρει ούτε σ' αυτό ακόμα που λένε, ότι είναι η γιορτή της αγάπης, ή μια οικογενειακή γιορτή, ή μια γιορτή που μπορεί κανείς να προσφέρει αισθήματα στον άλλο. Αυτό είναι πολύ ωραίο, αλλά είναι ανθρώπινο. Δεν είναι τα Χριστούγεννα. Είναι επίγειο, αυτό πάντοτε πρέπει να υπάρχει.
Α.Π.: Και τι είναι τα Χριστούγεννα;
π.Ν.Χ.: Είναι κάτι άλλο, το γεγονός που ξεχνάμε... Γίνεται ο θεός άνθρωπος και δεν γίνεται έτσι, για να μας δείξει τη δική του δύναμη, αλλά για να μας δώσει τη δυνατότητα, με τη δική του αγάπη, να προσπαθήσουμε να μπολιάσουμε και τη δική μας ύπαρξη με θεϊκά στοιχεία. (...) Το σημαντικό είναι να γιορτάσουμε με έναν τρόπο τέτοιο, που να μας μείνει στο τέλος και κάτι. Διότι μόλις καταπιούμε τα μελομακάρονα και φάμε τους κουραμπιέδες, τελειώνουν τα Χριστούγεννα... σβήνουν τα λαμπάκια, οι αγιοβασίληδες βγάζουν τα κοστούμια τους... αυτό που πρέπει να μείνει είναι ένα βαθύτερο νόημα... Και αυτό είναι που η Εκκλησία θα έπρεπε με κάθε τρόπο να στηρίξει τις καρδιές των ανθρώπων μας.
Α.Π.: Μ' αρέσει αυτό που λέτε, «με κάθε τρόπο» και που «θα έπρεπε».
π.Ν.Χ.: Θα έπρεπε, γιατί δυστυχώς παρασυρόμαστε κι εμείς ως Εκκλησία... Υπάρχει μια μεγάλη ορμή προς την αντίθετη κατεύθυνση. Και ότι οπωσδήποτε με κάθε τρόπο, θα έπρεπε ασυμβίβαστα και ανυποχώρητα να υπογραμμίσουμε ότι το γεγονός των Χριστουγέννων και η γιορτή και ο χαρακτήρας της έχει να κάνει με μια πραγματική εσωτερική μεταμόρφωση του κάθε ανθρώπου... τη δική σας μεταμόρφωση, τη δική μου μεταμόρφωση... αυτή η συγγένεια με το θεό να μπορέσει να γίνει βίωμα και όχι θεωρία, πράξη και όχι λόγος, προσωπική εμπειρία και όχι φλυαρία εκκλησιαστικού τύπου.
Α.Π.: Αυτό όμως γέροντα δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη... να λέμε, είναι παραμονή Χριστουγέννων κι ας γίνουμε καλοί χριστιανοί...
π.Ν.Χ.: Ασφαλώς όχι! Είναι μια ολόκληρη ζωή, η οποία υπάρχει, και εκφράζεται σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές μέσα από γεγονότα, συναντήσεις προσώπων, ευκαιρίες... παρέχονται στη ζωή. Και οι γιορτές, όλα αυτά είναι σκαλοπάτια που βοηθούν. (...) Ε, αυτές οι γιορτές είναι που μας θυμίζουν και μας βοηθούν. Μη μου πείτε ότι τη Μεγάλη Εβδομάδα δε νιώθετε κάτι διαφορετικό, δε βοηθάει η όλη κατάσταση... και συναισθηματικά, και με το όλο της ντεκόρ το πολιτιστικό, το λαογραφικό καμιά φορά... αυτά βοηθούν, δεν είναι άσχημα. Δεν είναι η ψυχή μας μόνον θεωρητική πνευματικότητα. Έχουμε σώμα, έχουμε φύση και θέλουμε ευκαιρίες. Βοηθούν. Η αλλαγή και μόνο στο διάκοσμο δεν είναι άσχημη, είναι υποβοηθητική, αλλά δεν πρέπει να κανείς μείνει μόνο στα φωτάκια... πρέπει να προχωρήσει και λίγο παραπέρα.
Α.Π.: Εσείς έχετε μονάσει... γιορτάζετε συνέχεια εσείς οι μοναχοί.
π.Ν.Χ.: Γιορτάζει ο κάθε χριστιανός!
Α.Π.: Ναι, αλλά ο κάθε χριστιανός και ο κάθε άνθρωπος δεν προλαβαίνουμε να το κάνουμε αυτό στην καθημερινότητά μας.
π.Ν.Χ.: Νομίζω έχετε πάρα πολύ δίκιο, κι εγώ δεν προλαβαίνω τώρα... έχω γίνει Μητροπολίτης, έρχεται ο κόσμος, μου ζητάει να προσεύχομαι, κι εγώ δεν προλαβαίνω! Όλος μου ο χρόνος ξοδεύεται προς άλλες κατευθύνσεις! Γι' αυτό είναι πολύ ωραιο να μπορέσει κανείς να ζήσει όλη αυτή την πνευματική πραγματικότητα μεσα απ' το κανάλι της μοναστικής ζωής.
