Ἡ
Ἁγία Τράπεζα συμβολίζει τὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τὸν τάφο Του. Εἶναι φυσικὸ
λοιπὸν νὰ στολίζεται καὶ νὰ καλύπτεται ἀναλόγως, ὅπως ἁρμόζει στὸ Βασιλικὸ αὐτὸ
θρόνο (ἢ καὶ τάφο). Γιὰ ἔνδειξη τιμῆς, ἀλλὰ καὶ γιὰ αἰσθητικοὺς λόγους ἡ Ἁγία Τράπεζα
καλύπτεται ἀπὸ τὰ καλύμματα:
α. Τὸ Κατασάρκιο. Εἶναι λευκὸ λινὸ ὕφασμα, μὲ τὸ ὁποῖο καλύπτεται ἡ Ἁγία Τράπεζα τὴν ὥρα ποὺ τελοῦνται τὰ ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ. Εἰκονίζει τὴ νεκρικὴ σινδόνα τοῦ Χριστοῦ καὶ δὲν ἀλλάσεται. Μετὰ παρέλευση ἀρκετῶν ἐτῶν θὰ ἀπαιτηθεῖ ἡ συντήρηση -καθαριότητά του. Εἶναι ἀνεπίτρεπτο νὰ παραμένει σὲ κακὴ κατάσταση μετὰ 50 ἢ 100 χρόνια.
β. Ἡ Ἐνδυτή. Εἶναι κάλυμμα πολυτελείας, ἡ λεγόμενη στολὴ τῆς Ἁγίας Τραπέζης, στρώνεται πάνω ἀπὸ τὸ Κατασάρκιο σύμβολο τῆς δόξης καὶ τῆς θείας εὐπρεπείας. Τὰ καλύμματα αὐτὰ εἶναι κατὰ περιόδους διαφόρων χρωμάτων: πορφυροῦν κατὰ τὴν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (τὸν Χριστὸ Τὸν «πενθοῦμε» ὡς Βασιλέα καὶ ὄχι ὡς ἄνθρωπο), λευκὸ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Πάσχα καὶ ἄλλων χρωμάτων σ᾿ ἄλλες ἐποχὲς καὶ περιόδους.
γ. Τὸ Εἰλητό. Ὕφασμα ποὺ ἁπλωνόταν μόνο κατὰ τὴν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας μετὰ τὴν ἀπόλυση τῶν Κατηχουμένων. «Ἔμενε διπλωμένο κάτω ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο. Σήμερα τὸ Εἰλητό, ὅπου ὑπάρχει, χρησιμοποιεῖται γιὰ κάλυμμα τοῦ Ἀντιμηνσίου.
δ. Τὸ
Ἀντιμήνσιο. Εἶναι τεμάχιο ὑφάσματος (διαστάσεων 40x50 περίπου ἑκατοστῶν) πάνω
στὸ oποῖο ἔχουν ζωγραφιστεῖ ποικίλες ἱερὲς παραστάσεις καὶ σύμβολα. Κύρια παράσταση
εἶναι ὁ Χριστὸς κατὰ τὸν τύπο τοῦ Ἐπιταφίου, ἢ ὁ Χριστὸς στὴν ἄκρα ταπείνωση. Τὰ
Ἀντιμήνσια καθαγιάζονται συνήθως στὰ ἐγκαίνια Ναῶν, χρίονται μὲ Ἅγιο Μύρο καὶ προσάπτονται
σὲ μία τουλάχιστον γωνία τους Ἅγια Λείψανα.
Ὅταν τελεῖται Θεία Λειτουργία σὲ μὴ ἐγκαινιασμένους Ναούς, σὲ ἐξωκλήσια, σὲ Στρατόπεδα ἢ στὴν ὕπαιθρο, χρησιμοποιεῖται «φορητή» ἐγκαινιασμένη Ἁγία Τράπεζα, τὸ Ἀντιμήνσιο (ἀντὶ + mensa = ἀντὶ τραπέζης). Σ᾿ αὐτὴ τὴν περίπτωση πρέπει νὰ ὑπάρχουν ὁπωσδήποτε προσραμμένα Ἅγια Λείψανα.
Τὰ Ἀντιμήνσια χρησιμοποιοῦνται σὲ ὅλους τοὺς Ἱεροὺς Ναούς, ἐγκαινιασμένους καὶ μή. Στὴ δεύτερη περίπτωση πρέπει νὰ ἔχουν Ἅγια Λείψανα. Ὅπου τὸ Ἀντιμήνσιο τὸ καλύπτουν μὲ τὸ Εἰλητό, τὸ προστατεύουν καὶ ἀπὸ τὶς φθορὲς (τριβὴ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο).