[Εἰσαγωγή] [Ὁλίγα στοιχεῖα γιὰ τὰ τραγούδια τοῦ δίσκου] [Εὐχαριστίες]
Πρὶν ἀπὸ λίγο καιρὸ (ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς ἐκδόσεως τοῦ παρόντος) κυκλοφόρησε ὁ πρῶτος ψηφιακὸς δίσκος μας: «Ἡρωικοὶ ἀντίλαλοι τοῦ Μοριᾶ» μὲ ἡρωικά, ἱστορικὰ καὶ κλέφτικα τραγούδια τῆς Πελοποννήσου. Τὰ τραγούδια αὐτὰ ἀποτελοῦν γιὰ ἐμᾶς ἕνα εὐλαβικὸ μνημόσυνο καὶ μία ἔκφραση φόρου τιμῆς πρὸς τοὺς ἐθνικούς μας ἥρωες τοῦ 1821 καὶ ἕνα εὐχαριστήριο πρὸς ὅλους αὐτούς, οἱ ὁποῖοι μᾶς χάρισαν τὸ θεῖο δῶρο καὶ τὸ πολυτιμότερο ἀγαθό, τὴν ἐλευθερία μας.
Ἡ μεγάλη ὑποδοχὴ καὶ ἀποδοχὴ ποὺ ἐπεφυλάχθη, ἀπὸ πολλοὺς φίλους τῆς παραδοσιακῆς μουσικῆς, σ᾿ αὐτὸ τὸ δίσκο, μᾶς ἔδωσε θάρρος καὶ κουράγιο καὶ μᾶς παρότρυνε νὰ συνεχίσουμε αὐτὴ τὴ προσπάθεια, ἡ ὁποία ἀποβλέπει καὶ ἀποσκοπεῖ στὴ διατήρηση καὶ στὴ διάδοση τῆς παραδοσιακῆς μας μουσικῆς λαογραφίας καὶ τῆς δημοτικῆς μας μουσικῆς παραδόσεως. Αὐτὴ ἡ προσπάθεια καὶ ἡ πρωτοβουλία ποὺ γίνεται ἀπὸ ἕναν ἱερωμένο καὶ τὴν χορωδία παραδοσιακῆς μουσικῆς, ποὺ ὁ ἴδιος ἔχει ἱδρύσει καὶ συστήσει, εἶναι καὶ μιὰ μικρὴ συμβολὴ νὰ δεθοῦμε περισσότερο μὲ τὶς ρίζες τῆς φυλῆς μας καὶ μὲ τὶς Ἑλληνοχριστιανικές μας παραδόσεις.
Σ᾿ αὐτὸν τὸν δίσκο περιλαμβάνονται δέκα πέντε «Παραδοσιακὰ τραγούδια τοῦ γάμου καὶ τῆς χαρᾶς». Στὰ τραγούδια τοῦ γάμου συναντᾶ κανεὶς ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα δείγματα τῆς λαϊκῆς ψυχῆς καὶ γενικότερά της δημοτικῆς μας ποιήσεως, κι αὐτὸ γιατί ὁ γάμος εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα γεγονότα τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τοῦ τόπου μας. Μέσα σ᾿ αὐτὰ διαφαίνεται ἔντονα τὸ στοιχεῖο τῆς χαρᾶς, γιὰ τὴν ἕνωση τῶν νέων ἀνθρώπων ποὺ ξεκινοῦν γιὰ τὴν καινούργια τους ζωή, μὲ τὶς εὐλογίες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μὲ τὶς εὐχὲς τῶν προσκεκλημένων. Τὰ τραγούδια τοῦ γάμου εἶναι τόσο παλαιά, ὅσο παλαιὸ εἶναι καὶ τὸ ἀνθρώπινο συναίσθημα ποὺ τὰ ἐμπνέει.