Α.Π.: Τι σημαίνει ότι γεννήθηκε χθες ο Χριστός;
π.Ν.Χ.: Γεννήθηκε χθες ο Χριστός είναι λάθος. Ο Χριστός γεννάται σήμερον και γεννάται διαρκώς, στο διαρκές σήμερον, δηλαδή πάντοτε γεννάται ο Χριστός. Το ότι το ορίσαμε χθες είναι γιατί ζούμε μέσα στο χρόνο και πρέπει να βοηθηθούμε λιγάκι... Σήμερα θα είναι Χριστούγεννα, αύριο θα είναι των Φώτων, κλπ. Είναι πολύ ωραίος φίλος μας ο χρόνος, κι είναι πολύ μεγάλο λάθος να δώσει κανείς μια πνευματικοποιημένη αίσθηση της πορείας προς το θεό με τέτοιο τρόπο, που να είναι έξω από το χρόνο. Χρειάζονται και τα σχήματα για να ζήσει κανείς τις βιωμένες πνευματικότητες. Ο χρόνος είναι ένα τέτοιο σχήμα. Είναι ο μεγαλύτερος φίλος.
Α.Π.: Μα ο χρόνος είναι εχθρός στον άνθρωπο... οδηγεί στη γήρανση και στο θάνατο.
π.Ν.Χ.: Καταλήγει στη ζωή. Διότι ο θάνατος είναι η πόρτα για την όντως ζωή. Είναι η λύτρωση του ανθρώπου, είναι αυτό που ονομάζουμε στην Εκκλησία αιωνιότητα. Και είναι η μεταμορφωμένη διάσταση του χρόνου.
Α.Π.: Το λέτε εσείς αυτό, που έχετε σπουδάσει φυσική;
π.Ν.Χ.: Το λέω αυτό που όχι έχω σπουδάσει φυσική, αλλά ασχολήθηκα με την έννοια του χρόνου, από την πλευρά της φυσικής... ο χρόνος, αυτό το κτιστό πράγμα. Μη με προκαλέσετε να αρχίσω να μιλάω τώρα για το χρόνο από πλευράς φύσεως, να σας πω τι είναι η ύλη, τι είναι ο χώρος, τι είναι χρόνος. Το πετσί μας είναι ο χρόνος, είναι ένα απίθανο πράγμα. Έτσι βιώνουμε τη φυσική μας υπόσταση, χαιρόμαστε το ότι είμαστε άνθρωποι, ως προς τη φυσική μας διάσταση. Όπως υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζήσουμε τη χαρά της ανθρώπινης ταυτότητος, όταν αισθανθούμε τι είναι η αιωνιότητα! Ζούμε την πνευματική μας διάσταση μέσα από αυτό. Και δένονται τα δύο, δεν είναι δυο διακριτά πράγματα, είναι αμοιβαίως περιχωρούμενα: ο χρόνος και η αιωνιότητα, ο χώρος και η βασιλεία του θεού, η φυσική και η πνευματική διάστασις.
Α.Π.: Πώς συνταιριάζετε την επιστήμη με την αγάπη για το θεό;
π.Ν.Χ.: Δεν καταλαβαίνω τη διαφορά τους! Μέσα από την επιστήμη μπορεί κανείς να γνωρίσει την τρέλα για το θεό! Λέει ο απόστολος Παύλος, ότι μέσα από την κατανόηση των «ποιημάτων», των δημιουργημάτων του φυσικού κόσμου, κάλλιστα κανείς εισέρχεται μέσα σ' αυτήν την ομορφιά του πνευματικού κόσμου. Όταν διαπιστώσει ότι αυτό είναι κάτι πάρα πολύ ωραίο, και υπάρχει και κάτι το ακόμη καλύτερο. Το πρώτο μόνο, το πολύ ωραίο, δε χορταίνει τον άνθρωπο...
Α.Π.: Πώς μπορείς να πεις σε ένα παιδάκι ότι κάθε χρόνο γεννιέται ο Χριστός;
π.Ν.Χ.: Μα διαρκώς γεννάται ο Χριστός, μέσα μας. Το ότι γεννάται ο Χριστός στη Βηθλεέμ είναι μια υπόμνηση ενός ιστορικού γεγονότος. Στην Εκκλησία όμως θυμόμαστε το ιστορικό γεγονός για να περάσουμε σιγὰ-σιγά στο μυστικό γεγονός, στο πώς δηλαδή θα μπορέσει αυτό το πράγμα να γίνει μια προσωπική κατάκτηση, ένα προσωπικό βίωμα. Δεν είναι ωραίο πράγμα να νιώθεις διαρκώς το θεό μέσα σου; Όχι να αναρωτιέσαι «υπάρχει θεός;», «τι είναι ο θεός, είναι μια ανωτέρα δύναμις;»... Είναι η έννοια του καλού; Ο θεός δεν είναι έννοια, δεν είναι δύναμις, έχει δύναμη... ο θεός είναι πρόσωπο! Και τι φοβερό πράγμα, να ζεις το θεό ως κοινωνία, δική σου με το πρόσωπό του! Ο Θεός είναι αληθινός, είναι και μεθεκτός. Τι θα πει μεθεκτός; Θα πει, μπαίνεις μέσα του κι επικοινωνείς, όπως εμείς οι δυο! Να τι ωραίο πράγμα είναι η προσευχή. Αλλά αν δούμε την προσευχή ως καθήκον, απαγορεύουμε από τον εαυτό μας το δικαίωμα της προσευχής. Για φανταστείτε να ζει κανείς αυτές τις μέρες σε ένα κελί απόμακρο, ίσως χωρίς κόσμο, αλλά να νιώθει μέσα του την κοινωνία με το θεό, την υπέρβαση της φύσης του! (...) Μέσα στην Εκκλησία, τα γεγονότα που θυμόμαστε, μας προκαλούν να ζούμε αυτήν την κοινωνία με το θεό. Και στην Ανάσταση, και στα Φώτα αυτό ζούμε. Αυτό βοηθά, βοηθά τη φύση μας, γιατί δεν είμαστε μόνο ψυχή, είμαστε και σώμα ψηλαφητό, είμαστε και λογική... (...) Και μόνο η διαφορετικότητα του διακόσμου θα μπορούσε να βοηθήσει στην υποψία του ανθρώπου για να φύγει από την καθημερινότητα και να μπει στην όμορφη αυτή ατμόσφαιρα του πνευματικού γεγονότος που τον προκαλεί να συμμετάσχει και ο ίδιος.
