π. Γεώργιος Μεταλληνός - Ἡ προϋπόθεση τῆς ἀμοιβαιότητας

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 12 Οκτωβρίου 2003
http://www.enet.gr/online/online_hprint.jsp?id=62696036

Το αίτημα για την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους στην ελληνική πρωτεύουσα δεν είναι μόνο πρόβλημα καλών σχέσεων με τις ισλαμικές χώρες, αλλά εμπίπτει και στις προθέσεις των κατασκευαστών της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, ώστε να ενταχθεί πλήρως στις απαιτήσεις της Νέας Εποχής (New Age).

Ο λόγος για πολυπολιτισμική κοινωνία δεν φαίνεται να θεμελιώνεται στη μακραίωνη ιστορική μας πείρα, που εξοικειωθήκαμε με αυτή τη συμβίωση με ομάδες άλλων θρησκευτικών και πολιτιστικών παραδόσεων, αλλά μάλλον προσαρμόζεται στα σχέδια της Νέας Εποχής για τον πλανητικό άνθρωπο και την πλανητική κοινωνία, που δεν μπορούν φυσικά να αναπτυχθούν εδώ. Η ανέγερση ενός ευκτηρίου οίκου δεν είναι το πρόβλημα, συνεπώς, αλλά το ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο αυτή εντάσσεται και οι σκοπιμότητες που υπηρετεί. Στο θέμα αυτό όμως, πέρα από τις θεωρητικές αναλύσεις, βαρύνει και η προσωπική πείρα ιδιαίτερα.

Από το 1989 μετέχω στο διάλογο με το Ιράν, σε πολιτισμικά θέματα βέβαια, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος, αλλά και μέλος του Ελληνοϊρανικού Συνδέσμου (τότε πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Αντ. Τρίτσης και σήμερα ο καθηγητής-ακαδημαϊκός Ευάγγελος Μουτσόπουλος). Στο πλαίσιο αυτής της σχέσης έχω επισκεφθεί αρκετές φορές τη μεγάλη αυτή χώρα (Τεχεράνη, Ισπαχάν κ.ά.) και με αίτηση της ελληνικής πλευράς δόθηκε η άδεια και λειτούργησα δυο φορές στον περικαλλή ορθόδοξο Ναό της Τεχεράνης, με καθαρά ελληνικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, που ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Βέβαια, ο Ναός αυτό προϋπήρχε και δεν γνωρίζω αν θα εδίδετο σήμερα η άδεια ανέγερσής του για τις ανάγκες των εκεί Ορθοδόξων, μελών των Πρεσβειών Ορθοδόξων Χωρών, σπουδαστών κ.λπ.

Είναι γνωστό όμως ότι ποικίλλει στις διάφορες ισλαμικές χώρες η στάση έναντι του Χριστιανισμού γενικά και ειδικότερα της Ορθοδοξίας. Φημολογούνται, μάλιστα, πολλά για την αυστηρότητα κάποιων από αυτές σε θέματα θρησκείας που καθιστούν ασφυκτική την παρουσία σ' αυτές μη μουσουλμάνων.

Η ανέγερση ενός μουσουλμανικού ευκτηρίου χώρου στη χώρα μας, όταν αληθινές και όχι τεχνητές ανάγκες το επιβάλλουν, είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη (άρθρο 13), αλλά και λόγοι ανθρωπιστικοί, ως και το φιλελεύθερο πνεύμα της Ορθοδοξίας, το επιτρέπουν. Γι' αυτό δεν είναι δυνατόν να αρνηθούμε την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους, αν δεν υπάρχει ή το υπάρχον δεν εξυπηρετεί τους μόνιμα κατοικούντες στην περιοχή μουσουλμάνους.

Βέβαια δεν είναι δυνατόν για λόγους ευνοήτους (θα δημιουργεί ψευδαισθήσεις προτεραιότητας) να επιτραπεί η ανέγερση στο Μοναστηράκι των Αθηνών, όπως πρόσφατα αξίωσε ο τούρκος υπουργός Παιδείας από τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη. Ούτε επίσης είναι δυνατόν να ανεγερθεί κοντά στο αεροδρόμιο, ώστε να δημιουργεί στους ξένους εσφαλμένες εντυπώσεις. Σε όποια άλλη όμως περιοχή της Αττικής μπορεί να ανεγερθεί, με τη συμφωνία του οικείου δήμου και των άλλων πολιτειακών παραγόντων. Μην ξεχνάμε ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία) έχουν ήδη πολλά «τζαμιά». Αφού, λοιπόν, ανήκουμε στην Ε.Ε., πώς μπορούμε να το αποφύγουμε;

Η περίπτωση του πνευματικού κέντρου εξάλλου συναρτάται με την υπάρχουσα ανάγκη του μουσουλμανικού στοιχείου της περιοχής, που δύναται αρχικά να καλυφθεί από έναν υπόγειο χώρο στο τζαμί, ό,τι γίνεται σε πολλούς ορθοδόξους ναούς στη Χώρα μας. Οποιαδήποτε άλλη απαίτηση πρέπει να εξετασθεί με προσοχή από την Πολιτεία για τη διακρίβωση τυχόν σκοπιμοτήτων, που απειλούν την ελληνική πολιτισμική ταυτότητα.

Ποτέ και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να πέσουμε θύματα όχι των μουσουλμάνων, που είναι συμπαθέστατοι, αλλά των δικών μας Νεοεποχιτών, που ενδιαφέρονται να ολοκληρώσουν την «κατασκευή» τους.

Πέρα όμως και πάνω απ' όλα υπάρχει μια ιδιαίτερα σημαντική προϋπόθεση, που είναι το κλειδί σε οποιαδήποτε απόφαση, και αν δεν ληφθεί υπόψη, οδηγούμεθα σε πολιτισμική άλωση. Η Ελληνική Πολιτεία οφείλει να ζητήσει από την άλλη πλευρά την αποδοχή της αρχής της αμοιβαιότητας. Θα δεχθούμε την ανέγερση «τζαμιού» στην Αθήνα, εφόσον όλες οι ισλαμικές χώρες δεθχούν την ανέγερση ορθοδόξου Ναού στις πρωτεύουσές τους, όταν η ανάγκη το επιβάλλει.

Διαφορετικά, το αίτημά τους δεν μπορεί να γίνει δεκτό, διότι θα λειτουργήσει μονομερώς και εις βάρος του πολιτισμού μας. Είναι όμως ανάγκη, από την άλλη πλευρά, να γίνει διάκριση μεταξύ του Ισλαμισμού μιας παραδοσιακής μουσουλμανικής χώρας και της Τουρκίας, στην οποία άλλη είναι η θέση του Ισλάμ και κατά κανόνα χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση πολιτικών στόχων.

Και μια τελευταία σκέψη. Είναι γνωστή η διάκριση των μουσουλμάνων σε σουνίτες και σιίτες. Θα έχουν εδώ κοινό «τζαμί» ή θα κτισθούν περισσότερα «τζαμιά» και πολιτιστικά κέντρα; Είναι ένα μη αμελητέο ερώτημα, καθαρά μάλιστα πολιτικό. Γι' αυτό πιστεύω ότι τελικά στην υπόθεση αυτή θα ελεγχθεί άλλη μια φορά η εξωτερική και εσωτερική αυτοτέλεια και ελευθερία της Πολιτείας μας.