Ὅλα τὰ τραγούδια ἀποδίδονται μὲ τὸν παραδοσιακὸ καὶ λιτὸ τρόπο ἐκτελέσεως, ὅπως ἀκριβῶς τὰ τραγουδοῦσαν οἱ πρόγονοί μας καὶ ὅπως μου τὰ τραγούδησαν ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι τοὺς ὁποίους ἠχογράφησα καὶ κατέγραψα κατὰ τὶς διάφορες περιοδεῖες μου στὴν Ἑλληνικὴ ὕπαιθρο, κυρίως στὴ Πελοπόννησο. Πολλὰ ἀπὸ τὰ τραγούδια αὐτὰ τραγουδιοῦνται καὶ σὲ ἄλλα μέρη τῆς Ἑλλάδος, γιατί ὅλοι οἱ χορευτικοὶ ρυθμοί τους (εἰδικῶς ὁ καλαματιανὸς καὶ ὁ συρτός), ἀκούγονται καὶ χορεύονται σ᾿ ὅλη τὴν Ἑλλάδα.
Τὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ μας εἶναι ἁγνὰ καὶ εὐωδιαστὰ ἀγριολούλουδα, ποὺ φυτρώνουν καὶ μοσχομυρίζουν σ᾿ ὅλες τὶς ραχοῦλες καὶ τὶς Ἑλληνικὲς βουνοπλαγιές, γι᾿ αὐτὸ ἀνήκουν σ᾿ ὅλους τοὺς Ἕλληνες, γιατὶ εἶναι δημιούργημα τῆς ψυχῆς τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ.
Μερικὰ ἀπὸ τὰ τραγούδια ποὺ ἑρμηνεύονται σὲ μονωδιακὴ ἐκτέλεση εἶναι ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἄκουγα ἀπὸ τοὺς ἀείμνηστους γονεῖς μου καὶ τοὺς προσφιλεῖς μου συγχωριανούς, στοὺς γάμους τοῦ χωριοῦ καὶ στὶς ἄλλες γιορταστικὲς ἐκδηλώσεις. Τὸ τραγούδι «Ὤ! Παναγία Δέσποινα» σὲ ἑπτάσημο, καλαματιανό, ῥυθμό, σὲ πρῶτο ἦχο (ὁ ἦχος αὐτὸς μὲ τὸ πανηγυρικό του ὕφος δεσπόζει στὴν Πελοπόννησο) μπῆκε πρῶτο στὸ δίσκο, σὰν ἔκφραση σεβασμοῦ πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο καὶ σὰν θερμὴ προσευχή, νὰ προστατεύει καὶ νὰ στερεώνει τὰ νέα ζευγάρια, ποὺ ἑνώνονται «εἰς σάρκα μίαν» με τὸ ἱερὸ Μυστήριο τοῦ γάμου καὶ νὰ εὐλογεῖ τὴ «φωλιά» ποὺ ἑτοιμάζονται νὰ χτίσουν. Τὰ ὑπόλοιπα τραγούδια μὲ ἕνα χαρούμενο μουσικὸ καὶ ποιητικὸ τρόπο, ἄφθαστου κάλλους, ἀναφέρονται εἴτε στὸ γαμπρὸ εἴτε στὴ νύφη, τὴν ὁποία ὁ λαϊκὸς ποιητὴς φαντάζεται καὶ τὴν παρουσιάζει, πότε σὰν πεντάμορφη καὶ πλουμπισμένη πέρδικα, ποὺ περπατεῖ καμαρωτὴ καὶ περήφανη, πότε ν᾿ ἀνεβαίνει στὴν ὄμορφη τριανταφυλλιὰ γιὰ νὰ χτίσει τὴ φωλιά της (σύμβολο ὡραῖο της εὐλογημένης οἰκογένειας) καὶ νὰ τινάζει μὲ τὰ νύχια της τὰ ροδοπέταλα ἀπὸ τὰ τριαντάφυλλα, γιὰ νὰ τὰ κάνουν «νιόσικο» νερὸ (ροδόσταγμα) γιὰ νὰ λούσουν νύφη καὶ γαμπρό.
Τὰ πουλιὰ εἶναι πολὺ συνηθισμένα στὰ δημοτικά μας τραγούδια, ποὺ πολλὲς φορὲς κάθονται καὶ κουβεντιάζουν. Ἀπ᾿ ὅλα ὅμως τὰ πετούμενα τὴν πρώτη θέση κατέχει ἡ πέρδικα ποὺ σκαρφαλώνει στὶς «κορφὲς καὶ στὰ λαγκάδια» καὶ τρώγει τὸ «Μάη τριφύλλι καὶ τὸν τρυγητὴ σταφύλι», ἀλλὰ καὶ τὸ «ἔρημο τ᾿ ἀηδόνι τὸ μοναχό», ποὺ «περπατεῖ στοὺς κάμπους μὲ τὸν ἀητό».