Α.Π.: Πώς όμως το βοηθά να γίνει αυτό η Εκκλησία με τα πολυτελή άμφια των ιερέων, με την τελετή των Χριστουγέννων...;
π.Ν.Χ.: Δε σας κρύβω ότι αυτό που με συγκινεί μέσα από την Εκκλησία είναι η φάτνη. Το αφανές του Χριστού. Δε γεννήθηκε, ας το πούμε αν ερχόταν σήμερα, στη Νέα Υόρκη. Δε γεννήθηκε τότε στα Ιεροσόλυμα. Δε γεννήθηκε σε μια ιδιάζουσα χρονική στιγμή, αλλά σε μια ουδέτερη, και γεννήθηκε σε έναν πολύ απαλό χώρο, τόσο που να μπορέσεις να μην τον υποψιαστείς ότι έρχεται. Αυτή η απλότητα και η πτωχεία του Χριστού, αυτή η πορεία του, αυτό είναι η εκκλησία. Τώρα, για το αν με ενοχλούν τα χρυσοποίκιλτα άμφια, εδώ δεν με ενοχλούν τα στολισμένα δεντράκια, τα άμφια θα με ενοχλήσουν;
[Παρεμβάλλεται ένα βίντεο με σκηνές από το Ναό της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ. Η συζήτηση οδηγείται στο ερώτημα «πώς επιτρέπει ο θεός τέτοιες αδικίες και να βασανίζονται έτσι τόσοι άνθρωποι με τα μακροχρόνια προβλήματα μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης]
Α.Π.: Πώς το επιτρέπει αυτό ο θεός;
π.Ν.Χ.: Μα αυτό μου λέτε; Εδώ πώς επέτρεψε ο θεός τη σταύρωσή του, απαντήστε μου εσείς σε αυτό. Υπάρχει πόνος, υπάρχει αδικία, υπάρχει σταύρωση, υπάρχουν πόλεμοι, υπάρχει αμαρτία, υπάρχει ανθρώπινη πτώση και αδυναμία. Αυτό είναι ΤΟ σκάνδαλο, που φοβάμαι να το συζητήσω θεολογικά από τηλεοράσεως. Δε σας κρύβω ότι και εμένα με προκαλεί. Αλλά αυτή η πρόκληση των σκανδάλων και των αμφισβητήσεων είναι που οδηγεί στις ωραιότερες αλήθειες. Είπατε πριν, αν δεν είχε σταυρωθεί πώς θα μπορούσε να αναστηθεί. Μέσα από την πρόκληση του κόσμου, τους πολέμους, την αδικία, από το χάλι της Εκκλησίας πολλές φορές... την πρόκληση ημών των κληρικών, των πιστών... Εσείς είστε καλή χριστιανή; Εγώ είμαι καλός μητροπολίτης; Δεν ξέρω. Εγώ για τον εαυτό μου αμφιβάλλω, για σας δε γνωρίζω. Και λέω καμιά φορά, αυτό δεν αποτελεί σκάνδαλο; Ναι, κι όμως η Εκκλησία προχωράει.
Α.Π.: Τι σημαίνει καλός μητροπολίτης;
π.Ν.Χ.: Καλός μητροπολίτης σημαίνει αληθινός μητροπολίτης, σημαίνει σταυρωμένος μητροπολίτης. Σημαίνει διάκονος όλων. Σημαίνει φτωχός και τελευταίος απ' όλους. Αυτό δεν έκανε ο Χριστός; Είναι τύπος και εικόνα του Χριστού με αυτή την έννοια. Υπηρέτης, τελευταίος. Αυτή είναι η άλλη λογική: επιλέγεις τη θέση του τελευταίου και σου δίνεται η ευλογία του πρώτου, χωρίς να την θέλεις. Και ο καλός χριστιανός κάτι ανάλογο πρέπει κι αυτός να κάνει. Να είναι έξυπνος πνευματικά.
[Διαφημίσεις]
[Παρεμβάλλεται ένα βίντεο με απόσπασμα της ομιλίας του Μητροπολίτη Μεσογαίας κατά τη χειροτονία του, κατά την οποία αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι νιώθει ουσιαστικά ανέτοιμος να γίνει επίσκοπος, ότι επιλέγει συνειδητά το ρόλο και την πορεία του μοναχού περισσότερο από ότι το ρόλο του ανωτάτου δημοσίου υπαλλήλου, αλλά και ότι ο επίσκοπος πρέπει να είναι ο φτωχότερος από τους ιερείς, πράγμα που αποτελεί απαράβατο στόχο της δικής του ζωής. Ακολουθεί σχετική συζήτηση]
π.Ν.Χ.: Εγώ πάντως δεν επέλεξα κανένα δρόμο, αλλά ανταποκρίνομαι με όλη μου
την καρδιά σε μια κλίση, σε ένα κάλεσμα. Και αυτά που είπα δεν είχαν μηνύματα προς άλλους, δεν είχαν αποδέκτες, είχαν προέλευση και ήταν έκφραση της δικής μου καρδιάς. Και ήθελα να τα πω όχι για να με δεσμεύσω -γιατί εγώ έτσι θα ζήσω- αλλά γιατί έτσι εκφραζόμουν. Έπρεπε να κάνω μια εξομολόγηση.
