παπα Χρῖστος Κυριακόπουλος
«Ψάλλων σκοποὺς δημοτικούς»

ΕΘΝΟΣ, Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου 2005
Γράφει ἡ Ἀργυρὼ Λύτρα. Φωτό: Χάρης Γκίκας

Ὅταν ἡ πολιτισμικὴ ἐξωτερίκευση τῆς Ὀρθοδοξίας μένει προσηλωμένη στὴν ἑλληνικὴ παράδοση γεννῶνται σπάνια ἀριστουργήματα. Τὰ παραδοσιακὰ δημοτικά μας τραγούδια βρίσκουν τὴν καταγωγή τους στοὺς βυζαντινοὺς ἤχους, μέσα ἀπὸ τὴ χαρισματικὴ φωνὴ ἑνὸς ἱερέα καὶ ἡ μουσικὴ βρίσκει τὸν ἀρχικό της δρόμο: «νὰ ἐξευγενίζει τὰ ἤθη».

Ὁ ἱερέας Χρῖστος Κυριακόπουλος εἶναι ἕνας ἀκούραστος πνευματικὸς ἐργάτης, ὁ ὁποῖος ἱερουργεῖ στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὴν Κηφισιά. Ἐδῶ καὶ τριάντα χρόνια καταγράφει καὶ διασῴζει τὸν θησαυρὸ τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν τοῦ τόπου μας, ἐνῶ παραδίδει μαθήματα μουσικῆς στὴν ἐνορία του. Παράλληλα εἶναι καθηγητὴς θρησκευτικῶν καὶ μουσικῆς στὸ Πειραματικὸ Γυμνάσιο Ἀναβρύτων.

Μπροστὰ σὲ ἕνα «κανονάκι» (ἢ ἐπιγώνιο ἢ ψαλτήριο - κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους - ἢ τρίγωνο - κατὰ τὴν ἀρχαιότητα), τὸ ὄργανο ποὺ βοηθάει τὴ διδασκαλία τῆς μουσικῆς μὲ ὀπτικὸ-ἀκουστικὸ τρόπο, ὅπως μᾶς λέει, καταδεικνύει μὲ τὴ μελωδία πὼς ἀπὸ τὸ «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια» ὁ λαϊκὸς συνθέτης, γνωρίζοντας τὴ βυζαντινὴ μουσική, ἔφτασε στὸ «Συννεφιασμένη Κυριακή».

Ὁ π. Χρῖστος ἔχει ἱδρύσει τὴ Σχολὴ Βυζαντινῆς Μουσικῆς, μὲ ἕδρα τὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ἡ σχολὴ ἔχει σήμερα περίπου 200 μαθητές. Ἡ χορωδία «Βυζαντινὴ Κυψέλη» ποὺ συγκρότησε μὲ ἀπόφοιτους καὶ μαθητὲς τῆς σχολῆς, τὸ 1984, ἔχει παρουσιάσει ἀρκετὲς παραστάσεις σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα.

Μὲ τὴ συνοδεία τῶν μαθητῶν του, ἔχει ἑρμηνεύσει σπάνια δημοτικὰ τραγούδια καθὼς καὶ τὸν Θούριο τοῦ Ρήγα σὲ πέντε παραλλαγές. Μολονότι τὸ ἔργο του ἔχει ἠχογραφηθεῖ σὲ ψηφιακοὺς δίσκους, ὁ ἴδιος δὲν ἀποκομίζει καθόλου ὑλικὰ κέρδη, παρὰ μόνο αὐτὸ τῆς ἠθικῆς ἱκανοποίησης ἀπὸ τὴν προσφορά του στὴν παραδοσιακὴ μουσική.

Θησαυρός
«Δὲν ἀποσκοποῦμε οὔτε στὴν εἴσπραξη χειροκροτημάτων, οὔτε χρημάτων. Θεωρῶ ὅτι ὅσα κάνω εἶναι μέρος τῶν καθηκόντων μου, ἔφ᾿ ὅσον ἔχω σπουδάσει βυζαντινὴ μουσική. Ἡ ἑλληνορθόδοξη παράδοση ἔχει βυζαντινὰ τροπάρια καὶ δημοτικὰ τραγούδια, τὰ ὁποῖα εἶναι ἕνας ἀνεκτίμητος πολιτιστικὸς θησαυρός», λέει ὁ πατέρας Χρίστος καὶ συμπληρώνει: «Μέσα σὲ αὐτὰ καθρεφτίζονται οἱ ἀγῶνες καὶ οἱ περιπέτειες τῶν Ἑλλήνων. Περιγράφονται ὅλα τὰ ἀνδραγαθήματα καὶ τὰ συναισθήματα τῶν ἀνθρώπων».

Ὅπως λέει, τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴ διάσωση τῶν τραγουδιῶν τῆς λαϊκῆς μας παράδοσης ἔγινε ἔντονο ὅταν διαπίστωσε ὅτι πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ στὴν πραγματικότητα ἀποδίδονται κακοποιημένα σὲ διάφορες σύγχρονες ἐκδηλώσεις. Ἀναζήτησε ἀνθρώπους μεγάλης ἡλικίας ποὺ γνώριζαν σπάνιες παραλλαγὲς τῶν τραγουδιῶν καὶ στὴ συνέχεια μελέτησε ἄλλες πηγὲς ὥστε νὰ βεβαιωθεῖ γιὰ τὴ γνησιότητα τῶν στίχων.