Γενικά, παρατηρεῖ κανείς, σὲ ἀρκετὰ ἀπὸ τὰ τραγούδια αὐτά, π(ὃς τὰ στοιχεῖα τοῦ φυτικοῦ κόσμου καὶ τῆς πτερωτῆς φύσεως καὶ βλαστήσεως, ὑποδεικνύονται μ᾿ ἕνα τρόπο προσφιλῆ ὡς σύμβολα τῆς ἀγάπης.
Ἡ λεμονιά με τὰ δίφορα λεμόνια της, τὸ μῆλο καὶ τὸ νεράντζι, σύμβολα τῆς ἀγάπης καὶ τῆς καρποφορίας, τῆς εὐγένειας καὶ τῆς τρυφερότητας, προβάλλονται μὲ ἕνα χαριτωμένο καὶ μοναδικὸ ποιητικὸ τρόπο, γιὰ νὰ ἐξυμνήσουν τὴν ἀγάπη καὶ τὸν ἔρωτα μὲ ἕνα τρόπο, ὄχι χυδαῖο, ἀλλὰ εὐπρεπῆ καὶ ἁγνό, ὅπως ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ καὶ τοῦ λαοῦ μας τὸν θέλει καὶ τὸν διδάσκει.
Τὸ ἀργὸ καθιστικὸ τραγούδι, τῆς τάβλας, ποὺ ἀποδίδεται σὲ ἐλεύθερο ρυθμό: «σήκω γαμπρὲ τὸ χέρι σου», ἄκουσα γιὰ πρώτη φορὰ καὶ τὸ ἔμαθα ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο πατέρα μου, Δημήτριο Κυριακόπουλο, καὶ ποὺ τὸ διατηρῶ ἠχογραφημένο, μαζὶ μὲ πολλὰ ἄλλα, ὡς ἱερὸ κειμήλιο. Δὲν φανταζόμουν ποτὲ πὼς θὰ ἔπαιρνε κάποτε τὴ μορφὴ ποὺ πῆρε τώρα. Ἂς εἶναι ἕνα εὐλαβικὸ κερὶ στὴ μνήμη του καὶ μία θερμὴ προσευχὴ τοῦ παιδιοῦ του, γιὰ ἀνάπαυση τῆς «ψυχῆς του! Σὲ τοῦτο τὸ τραγούδι προτρέπεται ὁ γαμπρὸς νὰ προσευχηθεῖ, κάνοντας μάλιστα καὶ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, γιὰ «νὰ ζήσει τὸ ταιράκι του», πολλὰ χρόνια καὶ νὰ δημιουργήσει καλοὺς ἀπογόνους καὶ «γιοὺς μαλάματα».
Στὸ λεβέντικο πηδηχτὸ τσάμικο: «ἕνας λεβέντης διάβαινε στὸ ἄλογο καβάλα», ἐξαίρεται ἡ λεβεντιὰ καὶ τὸ νεανικὸ σφρίγος τοῦ παλληκαριοῦ ποὺ πηγαίνει νὰ συναντήσει, τὴ «λυγερή», τὴ μέλλουσα σύντροφό της ζωῆς του καὶ κείνη τὸν καλοδέχεται, μὲ ἔμμετρο ρυθμικὸ καὶ ποιητικὸ λόγο.