Α.Π.: Αυτή δεν είναι η «πτωχεία της φάτνης» που μου είπατε προηγουμένως;
π.Ν.Χ.: Όχι, η πτωχεία της φάτνης είναι άλλου είδους ταπείνωση. Αυτή είναι η επιλογή μιας απλής ζωής, είναι ειλικρίνεια. Ταπείνωση είναι άλλο πράγμα. Εγώ πολύ δυσκολεύομαι να τη χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη. Ταπείνωση είναι κένωση, είναι άδειασμα. Αυτό ήταν μια ομολογία ειλικρινείας. Δεν ήταν ταπείνωση. Μπορεί οι άλλοι που παρευρίσκοντο ήταν πολύ πιο ταπεινοί από εμένα. [...]
Α.Π.: [Τι έχετε να πείτε όμως] για τα Βυζαντινά άμφια, που προκαλούν πολύ;
π.Ν.Χ.: Είναι ωραία τα Βυζαντινά άμφια και υπάρχει μια παράδοση, και είναι όμορφη η παράδοση. Εγώ συνέβη να έχω επιλέξει μια λιτότητα, αλλά να μου ζητούν οι δήμαρχοι να είμαι λίγο πιο πολυτελής. Και με ξενίζει. Ακόμα και άνθρωποι με κοινωνικές ευαισθησίες. Έχει και μια ομορφιά η παράδοση. Δεν είναι τόσο τα άμφια. Εϊναι η ζωή μας, είναι το ύφος μας, είναι η έκφραση του ήθους μας αυτή που μετράει. Και ανάλογα αυτή προσδιορίζει και τα άμφια.
Α.Π.: Για παράδειγμα, το εγκόλπιο που φοράτε δεν είναι ένα συνηθισμένο εγκόλπιο. Είναι ξυλόγλυπτο, ενώ τα εγκόλπια συνήθως είναι πιο πολυτελή, έχουν πάνω πέτρες... Είναι ενδεικτικό του πόσο ασυνήθιστος είστε.
π.Ν.Χ.: Έχει τόση σημασία το αν είμαι εγώ ασυνήθιστος;
Α.Π.: Ναι, έχει σημασία, γιατί είστε περίβλεπτος. Και γιατί ο καθένας από μας έχει ανάγκη να έχει κάποιον [όπως εσείς] και να προσπαθεί να πλησιάσει μέσα από σας το θεό.
π.Ν.Χ.: Εγώ ξέρετε πόσους έχω; Όσους συναντώ. Αυτή τη στιγμή είστε εσείς, όποιος είναι. Είναι μια πόρτα μου για να βρω το θεό. Μέσα από τον πόνο του, μέσα από το δράμα του. Μέσα απ' την απιστία του και την αμφισβήτησή του μπορώ εγώ να μάθω. Μέσα από την αληθινότητά του.
Α.Π.: Πέστε μου λοιπόν, αφού θέλετε να μάθετε μέσα από την αμφισβήτηση. Πώς νοείται η γέννηση του Χριστού, του θεού, έτσι όπως έγινε;
π.Ν.Χ.: Απ' ό,τι καταλαβαίνω, εσείς θα θέλατε να έρθει ο Χριστός σε αυτόν τον κόσμο, να βγουν όλοι οι άγγελοι με τις τρομπέτες, να γίνει ένας σεισμός και να κατεβεί ο Χριστός στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Όχι. Γι' αυτό ήρθε ο Χριστός έτσι. Γιατί ήταν θεός και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να 'ρθει. Κατήργησε τη λογική. Καταργεί όλα αυτά, πίσω από τα οποία εμείς τρέχουμε. Καταργεί κι αμφισβητεί τα πάντα. Γι' αυτό είναι ωραίο πράγμα η αμφισβήτηση. Κατήργησε κι αμφισβήτησε το θεό εκείνης της στιγμής, όπως τον περίμεναν. Τη θρησκεία. Τι σχέση έχει αυτό που έκανε με τη θρησκεία της εποχής;
Α.Π.: Τότε γιατί κατέβηκε εκεί πέρα που ακόμη τον αμφισβητούν;
π.Ν.Χ.: Εκείνος ξέρει.
Α.Π.: Αυτοί τον περιμένουν ακόμη...
π.Ν.Χ.: Δεν υπάρχει «αυτοί». Υπάρχει «εμείς» σε αυτόν τον κόσμο... Και αυτοί που τον περιμένουν, μήπως εμείς δεν τον περιμένουμε; Εγώ τον περιμένω. Τον περίμενα αυτές τις μέρες, τον περιμένω και σήμερα, μια μέρα μετά τα Χριστούγεννα.
Α.Π.: Δεν ήρθε; Την ώρα που κάνατε τη λειτουργία χθες το βράδυ δεν ήρθε, δε
συλλειτουργούσε μαζί σας;
π.Ν.Χ.: Ο θεός δεν «ήρθε», ΕΡΧΕΤΑΙ. Είναι διαρκές αυτό το πράγμα. Κι όταν έρχεται, πάλι τον περιμένουμε. Κι όταν τον έχουμε, πάλι τον αναζητούμε.
Α.Π.: Και τότε πώς νιώθεις το μήνυμά του στην καρδιά σου;
π.Ν.Χ.: Το νιώθεις, γιατί πάντα υπάρχει από το πολύ, το περισσότερο. Κι από το αληθινό, το αληθινότερο.
Α.Π.: Εσείς τι ψάχνετε;
π.Ν.Χ.: Το αληθινότερο.