«Τὰ δημοτικά μας τραγούδια εἶναι λουλούδια ἀμάραντα, ὅπως ἔλεγε καὶ ὁ Φώτης Κόντογλου. Μεράκι μου εἶναι νὰ κάνω ὅ,τι μπορῶ γιὰ νὰ μὴ μαραθοῦν. Δυστυχῶς, πολὺ συχνὰ στὶς μέρες μας παρουσιάζονται λειψὰ ἀπὸ στίχο, μουσική, ἦθος. Στὴ Ριζάρειο Σχολὴ εἶχα δάσκαλο ἕναν σπουδαῖο φιλόλογο, τὸν κ. Νικηφόρο Καχριμάνη, ποὺ μοῦ μεταλαμπάδευσε τὸ πάθος του γιὰ τὸ δημοτικὸ τραγούδι. Εἶναι ἡ ψυχή τοῦ λαοῦ, μᾶς ἔλεγε».

Π. ΧΡΙΣΤΟΣ: ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ
Δὲν ἔχουν θέση στὴν Ἐκκλησία αὐτοὶ ποὺ προκαλοῦν σκάνδαλα

Ὁ ἱερέας Χρίστος Κυριακόπουλος μίλησε στὸ «Ἔθνος» καὶ γιὰ τὴν κρίση στὴν Ἐκκλησία.

-Πῶς νιώθετε σχετικὰ μὲ τὶς πρόσφατες ἀποκαλύψεις ποὺ ταλανίζουν τὴν Ἐκκλησία τὸ τελευταῖο διάστημα;
-Μᾶς προκαλοῦν θλίψη καὶ πόνο ὅλα αὐτὰ γιατί ἀγαπᾶμε τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴ θέλουμε ὅπως πρέπει νὰ εἶναι. Ἀσφαλῶς ἡ Ἐκκλησία δὲν ταυτίζεται μὲ τὰ πρόσωπα. Ἀρχηγὸς τῆς ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός. Ἐκκλησία εἶναι κλῆρος καὶ λαός. Καὶ ὅπου ὑπάρχουν ἔνοχοι καὶ σκανδαλοποιοί, ἀνάξιοι καὶ φαῦλοι πρέπει νὰ φύγουν. Νὰ καθαρίσει ἀπὸ αὐτοὺς ἡ ἐκκλησία, ὅπως καθαρίζει ἡ ἤρα ἀπὸ τὸ σιτάρι.

-Πιστεύετε ὅτι ὑπάρχει θέληση νὰ γίνει κάθαρση;
-Τίποτα δὲν εἶναι δύσκολο ἂν ὑπάρξει ἡ ἀπαιτούμενη θέληση. Ὡστόσο ὁ λαὸς πρέπει πάντα νὰ παραδειγματίζεται ἀπὸ τὰ ὑγιῆ πρότυπα. Καὶ διαθέτουμε πολλὰ τέτοια: τὸν Χριστό, τοὺς Ἁγίους, καλοὺς κληρικούς, καλοὺς μοναχούς, καλοὺς ἐπισκόπους. Ἂν μέσα στοὺς 12 μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ βρέθηκε ἕνας προδότης δὲν σημαίνει ὅτι χάλασε ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Ἂν μέσα σὲ χιλιάδες κληρικοὺς βρέθηκαν μερικοὶ φαῦλοι -ποὺ ἐνδεχομένως νὰ μετροῦνται καὶ στὰ δάχτυλα- δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι «βρώμικος» ὅλος ὁ κλῆρος.

-Θεωρεῖτε ὅτι ἡ διαφθορὰ στὴν ἐκκλησία εἶναι συνηθέστερη στὰ ἀνώτερα κλιμάκια τῆς ἱεραρχίας;
-Δὲν ἔχω τέτοιες ἐνδείξεις ἢ ἀποδείξεις. Καμιὰ φορὰ ἀκούγονται διάφορα καὶ γιὰ τὰ μοναστήρια. Προσωπικὰ ἐπισκέπτομαι τακτικὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ δὲν ἔχω διαπιστώσει τίποτα ἐπιλήψιμο. Ἴσως μερικὲς φορὲς μεγαλοποιοῦμε καὶ γενικεύουμε κάποια πράγματα. Πάντα ὅμως πρέπει νὰ παραδειγματιζόμαστε ἀπὸ τοὺς φωτισμένους ἀνθρώπους. Μερικὲς φορὲς μιλάει κανεὶς μὲ ἕναν παππούλη στὸ Ἅγιον Ὄρος ἢ μὲ ἕναν παπὰ τοῦ χωριοῦ καὶ νιώθει ὅτι πραγματικὰ ἐκπέμπει καθαρότητα καὶ ἁγιοσύνη. Εἴχαμε, θυμᾶμαι, ἕναν ἱερέα στὸ χωριό μου ποὺ ἦταν ὀλιγογράμματος. Μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν σὲ θέση νὰ ἀναλύσει στὸ κήρυγμα τὸ εὐαγγέλιο. Ὅλη του ἡ ζωὴ ὅμως ἦταν ἕνα συνεχὲς κήρυγμα. Δίδασκε καὶ μὲ τὴ σιωπή του καὶ μὲ τὴν περπατησιά του ἀκόμα.