Στὰ «τραγούδια τοῦ γάμου καὶ τῆς χαρᾶς» ἐγκωμιάζονται μὲ ἕνα ξεχωριστὸ τρόπο ποιητικῆς ἐξάρσεως, ὄχι μόνον οἱ ἀρετές, ἡ ὀμορφιὰ καὶ γενικὰ τὰ προσόντα τοῦ γαμπροῦ καὶ τῆς νύφης, ἀλλὰ καὶ τὰ «τελούμενα» πρὸ καὶ μετὰ τοῦ γάμου π.χ. τὸ τραγούδι «ψαλλίδι χρυσοψάλλιδο», τραγουδιέται ὅταν χορεύει ἡ νύφη στὸ σπίτι τοῦ γαμπροῦ, ποὺ ἐπίσημα ἐγκαθίσταται μετὰ τὰ στεφανώματα. Κατὰ τὴν στιγμὴ αὐτὴ ἐπικρατεῖ πανηγυρικὴ καὶ χαρμόσυνη ἀτμόσφαιρα καὶ τὸ κέφι κορυφώνεται, μάλιστα καὶ μὲ ἐκφράσεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὰ διάφορα φροῦτα ὅπως, τὸ εὔοσμο κυδώνι καὶ τὸ εὔγευστο κεράσι, μὲ εὐχὲς καὶ προτροπὲς γιὰ μακροζωία τόσο στοὺς νεόνυμφους, ὅσο καὶ στὸ κουμπάρο καὶ στοὺς καλεσμένους, ἀλλὰ καὶ στοὺς συμπεθέρους.
Ἀπὸ τὸ λυρικότατο καὶ ποιητικότατο τραγούδι «θέλω νὰ σχίσω τὰ βουνὰ μὲ τῆς ἐλιᾶς τὸ φύλλο», ἐμπνεύστηκε ἡ ζωγράφος κ. Μάρθα Ξυνοπούλου-Καπετανάκου καὶ συνέθεσε τὸ ὡραῖο ἐξώφυλλο ποὺ κοσμεῖ τὸ δίσκο, τὴν ὁποία εὐχαριστῶ θερμὰ καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴ θέση. Τὸ τραγούδι τῆς «Διαμαντένιας» εἶναι σὲ χαρούμενο, γοργό, καλαματιανὸ χορό, μὲ ζευγαρωτὴ ὁμοιοκαταληξία καὶ σὲ ὀκτασύλλαβο ἰαμβικὸ μέτρο. Τέλος στὸ τελευταῖο τραγούδι, ποὺ εἶναι σὲ πεντάσημο, ἀρχαῖο ρυθμό, τὸν γνωστὸ Τσακώνικο, ἡ νέα κοπέλα ἀπευθύνεται πρὸς τὴ μάνα της καὶ τὴν παρακαλεῖ μὴ τὴν στείλει στὴν ξενιτιὰ καὶ νὰ μὴν τὴν παντρέψει μὲ γέρο ἄντρα. Ἐδῶ φαίνεται, δὲν ἰσχύει αὐτὸ ποὺ ὁ λαὸς λέει, ὅτι ὁ «ἔρωτας χρόνια δὲν κοιτᾶ», γιατί τὰ πρόσωπα ποὺ κυριαρχοῦν στὸ γάμο εἶναι κατὰ κανόνα νέα στὴν ἡλικία.
Θεωρῶ ὑποχρέωσή μου νὰ ἐκφράσω τὶς θερμὲς εὐχαριστίες μου πρὸς ὅλα τὰ μέλη τῆς χορωδίας μου καὶ ἀγαπητούς μου μαθητές, γιὰ τὴν ἀνιδιοτελῆ καὶ πρόθυμη συμμετοχή τους καὶ σὲ αὐτὴ τὴν ἠχογράφηση.
Ἐπίσης οἱ πολλὲς εὐχαριστίες μου, ἀλλὰ καὶ εὐγνωμοσύνη μου ἐκφράζεται πρὸς τὸν ἐκλεκτὸ συμπατριώτη μου, κύριο Παναγιώτη Ἀγγελόπουλο - ἀπὸ τὸ Ζυγοβίστι Γορτυνίας - ἄνθρωπο φιλόμουσο καὶ λάτρη τῶν πατρικῶν μας παραδόσεων, ἱδρυτὴ τῆς ἑταιρίας Ἤχου Crystal γιὰ τὴν διευκόλυνση ποὺ μᾶς παρεῖχε στὴν ἑταιρία, ὥστε τὸ ὄνειρό μας νὰ γίνει πραγματικότητα καὶ νὰ ὁλοκληρωθεῖ.
π. Χ.Δ.Κ.