Α.Π.: Υπάρχει κάτι πιο αληθινό από το Χριστό και το πρόσωπό του;
π.Ν.Χ.: Ο ίδιος είναι. Αλλά είναι η μετοχή η δική μου στο δικό του πρόσωπο, η οποία διαρκώς μεταβάλλεται. Εγώ διψάω.
Α.Π.: Αυτό πώς μπορείτε να το πείτε στο χριστιανό τον καθημερινό, με τα προβλήματά του, με το παιδί του που δεν έχει δουλειά, με τον άνθρωπο που δεν έχει να ζήσει...;
π.Ν.Χ.: Μπορώ να του τα πω όχι με λόγια, αλλά με ζωή. Με αυτά που δείξατε να λέω προηγουμένως. Με το να είμαι φτωχότερος από το φτωχό, πιο πονεμένος από τον πονεμένο. Και να γιορτάζω πιο αληθινά από αυτούς που γλεντάνε -ή οτιδήποτε κάνουν- τις ημέρες των Χριστουγέννων. Μόνος μου. Μαζί με τον πονεμένο, με τον μόνο, με τον ξεχασμένο... μαζί με τον αδικημένο, τον αμφισβητούντα και αμφισβητούμενο... τι ωραίο πράγμα. Μα δεν είναι ωραίο;
Α.Π.: Γιατί σας έβλεπα κι ήσαστε τόσο χαρούμενος στη λειτουργία; Βλέπει
κανείς πώς σας συνεπαίρνει όλο αυτό...
π.Ν.Χ.: Διότι προσπαθώ διαρκώς να ζήσω τα Χριστούγεννα. Την κάθε γιορτή, την
κάθε στιγμή, το θεό.
Α.Π.: Πώς μπορεί να το κάνει αυτός ένας απλός άνθρωπος;
π.Ν.Χ.: Ο καθένας μπορεί να το κάνει αυτό, γιατί είναι υπηρέτης, δούλος του Θεού.
Α.Π.: Μα εσείς είστε υπηρέτης του θεού, ορκισμένος να το κάνετε αυτό. Εμείς προσευχόμαστε με βούληση...
π.Ν.Χ.: Οπότε; Το ίδιο πράγμα κάνετε.
Α.Π.: Αν όμως κάποιος δεν πήγε στην εκκλησία χθες, προτίμησε να μείνει σπίτι, έφαγε με την οικογένειά του, φιλήθηκαν και πήγαν για ύπνο...
π.Ν.Χ.: Έχασε αυτός. Εμείς είχαμε οκτώ ώρες αγρυπνία, κι όταν τελείωσαν είπα, τι κρίμα, να είχαμε κι άλλες οκτώ. Αλλά κι αν είχαμε, πάλι θα ήθελα κι άλλες. Ε, δε χορταίνεται ο θεός. Δε χορταίνεται. Εγώ γεύτηκα την επιστήμη. Και πράγματι ένιωσα ότι πήρα «φιλέτα» από την επιστημονική ζωή, «την έβρισκα» σε στιγμές έρευνας και αναζήτησης. Αλλά δε συγκρίνεται εκείνη η αναζήτηση με αυτό το κυνήγι με το θεό.
Α.Π.: Τι αναζητούσατε, γέροντα, στην επιστήμη; Τι ψάχνατε;
π.Ν.Χ.: Ήμουν ανυπότακτος. Ξέρετε τι πράγμα είναι να είσαι στο μεθόριο του γνωστού και του αγνώστου; Τι μεθύσι; Να προχωράς την καινούργια ανακάλυψη στη γνώση που ως τότε δεν υπήρχε; Να δημιουργείται ο χώρος της καινούργιας γνώσης μπροστά στα μάτια σου και να είσαι ο πρώτος που το αρπάζεις; Μεθάς... Είναι πολύ γοητευτικό...
Α.Π.: Δεν ψάχνατε το Χριστό μέσα από εκεί;
π.Ν.Χ.: Όχι, νομίζω έψαχνα τον εαυτό μου... Μετά όμως, όταν είχα πάρει τις αποφάσεις μου, σε κάθε στιγμή, σε κάθε ερέθισμα, το Θεό ψάχνω... με την εξής, πολύ απλή λογική: ή ο θεός υπάρχει, και του αξίζουν τα πάντα, ή δεν υπάρχει, και να τελειώνει το παραμύθι. Και υπάρχει.
Α.Π.: Πώς υπάρχει, με τη γέννησή Του και το θάνατό Του;
π.Ν.Χ.: Με την ανάστασή Του.
Α.Π.: Ανθρώπινες διαστάσεις... γέννηση, θάνατος. Εσείς θεωρείτε σημαντικό το θάνατο-ζωή και όχι τη γέννηση-ζωή.
π.Ν.Χ.: Όχι, μην κάνετε τέτοια σύγκριση. Εκεί μιλάω για την ανθρώπινη ζωή... Αυτό έχει να κάνει με κάτι που αναφέρεται στη βιολογική υπόσταση του ανθρώπου. Φανταστείτε την πρώτη στιγμή της γονιμοποίησης, που είναι ένα φοβερό γεγονός, η σύντηξη του σπερματοζωαρίου με το ωάριο... ένας νέος κόσμος! Να σας πω ωραία πράγματα γι' αυτό; Πώς μπορούν δυο γονείς να γεννήσουν 1040 διαφορετικά παιδιά; Τι σημαίνει αυτό το πράγμα; Σημαίνει ότι οι άνθρωποι που πέρασαν ως τώρα στη γη είναι 1013-1014... Είναι φοβερή η διαφορετικότητα... κι αυτό σημαίνει, τι ωραίο πράγμα που είναι να έχει κανείς το πρόσωπό του. Εγώ χαίρομαι που είμαστε διαφορετικοί.
Α.Π.: Συνδέστε μου αυτό που λέτε τώρα με το πρόσωπο του θεού.
π.Ν.Χ.: Ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί με έναν διαφορετικό τρόπο να δώσει την έκφραση του θεού σε αυτόν τον κόσμο!
Α.Π.: Πρέπει να περάσει ο τρόπος αυτός μέσα από την εκκλησία;
π.Ν.Χ.: Δεν υπάρχει άλλος δρόμος, δυστυχώς είναι μονόδρομος.
Α.Π.: Δηλαδή όσοι χθες δεν ήρθαν στη λειτουργία έχασαν;
π.Ν.Χ.: Ε, φυσικά έχασαν, αλλά δεν έχασαν το παιχνίδι! Έχασαν την ευκαιρία. Θα έχουν κι άλλη ευκαιρία. Αλλά και όσοι πήγαν, μπορεί πάλι να έχασαν. Μπορεί κι εγώ να έχασα!
Α.Π.: Γιατί μπορεί να θεωρηθεί ότι όσοι προσέρχονται στην εκκλησία και φοράνε μεγάλους σταυρούς και κάνουν μετάνοιες, ότι είναι αυτονόητα και καλοί χριστιανοί; Ή γιατί νομίζουμε ότι ένας δεσπότης a priori έχει κερδίσει τον παράδεισο, επειδή είναι δεσπότης, με αυτή τη λογική;
π.Ν.Χ.: Δεν είπα εγώ τέτοιο πράγμα! Εγώ πάω για την Κόλαση, τι μου λέτε για παράδεισο; Εσείς ξέρετε, επειδή τα γνωρίζετε αυτά, ότι λέει ένας άγιος σύγχρονος, «βάλε το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι». Τι θα πει αυτό; Πες ότι «είμαι για την κόλαση», αλλά μην απελπίζεσαι. Τέλειωσες. Αυτό είναι όλο το κουμπί. Άρα λοιπόν, αυτή η αυτοδικαιωτική αντίληψη που μου παρουσιάσατε, με τις μετάνοιες κλπ., είναι κούφια. Ακόμα και το να δώσεις μια ελεημοσύνη. Αυτό είναι καλό πράγμα, αλλά δεν είναι αρκετό για να λυτρωθείς.
Α.Π.: Τι είναι το αρκετό για εσάς;
π.Ν.Χ.: Δεν είναι το να δώσεις, και το πόσα θα δώσεις. Αλλά είναι πόσα θα σου μείνουν, και το τι θα σου μείνει στο τέλος. Αυτό είναι το ερώτημα.
Α.Π.: Τι θα προτείνατε δηλαδή να κάνουμε στις γιορτές, για να έχουμε την αίσθηση ότι το γιορτάσαμε, το πανηγυρίσαμε με έναν ιδιαίτερο τρόπο;
π.Ν.Χ.: Ο καθένας ό,τι αισθάνεται να δώσει και να κάνει... Να ανοίξει την καρδιά του, να κάνει αυτό το άνοιγμα, τη λύτρωση από το βαρυτικό πεδίο του εγωισμού του. Να βγει λιγάκι.... Και ό,τι μπορεί να δώσει... Αν πρέπει να δώσει... 'Ενα χαμόγελο να δώσει, ένα ευρώ.... Μπορεί να μην έχει χρήματα... Να δώσει λίγη παρηγοριά, να χτυπήσει έναν πονεμένο στον ώμο... Να μη μιλήσει καν, να μην κάνει... Να δώσει λίγη ελπίδα. Να καταλάβει ότι υπάρχει άρρωστος, πόνος, αδικία. Να καταλάβει ότι εγώ μπορεί να είμαι ο ευνοημένος κι ο άλλος ο αδικημένος. Λίγο πράγμα είναι αυτό;
Α.Π.: Και πού είναι η κράζουσα εκκλησία να του δώσει;
π.Ν.Χ.: Δεν ξέρω για άλλους, αλλά εμείς, ό,τι μπορούμε κάνουμε, προσπαθούμε. Και δεν μπορώ να κρίνω τους άλλους. Πάντως κάνουν πολλά πράγματα. Τις μέρες αυτές, και μόνο ο Έρανος της Αγάπης που έγινε σ' όλη την Ελλάδα, δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος φορέας που να μπορεί όλη αυτήν την αγάπη και τη φιλανθρωπία με τέτοιο παραγωγικό τρόπο να την προσφέρει στην κοινωνία μας. Ή οι οργανισμοί οι φιλανθρωπικοί της Εκκλησίας, τα φιλόπτωχα, όλο αυτό το δίκτυο.
Α.Π.: Επομένως είναι το μήνυμα της αγάπης μέσα στο πνεύμα των Χριστουγέννων.
π.Ν.Χ.: Ασφαλώς είναι! Και της χαράς, και της αλληλεγγύης, και της προσφοράς και του μοιράσματος. Και τα δώρα είναι! Έχουν συμβολική λογική. Αλλά κι οι άνθρωποι αυτοί που το έκαναν [οι «Μάγοι» που πήγαν δώρα στο Χριστό], δεν ήξεραν γιατί το έκαναν? Όπως κι εμείς σήμερα δεν ξέρουμε. Αυτά τα αισθήματα, η αγάπη? η αγάπη είναι τρέλα, δεν έχει λογική.
Α.Π.: Η αγάπη για το θεό είναι τρέλα;
π.Ν.Χ.: Για τους πάντες, και για τους ανθρώπους! Όταν κομματιάζεις τον εαυτό σου για τον άλλο, αυτό δεν είναι τρέλα; Είναι λογικό;
Α.Π.: Αυτός είναι έρωτας.
π.Ν.Χ.: Ε, αυτό είναι η αγάπη. Κένωση, άδειασμα. Δεν είναι κτήση. Δεν είναι δικαίωμα. Είναι θυσία, αυτοπροσφορά. Κομμάτιασμα? είναι ωραία λέξη αυτή. Η Εκκλησία είναι γεμάτη από τέτοια πρόκληση! Να σας πω τώρα τις παραβολές;
Α.Π.: Αρκεί να ανοίξουμε την πόρτα και να μπούμε, και θα είμαστε και καλοδεχούμενοι, όπως είμαστε;
π.Ν.Χ.: Αρκεί να ανοίξουμε την πόρτα και, όχι να μπούμε? να ΜΠΕΙ. Ο Θεός μέσα μας. Εμείς αρκεί να ανοίξουμε την πόρτα και να βγούμε από τη μιζέρια μας, την κακομοιριά και τον εγωισμό μας.
[Διαφημίσεις]
[Μεσολαβεί βίντεο με χορωδία που ψάλλει κάλαντα Χριστουγέννων ? μεταξύ
άλλων, το «δεύτε ίδωμεν πιστοί»]
Α.Π.: Γιατί μόνο «δεύτε ίδωμεν πιστοί»; Γιατί να έρθουμε να δούμε μόνο οι πιστοί; Κι ο άνθρωπος που δεν πιστεύει, αλλά ψάχνεται;
π.Ν.Χ.: Δεν μπορεί να δει. Κι επίσης, δε σημαίνει όχι για τους άλλους. Είναι «εσείς οι πιστοί, προς τους οποίους απευθύνομαι εγώ η Εκκλησία, προσέξτε, ελάτε να δείτε πού γεννήθηκε ο Χριστός». Το «που» αυτό τονίζεται, είναι τοπικό επίρρημα. [...] Περνάει μέσα από τη ζωή μας, «λαθών», αυτός που ήρθε να φανερωθεί. Έρχεται για να φανερωθεί, φανερώνεται, χωρίς να τον πάρει χαμπάρι κανένας.
Α.Π.: Μα πώς, ολόκληρο άστρο τους οδηγεί!
π.Ν.Χ.: Το οποίο το βλέπουν ποιοι; Οι τρεις, δεν το βλέπουν οι άλλοι.
Α.Π.: Και οι βοσκοί.
π.Ν.Χ.: Οι βοσκοί βλέπουν τους αγγέλους, οι μάγοι το άστρο. Όλοι κάτι βλέπουν. Τι ωραίο πράγμα, το να δεις στη ζωή σου το δικό σου σημείο του Θεού. Δεν είναι ένα για όλους! Ούτε κάτι που το βλέπουν όλοι. Ο καθένας βλέπει την πρόκληση του θεού που του χρειάζεται. Τι ωραίο πράγμα...
Α.Π.: Έχω μια προκλητική ερώτηση να σας κάνω... Μπορεί να βρει ο καθένας το δικό μου Χριστό;
π.Ν.Χ.: Όχι, μην το λέτε αυτό. Αυτό είναι λάθος! Ένας είναι ο Χριστός. Δεν υπάρχει ο δικός μου, ο δικός σου Χριστός. Απλώς το πώς θα ζήσει ο καθένας την έκφραση του θεού στη ζωή του, αυτό ναι, μπορεί να διαφέρει. Αυτό που σας λέω όμως είναι πολύ σημαντικό: ότι ο θεός δίνει ποικίλες αφορμές, ανάλογα με αυτό που χρειάζεται ο καθένας. Σ' άλλον αφορμή μπορεί να είναι ένα γεγονός, σ' άλλον ένα ανάγνωσμα, σ' άλλον μια πολύ φυσιολογική πορεία μέσα από μια παιδεία. Αλλά έχει ο καθένας το σημείο του. Έχω την εντύπωση ότι σκοντάφτουμε στα σημεία, είναι τόσο παρών ο θεός που πέφτεις επάνω του...
Α.Π.: Εσείς που είστε αστροφυσικός, μπήκατε ποτέ στον πειρασμό να δείτε τι ήταν αυτό το άστρο της Βηθλεέμ;
π.Ν.Χ.: Έχω ασχοληθεί λιγάκι με αυτό, είχα κάνει και μερικές ομιλίες. Αλλά πολύ ωραία το λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που αφού αναπτύσσει τις διάφορες θεωρίες, λέει πως τίποτε από όλα αυτά δεν ήταν, κι ήταν ένα υπερφυσικό γεγονός. Παρά ταύτα υπάρχουν διάφορες θεωρίες, που συγκλίνουν στο γεγονός ότι ήταν σύνοδος πλανητών, ή ήταν ένας υπερκαινοφανής, ή ένας ιδιάζων κομήτης εν εκρήξει και ούτω καθεξής.
Α.Π.: Θέλω κάπου να σας πάω... θυμάμαι κάποτε, μας φεύγατε από την Ανάληψη και πηγαίνατε για κάποιες μέρες στο Άγιον Όρος, σε ένα κάθισμα μόνος σας... Τώρα, ο Σεβασμιώτατος...;
π.Ν.Χ.: Θα πρέπει να μάθει, αντί να ζει τις πνευματικές απολαύσεις μόνος του στο Άγιον Όρος, να μπορέσει να τις ζήσει με τους ανθρώπους μαζί, στο κέντρο της Αθήνας. Να τον παραδεχτώ το Σεβασμιώτατο αν μπορέσει να το κάνει! Εγώ δεν το έχω κάνει, αλλά αυτός είμαι!... Αυτή είναι η πρόκληση! Αυτό είναι πολύ αληθινό... Εγώ ετοιμαζόμουν να πάω για το Άγιον Όρος, οριστικά και αμετάκλητα! Και βρέθηκα στο κέντρο της ανάπτυξης... Αλλά τι ωραία, δεν πειράζει... μου παίρνει λίγο χρόνο να προσαρμοστώ, αλλά με μαγεύει η ιδέα ότι ανώτερη από την κλίση της επιλογής μου είναι η κλίση του θεού για μένα, στην οποία πρέπει να υπακούσω.
[Μεσολαβεί βίντεο με εικόνες από το Άγιον Όρος]
Α.Π.: Σας λείπει στην καθημερινότητά σας [η δυνατότητα μιας επίσκεψης στο Άγιον Όρος, και όλων όσων αυτή συνεπάγεται];
π.Ν.Χ.: Σας είπα ότι αν ήταν στενός ο στόχος μου, να ζήσω τον θεό όπως εγώ ήθελα, θα μου έλειπε. Αλλά σας είπα τι ωραίο πράγμα είναι να δέχεσαι, όχι την κλίση της επιλογής σου, αλλά αυτό που σου δίνει ο θεός. Εμένα τώρα μου δίνει ο θεός τη δυνατότητα να Τον μοιραστώ με όλον αυτόν τον κόσμο που δεν τον βλέπω μέσα από την τηλεόραση! Το χαίρομαι, σα να πηγαίνω στο Άγιον Όρος μόνος μου. Μου δίνει ο θεός να μην έχω χρόνο για τον εαυτό μου. Ανώτερο από το Άγιον Όρος που επισκέπτεσαι, είναι το Άγιον Όρος στο οποίο μετατίθεσαι, στο οποίο ανεβαίνεις, αυτό που ζεις.
Α.Π.: Είναι η Μεσογαία και η Λαυρεωτική «αυτό που ανεβαίνεις και ζεις»;
π.Ν.Χ.: Πρέπει να γίνω εγώ αυτό που «ανεβαίνω και ζω», και σεις αυτό που είστε, και τότε όλα αυτά δεν μας εμποδίζουν σε τίποτε. Το Άγιον Όρος μπορεί να είναι μια δοκιμασία, ένας πόνος, μια χαρά... ό,τι λέγαμε πριν. Μπορεί μέσα στο Άγιον Όρος να κολάζεσαι, μπορεί μέσα στο κέντρο της Αθήνας, στην Ομόνοια, να σώζεσαι! Θα ξέρετε το όνομα του πατρός Πορφυρίου, ενός αγίου ανθρώπου που έζησε για δεκάδες χρόνια στην Πολυκλινική, στο κέντρο της Αθήνας. Μεταμόρφωσε, έκανε «ομόνοια» την Ομόνοια! Ε, αυτό το πράγμα είναι! Αυτός ο άνθρωπος στερήθηκε το Άγιον Όρος. Ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος, μια ζωή είχε ένα όραμα, να πάει στο Άγιον Όρος. Ποτέ δεν πήγε, αλλά έγινε άγιος!
Α.Π.: Είναι πρόκληση μεγάλη να είστε ανάμεσά μας εσείς; Όλοι κάτι θέλουμε από εσάς.
π.Ν.Χ.: Δεν ξέρω αν είμαι πρόκληση εγώ για τους άλλους, αλλά είναι πολύ μεγάλη πρόκληση για μένα όλοι οι άλλοι. Ο κάθε άνθρωπος που συναντώ στο δρόμο, μια ευκαιρία, μια εικόνα του θεού, κατεστραμμένη, που πρέπει κι εγώ, με τη σχέση μου μαζί της, να τη φιλοτεχνήσω λιγάκι, να κάνω συντήρηση εικόνων. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Γι' αυτό έγινα παπάς!
Α.Π.: Τι βαρύ έργο...
π.Ν.Χ.: Τι ευλογημένο έργο!
Α.Π.: Τι ευλογημένη μέρα, που μου τα λέτε αυτά.
π.Ν.Χ.: Δόξα τω θεώ... Εγώ χαίρομαι πάντοτε, προσπαθώ να βρω αυτές τις ευκαιρίες, πίσω από τα σχήματα των γεγονότων, αυτή τη δυνατότητα της κοινωνίας, και με τους ανθρώπους και με το θεό. Κι ας είχα ένα φόβο για το μέσο της τηλεόρασης. Γιατί ξέρετε, πιστεύω ότι η Εκκλησία είναι πιο πολύ αυτό που κρύβει παρά αυτό που δείχνει... δεν είναι τόσο η εικόνα, όσο αυτό που κρύβει.
Α.Π.: Δείξτε το γέροντα, για να ξαναέρθει ο κόσμος πίσω στην Εκκλησία.
π.Ν.Χ.: Δείξτε το εσείς, γιατί εμάς ο σκοπός μας είναι να το κρύβουμε. Ο σκοπός μου είναι η κοινωνία, η διάθεση να μοιραστώ. Δε σας κρύβω ότι ήρθα για εσάς, όχι για μένα. Εάν ήθελα να κάνω αυτό που το λογικό μου κι η καρδιά μου λέει, δεν θα ερχόμουνα. Αλλά δεν το μετάνιωσα. Ο Θεός να σας ευλογεί, ευχαριστώ πάρα πολύ για τη φιλοξενία.